1. Dübendorf, Αύγουστος 2006

Είναι τουλάχιστον ασυνήθιστο αν ως παράδειγμα ολοκληρωμένου σχεδιασμού και οργάνωσης αναφερθεί μια συναυλία. Και όμως. Η συναυλία που έδωσαν οι Rolling Stones τον Αύγουστο του 2006 στο Ντύμπεντορφ (Dübendorf), ένα προάστιο της Ζυρίχης, αποτελεί ένα εντυπωσιακό τέτοιο παράδειγμα τόσο πολυκριτηριακού σχεδιασμού, όσο και επιτυχημένης οργάνωσης. Κι αυτό γιατί η οργάνωση κάλυψε πολύ περισσότερα από τα λογικά αναμενόμενα, όπως είναι τα ηχητικά και η χωρητικότητα σε θεατές. Εδώ είχαμε άριστη επιλογή χώρου, καθώς επιλέχθηκε ένα παροπλισμένο αεροδρόμιο που όχι μόνο παρείχε την άνεση της κατασκευής κερκίδων για 40.000 χιλιάδες θεατές και χώρο για άλλους τόσους, αλλά επιπλέον βρισκόταν σε απόσταση 10 λεπτών περπατήματος από τον σιδηροδρομικό σταθμό, πρόβλεψη για άνετη μετακίνηση, καθώς προβλέφθηκε στην τιμή του εισιτηρίου να περιλαμβάνεται και η διαδρομή από πολλά σημεία της χώρας στο Dübendorf, εντυπωσιακή κατασκευή σκηνής που περιείχε αποσπώμενο μέρος, που, κινούμενο πάνω σε ράγες, έφερε τη μπάντα την ώρα που έπαιζε ανάμεσα στους όρθιους θεατές, και επιπλέον εκμετάλλευση της ιδιαιτερότητας του χώρου, καθώς αντί κάποιου support συγκροτήματος είχαμε μια εντυπωσιακή ακροβατική επίδειξη ενός σμήνους της Ελβετικής Πολεμικής Αεροπορίας, πριν την έναρξη της συναυλίας.

Όταν τελείωσε η συναυλία τα μεγάφωνα καλούσαν τον κόσμο να πιεί τη μπύρα του χωρίς βιασύνη μια και είχαν πυκνώσει τα ήδη πυκνά δρομολόγια των τρένων ειδικά για αυτή τη βραδιά, ώστε να μην υπάρχει άγχος ούτε ταλαιπωρία του κόσμου. Και πράγματι, όσο έντονη φαίνεται η ταλαιπωρία που συνήθως συνοδεύει το πριν και το μετά από τέτοιες εκδηλώσεις μεγάλης κλίμακας, τόσο φυσιολογική φαίνεται η έλλειψή της.

Οταν όλα «κυλούν ρολόι», όσο πιο επιτυχημένο είναι το αποτέλεσμα, τόσο περισσότερο γίνεται αόρατος ο πολύπλοκος σχεδιασμός και η πολυεπίπεδη οργάνωση που το έκαναν δυνατό. Οπως άλλωστε και σχεδόν καθένας που παίζει με το κινητό του δεν συνειδητοποιεί το πλήθος των επιστημονικών επιτευγμάτων και του συντονισμού πλήθους δράσεων μέσα στα χρόνια που προηγήθηκαν, που έκαναν δυνατή τη συγκεκριμένη τεχνολογία.

Ή όπως πολλοί (ακόμα και σε υπεύθυνες θέσεις) που μιλούν για τη σημασία των νέων τεχνολογιών στον αυτοματισμό και την τεχνητή νοημοσύνη, πιστεύοντας πως έγιναν γιατί ήταν αναπόφευκτο να γίνουν, αγνοώντας το μέγεθος το βάθος και την πολυπλοκότητα της προετοιμασίας του σχεδιασμού και της οργάνωσης που απαιτήθηκε για την πραγματοποίησή τους.

Να λοιπόν που μια πρόσφατη είδηση από την Ελβετία και μάλιστα πάλι από το Dübendorf, μας δίνει την ευκαιρία να δούμε με συγκεκριμένο παράδειγμα την έκταση και το βάθος του σχεδιασμού και της οργάνωσης που απαιτεί η τεχνολογική πρόοδος πέρα από τα λόγια.

2. Dübendorf, Φεβρουάριος 2019

Στο τέλος του Φεβρουαρίου, το ΕΤΗ (το φημισμένο Πολυτεχνείο της Ζυρίχης) ανακοίνωσε πως ολοκληρώθηκε η κατασκευή στο Dübendorf του πρώτου ρομποτικού σπιτιού. Πρόκειται για το πρώτο στον κόσμο σπίτι, που όχι μόνο σχεδιάσθηκε ψηφιακά, αλλά και κατά το μεγαλύτερο μέρος του κατασκευάστηκε ψηφιακά – από ρομπότ και 3D printers.

Χαρακτηριστικά, η τσιμεντένια σκεπή κατασκευάστηκε σε καλούπι από 3D printers και οι καμπυλωμένοι τοίχοι του, κατασκευάστηκαν από ρομπότ, σε σχέδια που θυμίζουν τις κατασκευές του ελβετού καλλιτέχνη Χανς Ρούντολφ Γκίγκερ (που μεταξύ των άλλων είχε σχεδιάσει τα σκηνικά του «Alien»). Επιπλέον, αρκεί να δώσεις μια ειδική προφορική εντολή για να ανοίξουν τα παραθυρόφυλλα ή να αρχίσει ο βραστήρας να ζεσταίνει νερό για τσάι. Όπως έγραψε στη σχετική ανακοίνωσή του το ΕΤΗ, «αυτό που ακούγεται σαν ταινία επιστημονικής φαντασίας, έγινε πλέον πραγματικότητα στο Dübendorf».

Κεντρική ιδέα λοιπόν, όλης αυτής της προσπάθειας που οργανώθηκε από το ΕΤΗ είναι πως η τεχνολογική πρόοδος στον κατασκευαστικό τομέα απαιτεί τη συνεργασία επιστήμης και τεχνολογίας, τόσο από ερευνητικά κέντρα, όσο και από τη βιομηχανία. Όμως, παράλληλα έπρεπε να δοθεί η δυνατότητα να δοκιμάζονται στην πράξη οι διάφορες καινοτομίες που προκύπτουν από αυτήν την προσπάθεια. Έτσι, με κεντρικό πυρήνα το ΕΤΗ έχουν οργανωθεί δύο οργανισμοί, οι EMPA και EAWAG.

EMPA είναι το διεπιστημονικό Ελβετικό Ομοσπονδιακό Ερευνητικό Κέντρο για την Επιστήμη και Τεχνολογία των Υλικών, με σκοπό την έρευνα και ανάπτυξη τεχνολογιών που να συνδέουν την εξυπηρέτηση των κοινωνικών αναγκών με τις αναγκαίες βιομηχανικές εφαρμογές, αναπτύσσοντας καινοτομίες σε περιοχές όπως είναι η νανοτεχνολογία, τα «έξυπνα υλικά», ο τομέας του περιβάλλοντος και της ενέργειας, η βιοτεχνολογία και η ιατρική τεχνολογία.

Από την άλλη πλευρά EAWAG είναι το Ελβετικό Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Υδατικής Επιστήμης συνεργαζόμενο με τα δύο φημισμένα Ελβετικά Πολυτεχνεία (το ΕΤΗ της Ζυρίχης και το EPFL της Λωζάννης), όπως και με βιομηχανίες και άλλα ερευνητικά κέντρα σε παγκόσμια κλίμακα. Σκοπός του Ινστιτούτου είναι η μελέτη τεχνολογιών διαχείρισης ύδατος συνδυάζοντας οικολογικά, οικονομικά και κοινωνικά κριτήρια, λειτουργώντας ως γέφυρα μεταξύ της επιστήμης και του πραγματικού κόσμου.

Το τριώροφο ρομποτικό σπίτι (DFAB σπίτι – Digitally Fabricated – Ψηφιακά κατασκευασμένο σπίτι) έχει κατασκευαστεί στο NEST, ένα κτίριο των EMPA και EAWAG, στο οποίο ερευνητές από αυτά τα κέντρα, όπως και διάφορες συνεργαζόμενες βιομηχανίες δοκιμάζουν κατασκευαστικές και ενεργειακές τεχνολογίες σε πραγματικές συνθήκες. Για την κατασκευή αυτού του σπιτιού συνεργάστηκαν ερευνητές από οκτώ επιστημονικές περιοχές του ΕΤΗ, μέσα στο γενικότερο οργανωτικό πλαίσιο που παρείχε το (Ελβετικό) Εθνικό Κέντρο Ανταγωνιστικότητας στην Ερευνα (NCCR), με αντικείμενο την «Ψηφιακή Κατασκευή – Digital Fabrication», γι αυτό και η ονομασία του σπιτιού DFAB House.

Αυτό που είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον στην υπόθεση της ψηφιακής κατασκευής είναι πως έτσι επιτυγχάνονται κατασκευές πιο φιλικές στο περιβάλλον και με καλύτερη οικονομία πόρων, προϊόντα σχεδιασμού που δεν ήταν εύκολο να πραγματοποιηθεί με τις «συμβατικές» τεχνικές. Π.χ. το συγκεκριμένο ρομποτικό σπίτι δεν έχει μόνο έξυπνες οικιακές τεχνολογίες, αλλά και προχωρημένες ενεργειακές τεχνολογίες με φωτοβολταϊκά στην οροφή που παρέχουν περισσότερη ενέργεια από όση θα καταναλώνει κατά μέσο όρο και τεχνολογίες διαχείρισης της χρήσης ενέργειας, εξοικονόμησης ενέργειας και διαχείρισης νερού.

Γι’ αυτό και ο καθηγητής Αρχιτεκτονικής του ΕΤΗ, Ματίας Κόλερ, ψυχή του συγκεκριμένου εγχειρήματος, που ασχολείται με τις ψηφιακές κατασκευές, τόνισε πως το αρχιτεκτονικό δυναμικό των ψηφιακών κατασκευών είναι τεράστιο, χωρίς όμως ακόμα να έχουν εφαρμοστεί επί του πεδίου. Γι αυτό με αυτό το DFAB-σπίτι «θα μπορούμε να δοκιμάσουμε νέες τεχνολογίες σε συνεργασία με τη βιομηχανία, επιταχύνοντας το πέρασμα από την έρευνα στην πρακτική».

Στο ίδιο μήκος κύματος ο CEO του EMPA, Τζιανλούκα Μπόνα σημείωσε πως υλοποιώντας ένα κατασκευαστικό έργο όπως το DFAB-σπίτι, δίνεται η ευκαιρία στις κλασικές κατασκευαστικές πρακτικές να έρθουν σε επαφή με ορισμένες πλευρές του ψηφιακού κόσμου. Αλλωστε, το πέρασμα από το ψηφιακό σχεδιαστήριο στην επί του πεδίου κατασκευή αποτελεί πρόκληση για όλους τους επιστήμονες και τους ειδικούς της βιομηχανίας και με το συγκεκριμένο έργο μια σειρά οραματισμών για το μέλλον μπαίνουν πλέον σε πρακτική εφαρμογή.

Εχοντας ασχοληθεί με θέματα της διεπιστημονικής προσέγγισης της ανάπτυξης, θεωρώ πως το συγκεκριμένο έργο και η υλοποίησή του δείχνει πώς στη βάση του υπάρχει μια ολοκληρωμένη αντίληψη για το πώς μπορεί να αναπτυχθεί οργανωμένα η έρευνα σε συγκεκριμένους τομείς μεγάλης πολυπλοκότητας, αλλά και πώς δόθηκαν αποτελεσματικές λύσεις σε προβλήματα συνεχώς παρόντα στις περιπτώσεις ανάπτυξης καινοτομιών μεγάλης κλίμακας, χαρακτηριστικό μιας κοινωνίας που ατενίζει δημιουργικά το μέλλον. Γιατί, αν είναι πολλοί οι ονειροπόλοι της δράσης, όπως συνήθιζε να λέει ο αείμνηστος καθηγητής μας στη Σχολή των Χημικών Μηχανικών του ΕΜΠ Θεόδωρος Σκουληκίδης, το συγκεκριμένο παράδειγμα από την Ελβετία μας δείχνει πως υπάρχουν και αυτοί που υλοποιούν με τη δράση τους τα όνειρα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News