Ούτε μάντεις να ήταν οι διοργανωτές της εκδήλωσης «Δικαιοσύνη και Κινηματογράφος» που πραγματοποιήθηκε την περασμένη Παρασκευή και το Σάββατο στο «Ολύμπιον», στη Θεσσαλονίκη. Δεν υπήρχε καλύτερο timing από το να δεις τις αυθόρμητες αντιδράσεις καμιά 200αριά δικαστικών ακούγοντας τον Κώστα Γαβρά να μιλά περί παρεμβάσεων στο έργο τους και έπειτα από λίγη ώρα να διαβάζεις το πρωτοσέλιδο σχετικά με Παπαγγελόπουλο και Τσατάνη…

Ο Κώστας Γαβράς, με αφορμή την προβολή του «Ζ» λίγο πριν, μιλούσε σε συζήτηση στρογγυλής τράπεζας για την υπόθεση Λαμπράκη και την αντίσταση του ανακριτή Σαρτζετάκη.

Καλούσε τους δικαστικούς σε αντίσταση, αντίσταση στο σύστημα, αντίσταση στις πιέσεις και τις παρεμβάσεις, αντίσταση στις παρεμβάσεις του υπουργού… Κι οι δικαστικοί κουνούσαν το κεφάλι τους, μιλούσαν στους διπλανούς τους, σιγοψιθύριζαν με το φόβο μην τους ακούσει κανείς. Ναι, το έβλεπες καθαρά: πολλοί είχαν ζήσει την εμπειρία αυτή, δεν άκουγαν κάτι που τους ήταν ξένο. Ισως, όμως, να ήταν η πρώτη φορά που κάποιος ξένος στο επάγγελμά τους το επισήμαινε σε ανοιχτή εκδήλωση, τόσο απροκάλυπτα.

Την εκδήλωση διοργάνωσαν η Εθνική Σχολή Δικαστικών Λειτουργών που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη, σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Κινηματογράφου. Προβλήθηκαν ταινίες με θέμα τη Δικαιοσύνη κι έγιναν δυο ανάλογες συζητήσεις.

Σε αυτήν με τον Κώστα Γαβρά, τέθηκαν αρκετά ζητήματα που άπτονται τόσο της Φιλοσοφίας του Δικαίου όσο και του λειτουργήματος του δικαστή. Για παράδειγμα: ο δικαστής που αντιστέκεται είναι ήρωας; «Οχι. Ο δικαστής είναι ένας κανονικός άνθρωπος. Δεν είναι ήρωας, δεν είναι κάτι το εξαιρετικό, είναι κάποιος που κάνει τη δουλειά του χρησιμοποιώντας τεχνικές και σταθμίζοντας», είπε η Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας και συντονίστρια της ενδιαφέρουσας συζήτησης.

«Ολοι μας έχουμε εξουσία, εμείς, τα παιδιά μας, οι φίλοι μας… Η άσκηση αυτής μας κάνει να αισθανόμαστε ευτυχείς ή δυστυχείς. Κι εσείς οι δικαστές είστε μέρος αυτής, μας κάνετε ευτυχείς ή δυστυχείς»

Ενδιαφέρουσα κι από πλευράς αντιδράσεων ακροατηρίου. Υπήρχαν δικαστές οι οποίοι άκουγαν με απάθεια, άλλοι με καχυποψία, ορισμένοι με μεγάλο ενδιαφέρον, κάποιοι δείχνοντας έντονα και ξεκάθαρα με τις αντιδράσεις τους ότι, ναι, έχουν πιεστεί από «ανώτερες δυνάμεις». Δεν έλειψαν κι εκείνοι που έδειχναν ότι είχαν βρεθεί εκεί από υποχρέωση. «Ας τελειώνει, επιτέλους, θα μας χωρίσουν οι άντρες μας, σαββατιάτικα…», άκουσα.

Ο διάσημος σκηνοθέτης δήλωσε ευτυχής να βρίσκεται ανάμεσα σε δικαστές, αν και, όπως είπε, «φοβάμαι και λίγο. Οχι επειδή είστε τόσοι δικαστές, αλλά επειδή ξέρετε να κρίνετε. Μπορείτε να κρίνετε την ταινία μου, το “Ζ”, σε σχέση με τη Δικαιοσύνη, σε σχέση με την Ελλάδα».

Εξήγησε πώς έφτασε να σκηνοθετήσει την ταινία. Πώς, τρεις μέρες πριν από την 21^η Απριλίου, ο δικηγόρος αδερφός του τού έδωσε το βιβλίο του Βασίλη Βασιλικού, πώς, εκείνος το διάβασε στη διάρκεια της πτήσης Αθήνα – Παρίσι κι αποφάσισε να γράψει το σενάριο. Μαζί με τον Χόρχε Σεμπρούν κλείστηκαν σ’ ένα εξοχικό και το έγραψαν σε λίγες μέρες. Οι παραγωγοί δεν ξετρελάθηκαν, φοβήθηκαν το θέμα. Οχι από πολιτικής απόψεως, αλλά επειδή δεν είχε ιστορία αγάπης, ενώ περνούσαν πολλοί ηθοποιοί. Το ότι κολοσσοί όπως ο Ζαν Λουί Τρεντινιάν, η Ειρήνη Παππά, ο Υβ Μοντάν είχαν δεχτεί αμέσως να παίξουν, ελάχιστα επηρέαζε τους παραγωγούς. Η συνταγή έμοιαζε δύσκολη. Οταν, στο τέλος, κατάφερε να τελειώσει την ταινία και βρήκε διανομή, η πρώτη εβδομάδα πήγε άπατη. Στη συνέχεια, όμως, χωρίς κανείς να καταλάβει πώς ακριβώς, έγινε τεράστια επιτυχία και προβαλλόταν συνεχώς επί 44-45 εβδομάδες στο Παρίσι.

«Το πρόβλημα με τις ταινίες που βασίζονται σε αληθινές ιστορίες είναι ότι πρέπει μέσα σε δυο ώρες να αποδοθούν γεγονότα που διαδραματίζονται σε μήνες ή σε χρόνια». Δυσκολεύτηκε, επίσης, να βρει πηγές: «Ευτυχώς, βρήκα στα αρχεία της Γαλλικής Σχολής Δικαιοσύνης αρχεία ελληνικών εφημερίδων της εποχής».

Ως προς τη Δικαιοσύνη, ο Κώστας Γαβράς ανέφερε μια φράση του Σόλωνα που τον εκφράζει: «Ο νόμος επιβάλλει παντού αρμονία στον κόσμο». Δήλωσε ότι τον ενδιαφέρει η εξουσία και πώς ασκείται από τον καθένα μας. «Ολοι μας έχουμε εξουσία, εμείς, τα παιδιά μας, οι φίλοι μας… Η άσκηση αυτής μας κάνει να αισθανόμαστε ευτυχείς ή δυστυχείς. Κι εσείς οι δικαστές είστε μέρος αυτής, μας κάνετε ευτυχείς ή δυστυχείς».

Η καλλιτεχνική και πολιτιστική παρουσία της Ελλάδος είναι μηδέν στο εξωτερικό, εκείνο που είναι παρών είναι τα οικονομικά και τα αρνητικά

Το πρωί του Σαββάτου, ο κ. Γαβράς παρέστη σε Μasterclass του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος (ΚΘΒΕ), στο αμφιθέατρο της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών. Δεν παρέλειψε, σε σχετική ερώτηση, να τοποθετηθεί για την Ευρώπη. «Το ότι υπάρχει η Ευρώπη ενωμένη, είναι θετικό. Το ότι είναι όπως είναι, δεν είναι καλό. Η Ευρώπη δεν είναι δημοκρατική, πρέπει να γίνει δημοκρατική». Ως προς το έλλειμμα δημοκρατίας, πάντως, όταν ρωτήθηκε, το τοποθέτησε αποκλειστικά στο οικονομικό. «Η Ευρώπη δεν είναι για το λαό, είναι για τους χρηματιστές. Αυτό πρέπει να αλλάξει απολύτως».

Μίλησε και για κυριαρχία της Κεντρικής Τράπεζας της Γερμανίας, δήλωσε ότι ο ίδιος αισθάνεται Ευρωπαίος, ενώ «οι Ελληνες δε λένε ότι είναι Ευρωπαίοι, λένε “είμαι Έλληνας”». Βρίσκει δυο θετικά στοιχεία στην Ευρώπη: «Την ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων και το ευρώ».

Μπέρδεψε και το ζήτημα της ελευθερίας λόγου στην Ευρώπη με το χρήμα. «Δυστυχώς η τέχνη εξαρτάται από τα λεφτά, δεν μπορούμε να κάνουμε φιλμ χωρίς λεφτά. Δυστυχώς σήμερα η Ευρώπη δεν δίνει την ελευθερία στην τέχνη να εκφραστεί ελεύθερα. Αυτό που έχει δημιουργηθεί είναι η αυτολογοκρισία. Οι δημιουργοί αυτολογοκρινόμαστε, δυστυχώς, και γίνεται χειρότερο,  γιατί δε μας επιτρέπει να κάνουμε ελεύθερα ό,τι έχουμε να κάνουμε, επειδή εξαρτιόμαστε πολύ από τις τηλεοράσεις, κι οι τηλεοράσεις θέλουν έργα που κρατούν τους ανθρώπους ήπιους, που δεν τους ενοχλούν».

Ωστόσο, σε άλλη αποστροφή του λόγου του εξήρε την έλλειψη λογοκρισίας στη Γαλλία. «Το προσπαθήσαμε και καταφέραμε να μην έχουμε λογοκρισία. Τώρα μόνο αυτολογοκρινόμαστε», σε αντίθεση με την Αμερική, όπου θεωρεί ότι δεν υπάρχει η ίδια ελευθερία. Θέλει, όμως, ο ίδιος μέτρα για τους νέους. «Νομίζω ότι πρέπει να προστατευτούν οι νέοι από πολλά, ίντερνετ, τηλεόραση, παιχνίδια βίας… Αλλά κανείς δεν τολμά να κάνει νόμους γιατί είναι ζήτημα οικονομικό και διεθνοποίησης, οι μεγάλες εταιρίες παράγουν τα παιχνίδια και δεν αφήνουν να γίνουν νόμοι».

Στο Δ.Σ. του Ιδρύματος Ελληνικού Πολιτισμού

Την Παρασκευή είχε ανακοινωθεί η τοποθέτηση στο Δ.Σ. του Ιδρύματος Ελληνικού Πολιτισμού. «Ο υπουργός μου ζήτησε να γίνω μέλος, και δέχτηκα αμέσως. Η καλλιτεχνική και πολιτιστική παρουσία της Ελλάδος είναι μηδέν στο εξωτερικό, εκείνο που είναι παρών είναι τα οικονομικά και τα αρνητικά. Γνωρίζω ανθρώπους και κατευθύνσεις όπου μπορεί να στραφεί η χώρα. Μιλάμε για την Ελλάδα στο εξωτερικό και μιλούν για τους αρχαίους έλληνες, εμείς οι σύγχρονοι δεν έχουμε καμιά παρουσία. Ελπίζω ότι η Επιτροπή αυτή θα έχει τα μέσα, και θεωρώ ότι ο κ. Τσουκαλάς (σημ.: νέος πρόεδρος του Ιδρύματος) είναι πολύ σοβαρός γι αυτό το ρόλο».

Κατά δήλωση Ευρωπαίος, πολίτης του κόσμου, στα 83 του χρόνια, ο Κώστας Γαβράς με κάθε του κίνηση προσελκύει την προσοχή του κοινού. Μένει να καταφέρει να συμβάλει και στην προβολή της Ελλάδας «στην Ευρώπη», όπως έλεγε, μέρος της οποίας, πάντως, είμαστε κι εμείς οι Έλληνες που μείναμε κι αγωνιζόμαστε στην Ελλάδα. Οχι μόνο εκείνος, ο οποίος είχε την τύχη να τον υποδεχτεί εγκαίρως μια φιλόξενη Γαλλία…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News