«Τι θα φάτε σήμερα;» «Σουηδικά κεφτεδάκια» είναι πιθανό να απαντήσει το ζευγάρι που ετοιμάζεται να περάσει το πρωινό του Σαββάτου στο Ikea. Και δεν θα είναι οι μόνοι. Τα κεφτεδάκια είναι ένα από τα εμβληματικά πιάτα στα εστιατόρια της σουηδικής αλυσίδας που έχουν αγαπηθεί διεθνώς. Για την αγάπη αυτή, άλλωστε, μιλούν οι αριθμοί με τρόπο αδιάψευστο. Δύο εκατομμύρια μερίδες κεφτεδάκια πωλούν καθημερινά τα Ikea σε όλο τον κόσμο, και στη συντριπτική τους πλειονότητα οι πελάτες πιστεύουν ότι τρώνε παραδοσιακά σουηδικά. Και να που τώρα η Σουηδία παραδέχεται ότι το εθνικό πιάτο της είναι στην πραγματικότητα…τουρκικό.

Αποτέλεσμα; Οι Τούρκοι αντέδρασαν με απροκάλυπτη ευχαρίστηση σε αυτό που πολλοί χαρακτήρισαν ως επίσημη -και σίγουρα πολύ καθυστερημένη- ομολογία και βρήκαν την ευκαιρία να πανηγυρίσουν, ενώ οι λάτρεις του σουηδικού κεφτέ πέφτουν στα πατώματα νιώθοντας προδομένοι.

«Τα περίφημα σουηδικά κεφτεδάκια που παίρνετε στο Ikea είναι στην πραγματικότητα τουρκικά, παραδέχεται η σουηδική κυβέρνηση» γράφει στο Twitter το ΤRΤ World, το διεθνές τηλεοπτικό ειδησεογραφικό κανάλι της Τουρκίας μετά την ανάρτηση  στο @swedense, τον επίσημο λογαριασμό της Σουηδίας στο Twitter, το περασμένο Σαββατοκύριακο. Στο ίδιο μήκος κύματος είναι και το δημοσίευμα της Hürriyet Daily News, με τίτλο: «Τα σουηδικά κεφτεδάκια ήταν αρχικά τουρκικό πιάτο: σουηδική κυβέρνηση»

Πώς συνέβη αυτό; «Οι σουηδικοί κεφτέδες βασίζονται στην πραγματικότητα σε μια συνταγή που ο βασιλιάς Κάρολος ΙΒ’ έφερε από την Τουρκία στις αρχές του 18ου αιώνα» αποκάλυψε ξαφνικά -και για κανέναν προφανή λόγο- το @swedense. «Ας μείνουμε στα γεγονότα!» λένε οι Σουηδοί.

Οπότε το πρακτορείο Anadolu της Τουρκίας άρπαξε την ευκαιρία και μίλησε με την Ανι Μάτσον, από το τμήμα λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλας, η οποία επιβεβαίωσε ότι αφού έχασε μια κρίσιμη μάχη κατά της Ρωσίας το 1709 (την επική μάχη της Πολτάβας, που τερμάτισε την στρατιωτική κυριαρχία των Σουηδών στη βόρεια Ευρώπη), ο Κάρολος ΙΒ’ και τα απομεινάρια του στρατού του κατέφυγαν στη Μολδαβία, κομμάτι, τότε, της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Ο Κάρολος ανέβηκε στο θρόνο το 1697 στην ηλικία των 15 ετών και χάρη στη στρατιωτική του ανδρεία έγινε γνωστός ως «Το Λιοντάρι του Βορρά». Τυχοδιωκτική μορφή, στα δεκαοκτώ του ο νεαρός βασιλιάς οδήγησε τη Σουηδία στον Μεγάλο Βόρειο Πόλεμο εναντίον όλων των γειτόνων που αμφισβητούσαν την κυριαρχία της στη Βαλτική. Νίκησε Δανούς, Ρώσους, Πολωνούς και Σάξονες, ανεβοκατέβαζε βασιλείς στην Πολωνία μέχρι που τελικά υπέστη συντριπτική ήττα από τους Ρώσους στην Πολτάβα.

Πέρασε τα επόμενα έξι χρόνια στην εξορία -μέσα και γύρω από τη σημερινή Τουρκία- και αφού γνώρισε καλά την τοπική κουζίνα, το 1714 επέστρεψε στη Σουηδία με τη συνταγή του köfte στην τσέπη. Με την πάροδο του χρόνου το πικάντικο τούρκικο κεφτεδάκι από αρνίσιο και βοδινό κιμά έγινε γνωστό στα σουηδικά ως köttbullar. Και δεν ήταν το μόνο. Ο Κάρολος έφερε στην πατρίδα του ακόμη μια δημοφιλή συνταγή, που δεν είναι άλλη από τον λαχανοντολμά, γνωστό ως kåldolmar στα σουηδικά.

A post shared by World Cuisine: Food Cultures (@foodiegramtasting) on May 4, 2018 at 5:06am PDT

Ο σουηδός βασιλιάς σκοτώθηκε τελικά από μια σφαίρα στο κεφάλι στις 11 Δεκεμβρίου 1718, στα 36 του, ενώ πολιορκούσε το Φρέντρικσχαλντ (σημερινό Χάλντεν) της Νορβηγίας. Εκτός από τους κεφτέδες και τους λαχανοντολμάδες, όμως, θεωρείται υπεύθυνος και για την εισαγωγή της τουρκικής συνήθειας του καφέ στη Σουηδία, η διάδοσή του μάλιστα ήταν τόσο μεγάλη στα τέλη του 18ου που ο Γουσταύος ο 3ος απαγόρευσε τον καφέ για ένα διάστημα.

Για να ξαναγυρίσουμε όμως στο καυτό θέμα των ημερών, ο Ιμπραχιμ Βέσελ, σεφ στην πόλη Ινεγκόλ, την πρωτεύουσα του κεφτέ στην Τουρκία, δήλωσε στο πρακτορείο ειδήσεων Doğan ότι το τουρκικό πιάτο έγινε «ένα παράδειγμα για διαφορετικές κουζίνες σε όλο τον κόσμο», γεγονός τιμητικό.

Αλλοι, βέβαια, εμφανίστηκαν λιγότερο ευχαριστημένοι. Ο Σερντάρ Τσαμ, πρόεδρος του Τουρκικού Οργανισμού Συνεργασίας και Συντονισμού, για παράδειγμα, διαμαρτυρήθηκε. Η Ikea, λέει, δεν θα έπρεπε να διαφημίζει το πιάτο σαν σουηδικό. Οσο για τον Οργιάν από τη Σουηδία, ο οποίος διαχειρίζεται τον τουριστικό λογαριασμό @sweden στο Twitter, όπως γράφει ο Guardian, θρηνεί: «Ολη μου ζωή ήταν ένα ψέμα» έγραψε.

Πιάτο χωρίς ταυτότητα;

«Ειλικρινά, μου έρχεται να βάλω τα γέλια» είπε στην Corriere della Serra ο Αλμπέρτο Καπάτι, ερευνητής της ιστορίας της διατροφής και πρόεδρος του Ιδρύματος Γκουαλτιέρο Μαρκέζι, όταν ρωτήθηκε αν τα κεφτεδάκια είναι σουηδικά. Τα πιάτα ταξιδεύουν, φτάνουν πολύ μακριά, έως τα πέρατα της Γης και εισχωρούν σε διάφορες κουλτούρες και κουζίνες.

«Πώς είναι δυνατόν για παράδειγμα να δεχτούμε ότι τα κεφτεδάκια είναι σουηδική επινόηση; Οταν τα τρώνε επί τόσους αιώνες οι Τούρκοι; Ή όπως το κους κους για παράδειγμα: στη συνείδησή μας το έχουμε ως βορειοαφρικανικό φαγητό. Και όμως, ο Μπαρτολομέο Σκάπι, ο σεφ του Πάπα, του το μαγείρευε από το 1570. Και ας είχε αποδοθεί τρεις αιώνες αργότερα στους εβραίους» λέει ο ιταλός ιστορικός.

Οσο για το χάμπουργκερ; Είναι όντως από το Αμβούργο όπως μαρτυρά το όνομά του; Σε καμία περίπτωση δεν θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για ένα γερμανικό πιάτο, μια και είναι οι ΗΠΑ που το έκαναν παγκοσμίως γνωστό. Με τον ίδιο τρόπο που τα σουηδικά Ikea έμαθαν όλον τον κόσμο να τρώει κεφτεδάκια!

A post shared by TheBSA (@theburgersocietyofaustralia) on May 4, 2018 at 12:41am PDT

Θέλετε κι άλλα παραδείγματα; Οι Βρετανοί λένε τις τηγανητές πατάτες φρεντς φράις (french, δηλ. γαλλικές, fries), και όμως οι Βέλγοι τις κάνουν ακριβώς με τον ίδιο τρόπο εδώ και αιώνες.

To Καλιφόρνια ρολ ή Καλιφόρνια μάκι είναι ένα πολύ δημοφιλές ρολάκι σούσι στις ΗΠΑ, με αγγούρι, καβούρι (ή υποκατάστατο καβουριού) και αβοκάντο, πασπαλισμένο με μαύρο σουσάμι. Η καταγωγή του αμφισβητείται καθώς τη δημιουργία του διεκδικούν δύο σεφ, ένας από το Λος Αντζελες και ο άλλος από το Βανκούβερ του Καναδά.

Οσο για τα διάσημα στις ΗΠΑ και αλλού εκτός Ιταλίας, φετουτσίνι Αλφρέντο, «γεννήθηκαν» στη Ρώμη το 1908 όταν ο μάγειρος Αλφρέντο ντι Λέλιο έφτιαξε πρώτη φορά φετουτσίνι με τριπλάσιο βούτυρο και παρμεζάνα, στην προσπάθειά του να θρέψει τη λεχώνα γυναίκα του. Στην Ιταλία, όμως, είναι γνωστά απλά ως pasta al burro.

Οπως είδατε για τα (ελληνοπρεπή) κεφτεδάκια δεν λέμε κουβέντα. Εχει νόημα;

Επιμέλεια: Κική Τριανταφύλλη

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News