Πώς θα σας φαινόταν αν ένα πρώην εργοστάσιο υφασμάτων –το μεγαλύτερο στο είδος του στη Βρετανική αυτοκρατορία κατά τον προηγούμενο αιώνα– μετατρεπόταν σε πολυχώρο τέχνης και ψυχαγωγίας, περιλαμβάνοντας τρεις γκαλερί, δύο εστιατόρια, πέντε καταστήματα και ένα μίνι μουσείο; Βήματα για την αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων χώρων έχουμε δει και στην Ελλάδα, αλλά αυτό που έχει δημιουργηθεί στο Σολτς Μιλ του Γιόρκσαηρ στη βόρεια Αγγλία έχει φτάσει σε άλλο επίπεδο.

Η μεταμόρφωση των τεράστιων χώρων του πρώην βιομηχανικού συγκροτήματος στους τρεις ορόφους που είναι ανοιχτοί στο κοινό είναι εντυπωσιακή. Όλες οι αίθουσες είναι καλά φωτισμένες και θερμαινόμενες, ενώ από αισθητικής πλευράς και διακόσμησης έχουν προσεχθεί όλα σε τέτοιο βαθμό που ξεχνάς ότι βρίσκεσαι σε εργοστάσιο. Το πολυδαίδαλο συγκρότημα θυμίζει περισσότερο σύγχρονο πολυκατάστημα, που μεταξύ των προϊόντων του ωστόσο φιγουράρουν πίνακες και αντίκες.

Από τον πρώτο κιόλας όροφο νιώθεις το δυναμισμό του εγχειρήματος και τη ζωντάνια του χώρου να σε συνεπαίρνει. Εκτός από μια έκθεση πολύτιμων κινεζικών βάζων και πωλητήριο βιβλίων σχετικών με την τέχνη, εδώ βρίσκεται η μεγαλύτερη μόνιμη έκθεση πινάκων του Ντέιβιντ Χόκνεϋ, διεθνώς αναγνωρισμένου εκπροσώπου του κινήματος της ποπ αρτ και εμβληματικής μορφής στην εικαστική σκηνή της Μεγάλης Βρετανίας.

Η συλλογή έργων του διάσημου καλλιτέχνη συνεχίζεται στον δεύτερο και πιο πολυσύχναστο όροφο, που αποτελεί την καρδιά του Σολτς Μιλ και η χαοτική δομή του οποίου σε κάνει να χρειάζεσαι… πυξίδα. Εδώ στεγάζονται ένα βιβλιοπωλείο με πλήθος καλαίσθητων εκδόσεων, ειδών γραφικής σε ευφάνταστα σχέδια και υλικών ζωγραφικής, εστιατόριο, καφετέριες, ένα κατάστημα με είδη σπιτιού υψηλού ντιζάιν, γκαλερί με προσωρινές εκθέσεις διαφόρων καλλιτεχνών, μαγαζί με αντίκες, κοσμηματοπωλείο και κατάστημα αθλητικού ρουχισμού!

Για όποιον επισκέπτη δεν έχει χορτάσει από το shopping και την τέχνη, ακολουθεί ο τελευταίος όροφος με μία τρίτη, ιδιόμορφη γκαλερί με νεότερα έργα του Ντέιβιντ Χόκνεϋ φτιαγμένα αποκλειστικά στο iPad. Δίπλα της ένα μικρό φαντεζί εστιατόριο οδηγεί στο τελευταίο σημείο ενδιαφέροντος του καινοτόμου πολυχώρου τέχνης, το μουσείο.

Εδώ εκτίθενται αντικείμενα και ντοκουμέντα από την εποχή λειτουργίας του εργοστασίου, όπως η χειρόγραφη διαθήκη του βαθύπλουτου ιδιοκτήτη του Τίτους Σολτ, και προβάλλεται ντοκιμαντέρ με την ιστορία της περιοχής, από την κατασκευή του θηριώδους οικοδομήματος που στις μέρες του αποκαλούνταν «Παλάτι της Βιομηχανίας» έως την παρακμή και μεταμόρφωσή του σε πλέον πετυχημένο δείγμα αξιοποίησης πρώην βιομηχανικού χώρου.

Δεν είναι τυχαίο ότι το εκσυγχρονισμένο πρώην εργοστάσιο που άνοιξε τις πόρτες του το 1987 κατακλύζεται από κόσμο, με ανθρώπους κάθε ηλικίας από τις γύρω περιοχές να το επισκέπτονται, παρά το κρύο, τη βροχή και το χιόνι, για να απολαύσουν τις πλείστες εμπειρίες που τους προσφέρει ο χώρος. Σε αυτό βοηθά και η ανάδειξη του Σολτς Μιλ αλλά και της όμορης συνοικίας Σολτ Ερ σε Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ουνέσκο το 2001, γεγονός που εκτόξευσε τη φήμη του.

Η ιστορία που συνοδεύει τον συγκεκριμένο βιομηχανικό χώρο είναι εξόχως ενδιαφέρουσα. Ο ιδιοκτήτης του εργοστασίου Τίτους Σολτ, που έχει δώσει το όνομά του σε ολόκληρη την περιοχή, θεωρείται ευεργέτης, έχοντας χτίσει πρότυπες εργατικές κατοικίες – τη γραφική συνοικία Σολτ Ερ, βγάζοντας τους μέχρι τότε εξαθλιωμένους βιομηχανικούς εργάτες από τις τρώγλες που διέμεναν, στην Αγγλία της αλματώδους ανάπτυξης της βιομηχανικής επανάστασης. Δεκαετίες μπροστά από την εποχή του, ο φιλάνθρωπος εργοστασιάρχης χρηματοδότησε επίσης την ανέγερση σχολείου, νοσοκομείου, κέντρου φροντίδας απόρων, χώρων αναψυχής αλλά και αποχής από το… αλκοόλ, στο οποίο οφείλονταν κατά τον ίδιο πολλά από τα κοινωνικά προβλήματα της εργατικής τάξης.

Έχοντας το πλεονέκτημα των νερών του ποταμού Ερ και άφθονη πρώτη ύλη μαλλιού από τα γύρω βοσκοτόπια, χτισμένο το 1853 μεταξύ των πόλεων Μπράντφορντ και Ληντς στο σημείο όπου λειτουργούσε ένας παλιός νερόμυλος, το Σολτς Μιλ έφτασε να είναι από τα πιο παραγωγικά εργοστάσια υφασμάτων της Βρετανικής αυτοκρατορίας, προμηθεύοντας τις αγορές των βρετανικών αποικιών σε όλο τον κόσμο. Για τις ανάγκες του το εργοστάσιο εισήγαγε μαλλί από Ρωσία, Νέα Ζηλανδία και Αυστραλία, ενώ στράφηκε επίσης στην αγορά της ιδιαίτερης ποικιλίας μαλλιού αλπάκα από το Περού. Τα ομώνυμα συμπαθή τετράποδα – μασκότ του εργοστασίου απεικονίζονται σήμερα σε άγαλμα στο κεντρικό πάρκο του Σολτ Ερ.

Μετά από έναν και πλέον αιώνα λειτουργίας, το Σολτς Μιλ έκλεισε και το πελώριο κουφάρι του παρέμεινε άχρηστο και ξένο σε έναν κόσμο που είχε αλλάξει προ πολλού. Ήταν ένας δαιμόνιος Άγγλος γκαλερίστας και λάτρης της τέχνης, ο Τζόναθαν Σίλβερ, που το ανέστησε, αγοράζοντάς το και αναλαμβάνοντας το δύσκολο έργο του καθαρισμού και της διαμόρφωσης του απέραντου χώρου σε σύγχρονο κέντρο τέχνης και πολιτισμού. Προσωπικός φίλος του Ντέιβιντ Χόκνεϋ, του πρόσφερε άπλετο χώρο για την έκθεση των έργων του ανοίγοντας με επιτυχία την πρώτη γκαλερί, ενώ παράλληλα διοργάνωσε συναυλίες, ανέβασε θεατρικές παραστάσεις, κάλεσε έως και τον πρίγκηπα Κάρολο και κατέθεσε ατέλειωτη ενέργεια, καθοδηγούμενος από το όραμά του να ζωντανέψει το εμβληματικό κτήριο, διατηρώντας την ιστορική μνήμη σε έναν τόπο που κάποτε ζούσε και ανέπνεε στη σκιά του εργοστασίου.

Και τα κατάφερε με το παραπάνω. Σήμερα το Σολτς Μιλ αποτελεί σταθερό πόλο έλξης εγχώριων και ξένων επισκεπτών και πηγή αναβάθμισης μίας ολόκληρης περιοχής. Ένα παράδειγμα που περιμένει να βρει μιμητές, γιατί όχι και στη χώρα μας. Εφόσον βέβαια δεν αφήσουμε τα εγκαταλελειμμένα βιομηχανικά κτήρια για δεκαετίες να ερειπώσουν (δες εργοστάσιο Αλλατίνη στη Θεσσαλονίκη), θύματα των ερίδων κληρονόμων και δημοτικών αρχών και της αδιαφορίας.

* Η Ηλέκτρα Αντωνιάδου είναι Πτυχιούχος Μηχανολόγος Μηχανικός και Δημοσιογράφος στο omorfataxidia.gr

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News