Για χρόνια, η κοινωνία αντιμετώπιζε την παχυσαρκία σαν αδυναμία ή ακόμη χειρότερα αποτυχία χαρακτήρα. «Αν ήθελε, θα αδυνάτιζε»…

Όμως η επιστήμη εδώ και καιρό έχει αποδείξει κάτι διαφορετικό — και πολύ πιο σύνθετο: Η παχυσαρκία είναι μία πολυπαραγοντική, χρόνια νόσος, όχι επιλογή, όχι τρόπος ζωής.

Η παχυσαρκία εξαρτάται από βιολογικούς, γενετικούς, συμπεριφορικούς, περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και πολιτισμικούς παράγοντες.

Το σωματικό βάρος δεν καθορίζεται μόνο από το πόσο τρώμε και πόσο κινούμαστε.

Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί:

• Το DNA μας μπορεί να επηρεάσει τον μηχανισμό αποθήκευσης λίπους (γενετική προδιάθεση)
• Ορισμένες ορμονικές διαταραχές (π.χ. θυρεοειδής, πολυκυστικές ωοθήκες) συμβάλλουν στην αύξηση του βάρους
• Καθιστική ζωή και διατροφικές συνήθειες επηρεάζουν το βάρος μας
• Η έλλειψη ύπνου μπορεί να αυξήσει την όρεξη και να επηρεάσει τον μεταβολισμό
• Το άγχος, η κατάθλιψη και οι συναισθηματικές διαταραχές συνδέονται με την αύξηση βάρους
• Κάποια φάρμακα (π.χ. αντικαταθλιπτικά, κορτικοστεροειδή) μπορεί να συμβάλλουν στην αύξηση του βάρους

Το υπερβολικό βάρος και η παχυσαρκία συγκαταλέγονται μεταξύ των κύριων αιτίων αναπηρίας και θανάτου στην Ευρώπη, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ). Πρόσφατες εκτιμήσεις δείχνουν ότι το υπερβάλλον σωματικό βάρος συνδέεται με περισσότερους από 1,2 εκατομμύρια θανάτους κάθε χρόνο σε ολόκληρη την ευρωπαϊκή περιφέρεια.

Επιπλέον, το υπερβολικό βάρος και η παχυσαρκία είναι ο τέταρτος πιο κοινός παράγοντας κινδύνου για μη μεταδοτικές ασθένειες, μετά την υψηλή αρτηριακή πίεση, τους διατροφικούς κινδύνους και τον καπνό.

Σχεδόν το 60% των ενηλίκων είναι άτομα με υπέρβαρο ή παχυσαρκία.  Τα επίπεδα είναι υψηλότερα στους άνδρες (63%) από ό,τι στις γυναίκες (54%).

Από τα παιδιά σχολικής ηλικίας, 1 στα 3 είναι παιδιά με υπέρβαρο ή παχυσαρκία

Στα παιδιά κάτω των 5 ετών, το 8% είναι παιδιά με υπέρβαρο ή παχυσαρκία.

Σύμφωνα με τον ΠΟΥ, καμία χώρα Ευρώπης δεν έχει επιτύχει τον στόχο ανάσχεσης της αύξησης της παχυσαρκίας.

Γιατί πρέπει να μειωθεί η παχυσαρκία;

Η υπερβολική συσσώρευση λίπους βλάπτει την υγεία με πολλούς τρόπους.

Η παχυσαρκία έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο για καρδιαγγειακές παθήσεις, 13 τύπους καρκίνου, σακχαρώδη διαβήτη και χρόνιες αναπνευστικές παθήσεις.

Στην Ευρώπη, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, η παχυσαρκία είναι πιθανό να ευθύνεται άμεσα για τουλάχιστον 200.000 νέες περιπτώσεις καρκίνου ετησίως, αριθμός που προβλέται να αυξηθεί τις επόμενες δεκαετίες.

Σε ορισμένες χώρες, δε, η παχυσαρκία ενδέχεται να ξεπεράσει το κάπνισμα ως κύριος παράγοντα κινδύνου για τον καρκίνο.

Γιατί είναι τόσο δύσκολο;

Το σώμα αντιστέκεται στην απώλεια βάρους: όταν μειώνουμε τις θερμίδες, ο οργανισμός μας ενεργοποιείται για να διατηρήσει το βάρος. Δεν πρόκειται για αδυναμία, αλλά για μηχανισμό επιβίωσης.

Η αύξηση βάρους (και του λίπους) είναι αποτέλεσμα ενεργειακής ανισορροπίας, κατά την οποία η ποσότητα ενέργειας που προσλαμβάνεται είναι μεγαλύτερη από εκείνη που καταναλώνεται.

Ωστόσο, όπως εξηγούν οι ειδικοί του ΠΟΥ, η ισορροπία μεταξύ πρόσληψης και κατανάλωσης ενέργειας είναι μια πολύ πιο περίπλοκη διαδικασία, που επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες.

«Η παχυσαρκία είναι ένα σύνθετο ζήτημα, με πολύπλευρους καθοριστικούς παράγοντες και καμία μεμονωμένη παρέμβαση δεν μπορεί από μόνη της να ανακόψει την αύξηση αυτού του προβλήματος δημόσιας υγείας», ξεκαθαρίζει ο ΠΟΥ.

Άρα τι κάνουμε;

Το βάρος γίνεται εμπόδιο όχι μόνο στο σώμα, αλλά και στην ποιότητα ζωής, στην παραγωγικότητα, στην κοινωνική ζωή.

Οι ασθενείς αισθάνονται αβοήθητοι μετά από αλλεπάλληλες αποτυχημένες προσπάθειες. Κάθε δίαιτα που αποτυγχάνει τους παγιδεύει σε έναν αέναο κύκλο απώλειας και ανάκτησης βάρους.

Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής —διατροφή, ψυχολογική υποστήριξη, φυσική δραστηριότητα— παραμένουν θεμέλιο της θεραπείας, αλλά δεν αρκούν από μόνες τους.

Η επιστήμη αναγνωρίζει ότι το σώμα αντιστέκεται στη μείωση του βάρους γι’ αυτό και τα τελευταία χρόνια αναπτύσσει νέες θεραπευτικές δυνατότητες.

Η παχυσαρκία χρειάζεται διαχείριση όπως ο διαβήτης ή η υπέρταση — με εξατομικευμένη προσέγγιση, παρακολούθηση και συνεχή υποστήριξη. Χρειάζεται ακόμη και άλλη λεκτική προσέγγιση: Όχι «παχύσαρκος», αλλά «άνθρωπος που ζει με παχυσαρκία». Όχι «πρόβλημα βάρους», αλλά χρόνια νόσος που χρειάζεται φροντίδα.

---

Με την υποστήριξη της Φαρμασέρβ-Λίλλυ

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News