Ολοι αναγνωρίζουν ότι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα είναι η λειτουργία της δημόσιας διοίκησης. Ολα τα πολιτικά κόμματα συμφωνούν ότι πρέπει η δημόσια διοίκηση να λειτουργεί αποτελεσματικά και αποδοτικά, αλλά προτείνουν διαφορετικές λύσεις.

Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης στην ομιλία του στην ΔΕΘ ανακοίνωσε το πιστεύω του για τη δημόσια διοίκηση:

«Μια Δημόσια Διοίκηση που θα λειτουργεί με κανόνες, με σύγχρονα εργαλεία και ένα ανθρώπινο δυναμικό που θα στηρίζεται και θα αναβαθμίζεται συνεχώς».

Και για την υλοποίηση πρότεινε:

«Δημιουργούμε ένα νέο ΑΣΕΠ που θα επιλέγει όλο το προσωπικό του Δημοσίου ακόμη και τους μετακλητούς, ακόμη και τους διοικητές. Αυτό θα είναι το σύγχρονο ΑΣΕΠ με οριζόντια αξιοκρατία. Θα διενεργεί τη διαδικασία της κινητικότητας των υπαλλήλων, τις προαγωγές σε θέσεις ευθύνης αλλά και την αξιολόγηση. Αξιολόγηση για όλους με αντικειμενικά κριτήρια και συνεχή επιμόρφωση. Ένας θεσμός εμπιστοσύνης και όχι αξιολόγηση φίλων, γνωστών και ανθρώπων καθοδηγούμενων από την εκάστοτε εξουσία».

Το ερώτημα είναι αν το ΑΣΕΠ αποκτήσει αυτές τις ιδιότητες, η δημόσια διοίκηση αναβαθμίζεται, ή, αντίθετα, υποβαθμίζεται και ευνουχίζεται;

Ιστορικά, ας δεχθούμε ότι το ΑΣΕΠ μπορεί να είχε κάποιο θετικό ρόλο τον προηγούμενο αιώνα, αλλά εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι και σήμερα έχει θετικό ρόλο; Tο ΑΣΕΠ (από την ίδρυση του) είναι η ομολογία του πολιτικού συστήματος ότι oι δημόσιοι οργανισμοί και υπηρεσίες δεν μπορούν να κάνουν αξιοκρατικές προσλήψεις (που βέβαια το ίδιο το πολιτικό σύστημα δεν το επιτρέπει). Πρέπει αυτό να συνεχίζεται;

Πώς είναι δυνατόν να πιστεύει κάποιος ότι τις κορυφαίες λειτουργίες ενός οργανισμού, (ή μιας υπηρεσίας) όπως είναι οι προσλήψεις, οι προαγωγές, η αξιολόγηση, η μετακίνηση του προσωπικού, μπορεί να εκχωρηθούν σε έναν άλλο θεσμό εκτός του οργανισμού; Αυτές οι λειτουργίες είναι αποκλειστική ευθύνη -ή/και σε συνεργασία με τις άλλες διευθύνσεις του οργανισμού- της Διεύθυνσης Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού. Μιας διεύθυνσης που ενώ έχει σημαντικό και στρατηγικό ρόλο στην απόδοση και την ανάπτυξη του οργανισμού είναι εντελώς υποστελεχωμένη, υποβαθμισμένη και δίχως στρατηγικό ρόλο στην δημόσια διοίκηση. Που βέβαια έχει και την ευθύνη για την εκπόνηση σχεδίων και της υλοποίησης για την ανάπτυξη και εκπαίδευση του προσωπικού, την ανάπτυξη των ταλέντων και τα σχέδια διαδοχής ώστε οι οργανισμοί να μην έχουν κενά όταν κάποιος αποχωρεί.

Δεν εξήγησε ο κ. Ανδρουλάκης με ποια διαδικασία το ΑΣΕΠ θα επεμβαίνει στην λειτουργία κάθε οργανισμού και υπηρεσίας, δίχως την συμμετοχή της νόμιμης του ιεραρχίας/ηγεσίας. Πώς θα γνωρίζει το ΑΣΕΠ ποιος υπάλληλος είναι καλός ή δεν απέδωσε ικανοποιητικά στην διάρκεια του έτους; Πώς θα γνωρίζει ποιος υπάλληλος είναι έτοιμος για προαγωγή; Με ποιες διαδικασίες; Αν τα στοιχεία αυτά τα ζητά από την διοίκηση του οργανισμού, η οποία έχει υποχρέωση να τα συλλέγει και να τα αξιοποιεί, τότε γιατί να αποφασίζει το ΑΣΕΠ; Πώς αναβαθμίζεται η λειτουργία ενός δημόσιου οργανισμού όταν ο υφιστάμενος δεν θα αξιολογείται από τον άμεσο προϊστάμενο του, και η προαγωγή του δεν θα εξαρτάται από την ιεραρχία του οργανισμού; Η αξιολόγηση δεν είναι στιγμιαία πράξη, ούτε ένα νούμερο. Είναι κορυφαία διαδικασία του οργανισμού. Βασικά είναι εκπαιδευτική διαδικασία, είναι διαδικασία μάθησης, βελτίωσης και ανάπτυξης. Ποιος θα αναλάβει αυτόν τον ρόλο; Οι αξιολογητές του ΑΣΕΠ;

Και αν το ΑΣΕΠ θα αποφασίζει την κινητικότητα των υπαλλήλων, τότε τι ρόλο έχει η διοίκηση του οργανισμού; Κατά συνέπεια το ΑΣΕΠ θα γνωρίζει τις ανάγκες του οργανισμού καλύτερα από την διοίκηση του! Η διοίκηση δεν επιτρέπεται να μετακινεί υπαλλήλους δίχως την άδεια του ΑΣΕΠ!

Επίσης ένα άλλο εξαιρετικά σημαντικό ζήτημα είναι οι προσλήψεις. Σύμφωνα με τον κ. Ανδρουλάκη, ο προϊστάμενος δεν θα έχει λόγο στην πρόσληψη του υφισταμένου του. Θα δέχεται στο τμήμα του όποιον του στέλνει το ΑΣΕΠ. Πώς είναι δυνατόν με αυτό το μοντέλο η διοίκηση να ζητά από το τμήμα του προϊσταμένου την εκπλήρωση των ετήσιων στόχων, όταν ο ίδιος δεν επέλεξε τους υφισταμένους, δεν έχει την ευθύνη, αλλά τους διόρισε το ΑΣΕΠ; Μήπως αυτή η λειτουργία του ΑΣΕΠ έχει δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα στην δημόσια διοίκηση από αυτά που προσπάθησε να λύσει;

Τι μοντέλο διοίκησης είναι αυτό; Πού εφαρμόζεται;

Η ανακοίνωση του κ. Ανδρουλάκη σημαίνει ότι δεν έχει καμία εμπιστοσύνη στην ηγεσία και την ιεραρχία των δημόσιων οργανισμών. Θεωρεί ότι είναι ανίκανες να επιτελέσουν τις βασικές λειτουργίες ενός οργανισμού, ώστε ο οργανισμός να είναι αποδοτικός. Οι αντιλήψεις αυτές συμβαδίζουν και με τις κυβερνητικές που επιζητούν να διατηρήσουν το status quo, για να ελέγχουν τους δημόσιους οργανισμούς. Να διορθώνουν κάπως τα προβλήματα, όχι όμως να πετύχουν σπουδαία αποτελέσματα. Για αυτόν τον λόγο οι κυβερνήσεις δεν προχωρούν στις αναγκαίες αλλαγές, διστάζουν να αναλάβουν τα αναγκαία ρίσκα και φοβούνται την αβεβαιότητα και τις αντιδράσεις του status-quo. Επειδή δεν προχωρούν τις αλλαγές, δεν επενδύουν στην ανάπτυξη του προσωπικού ώστε να αποκτήσουν οι οργανισμοί ηγεσίες με προσόντα στρατηγικής διοίκησης, πρόβλεψης και αποδοτικής λειτουργίας.

Ο κ. Ανδρουλάκης έχει ένα δίκιο στο ότι ο σοβαρότερος λόγος που οι δημόσιοι οργανισμοί δεν διοικούντα σωστά και δεν αποδίδουν ικανοποιητικά είναι επειδή ελέγχονται ασφυκτικά από την εκάστοτε κυβέρνηση. Δεν είναι αποδοτικό η κυβέρνηση – με τον ένα ή τον άλλο τρόπο- να διορίζει το σύνολο της ηγεσίας των δημόσιων οργανισμών. Η οποία ηγεσία δεν αλλάζει μόνο με την αλλαγή της κυβέρνησης, αλλά και με την αλλαγή των υπουργών της ίδιας κυβέρνησης. Το πολιτικό σύστημα θα πρέπει να συμφωνήσει ότι ο ρόλος της κυβέρνησης είναι να εξασφαλίζει την απρόσκοπτη χρηματοδότηση των δημόσιων οργανισμών, να θέτει τους στόχους, να ελέγχει την υλοποίηση τους και να θεσμοθετήσει ισχυρά κίνητρα για την ανάπτυξη του προσωπικού των οργανισμών.

Για να έχουμε δημόσια διοίκηση όπως την περιγράφει ο κ. Ανδρουλάκης θα πρέπει οι δημόσιοι οργανισμοί να αποκτήσουν: περισσότερη ανεξαρτησία από τον πολιτικό έλεγχο, ανεξάρτητη διοίκηση, η ηγεσία τους να αναδεικνύεται – όσο είναι δυνατόν – από τα στελέχη του οργανισμού, οι προσλήψεις, οι προαγωγές, η αξιολόγηση και οι πολιτικές κινήτρων να είναι στην ευθύνη των οργανισμών, δίχως πολιτικές παρεμβάσεις. Το πολιτικό σύστημα θα πρέπει να δείξει έμπρακτα περισσότερη εμπιστοσύνη στην ηγεσία των δημόσιων οργανισμών. Όταν διοριστούν ικανές διοικήσεις και αποκτήσουν τον έλεγχο του οργανισμού, τότε θα πετύχουν τους στόχους και θα αναβαθμιστεί η δημόσια διοίκηση. Αν η δημόσια διοίκηση λειτουργεί και αξιολογείται βάσει των στόχων και των αποτελεσμάτων που επιτυγχάνει, κανένας προϊστάμενος, κανένας διοικητής δεν πρόκειται να επιλέξει προσωπικό και συνεργάτες που δεν θα ανταποκρίνονται στις προκλήσεις της υπηρεσίας. Διότι γνωρίζει ότι αυτό θα έχει σοβαρό αντίκτυπο στην δική του καριέρα.

Θα αναφέρω και δύο παραδείγματα τα οποία αποδεικνύουν ότι το ΑΣΕΠ αντιμετωπίσει πολύ μεγάλο πρόβλημα αν έχει τον ρόλο που του αναθέτει ο κ. Ανδρουλάκης.

Εκπαιδευτικοί (δάσκαλοι και καθηγητές, υπηρετούν περίπου 150.000). Το σχολικό έτος τελειώνει Ιούνιο- Ιούλιο. Αρχίζει τον Σεπτέμβριο. Κατά συνέπεια οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να αξιολογηθούν κατά την διάρκεια του Ιουλίου -Αυγούστου, ώστε από τον Σεπτέμβριο να αρχίσει η νέα αξιολόγηση. Αν θεωρήσουμε ότι θα υπάρξουν 30 εργάσιμες ημέρες με οκτώ ώρες εργασίας, και ότι για κάθε εκπαιδευτικό απαιτείται μία ώρα για την αξιολόγηση του, τότε θα χρειαστούμε 625 αξιολογητές. Πού θα τους βρούμε; Οι οποίοι πρέπει να είναι έμπειροι στην αξιολόγηση εκπαιδευτικών. Να διαθέτουν την εξειδίκευση και τα προσόντα. Και πόσο σωστή, αξιόπιστη και χρήσιμη είναι μία αξιολόγηση που γίνεται μία φορά τον χρόνο για μία ώρα;

Προσωπικό του ΕΣΥ: Σήμερα υπηρετούν κατά δήλωση του υπουργού Υγείας Αδωνι Γεωργιάδη 110.000 άτομα. Το προσωπικό του ΕΣΥ θα πρέπει να αξιολογηθεί για την επίδοση της προηγούμενης χρονιάς, κατά συνέπεια η αξιολόγηση δεν μπορεί να διαρκέσει περισσότερο (το ανώτατο) από δύο μήνες (Ιαν- Φεβ) ώστε να γνωρίζουν οι υπάλληλοι τα αποτελέσματα και η διοίκηση να πράξει ανάλογα. Αυτό σημαίνει ότι απαιτούνται άλλοι 340 αξιολογητές με εμπειρία σε ιατρικά θέματα όπως και για τις δεξιότητες του άλλου προσωπικού.

Συμπέρασμα: Απομένουν ακόμη 513.000 δημόσιοι υπάλληλοι που πρέπει να αξιολογηθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα. Πόσο χρόνο πρέπει να κρατήσει η αξιολόγηση τους και πόσοι ακόμη αξιολογητές απαιτούνται; Και, τελικά, με πόσους παραπάνω δημοσίους υπαλλήλους θα επιβαρύνουμε τον προϋπολογισμό και πόσο θα στοιχίσει στο Δημόσιο αυτή η ιδέα του κ. Ανδρουλάκη;

---

* Ο Γιώργος Βογιατζής είναι MD, PhD με εξειδίκευση στην διεξαγωγή κλινικών μελετών και στην ανάπτυξη νέων φαρμάκων 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News