Ο σεισμός των 8,8 Ρίχτερ στα ανοιχτά των ακτών της χερσονήσου Καμτσάτκα, στα άπω ανατολικά της Ρωσίας κατέχει ήδη δύο αξιοσημείωτα ρεκόρ: Ο σεισμός, που προήλθε από βάθος περίπου 20 χιλιομέτρων, συγκαταλέγεται στους δέκα ισχυρότερους που έχουν καταγραφεί ποτέ και είναι ο μεγαλύτερος παγκοσμίως από το 2011.

Προκάλεσε ζημιές σε κτίρια και τραυματισμούς στην πλησιέστερη μεγάλη πόλη, Πετροπαβλόφσκ – Καμτσάτσκι, η οποία βρίσκεται 119 χιλιόμετρα μακριά από το επίκεντρο.

Επιπλέον έφερε τσουνάμι σε όλο τον Ειρηνικό Ωκεανό με τις προειδοποιήσεις να αφορούν περιοχές τόσο μακρινές όσο η Νέα Ζηλανδία και το Περού.

Η μεγάλη ζώνη καταβύθισης (περιοχή όπου μία τεκτονική πλάκα βυθίζεται κάτω από μια άλλη) του Ειρηνικού είναι γνωστή ως «Δακτύλιος της Φωτιάς» (Ring of Fire). αποτελείται σχεδόν εξ ολοκλήρου από μεγάλες ζώνες καταβύθισης. Εκεί, η Ειρηνική Πλάκα βυθίζεται κάτω από γειτονικές πλάκες όπως: Την Πλάκα Οχοτσκ (στην Καμτσάτκα), Την Πλάκα της Βόρειας Αμερικής (στην Αλάσκα), Την Πλάκα των Φιλιππίνων και την Ιαπωνική Πλάκα. Είναι, με δυο λόγια, από τις πιο επικίνδυνες περιοχές στον κόσμο με έντονη σεισμική και ηφαιστειακή δραστηριότητα.

Και οι δέκα ισχυρότεροι σεισμοί της καταγεγραμμένης ιστορίας έχουν συμβεί μέσα σε αυτή τη γεωλογικά ταραχώδη περιοχή.

Η Δρ Ντι Νίνις, ειδική στην Επιστήμη των Σεισμών στο Πανεπιστήμιο Monash και ο Τζον Τάουνεντ, καθηγητής Γεωφυσικής στο Πανεπιστήμιο Victoria του Γουέλινγκτον εξηγούν στο Conversation γιατί η θεμελιώδης δομή του πλανήτη μας καθιστά αυτό το τμήμα του κόσμου τόσο ευμετάβλητο και επικίνδυνο.

Γιατί πλήττεται η Καμτσάτκα από τόσο ισχυρούς σεισμούς;

Ακριβώς ανοιχτά της χερσονήσου Καμτσάτκα βρίσκεται η Τάφρος Κουρίλων – Καμτσάτκα, ένα τεκτονικό όριο πλακών όπου η Ειρηνική Πλάκα βυθίζεται κάτω από την Πλάκα Οχοτσκ.

Αν και οι τεκτονικές πλάκες κινούνται συνεχώς η μία σε σχέση με την άλλη, η διεπαφή τους συχνά «κολλάει». Η τάση που σχετίζεται με την κίνηση των πλακών συσσωρεύεται μέχρι να ξεπεράσει τη δύναμη πρόσφυσης στη ζώνη επαφής· τότε απελευθερώνεται απότομα, προκαλώντας σεισμό.

Λόγω της μεγάλης επιφάνειας που έχουν αυτές οι ζώνες επαφής — τόσο σε μήκος όσο και σε βάθος — η ρήξη μπορεί να εκτείνεται σε πολύ μεγάλο τμήμα του ορίου των πλακών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να συμβαίνουν κάποιοι από τους ισχυρότερους και πιο καταστροφικούς σεισμούς στη Γη.

Οπως εξηγούν οι δύο ειδικοί στο άρθρο τους στο Conversation, ένας ακόμη παράγοντας που επηρεάζει το μέγεθος και τη συχνότητα των σεισμών είναι η ταχύτητα με την οποία κινούνται οι πλάκες μεταξύ τους.

Στην περίπτωση της Καμτσάτκα, η Ειρηνική Πλάκα κινείται με ταχύτητα περίπου 75 χιλιοστών τον χρόνο σε σχέση με την Πλάκα Οχοτσκ — ταχύτητα υψηλή για τα τεκτονικά δεδομένα, γεγονός που προκαλεί ισχυρούς σεισμούς με μεγαλύτερη συχνότητα σε σύγκριση με άλλες ζώνες καταβύθισης.

Το 1952, ένας σεισμός μεγέθους 9 Ρίχτερ σημειώθηκε στην ίδια τεκτονική ζώνη, μόλις 30 χιλιόμετρα από το επίκεντρο του σεισμού της Τετάρτης.

Aλλα παραδείγματα σεισμών είναι ο σεισμός των 9,1 βαθμών στην Τόχοκου της Ιαπωνίας το 2011 και ο σεισμός των 9,3 βαθμών στη Σουμάτρα το 2004 — ο γνωστός «σεισμός της δεύτερης μέρας των Χριστουγέννων». Και οι δύο ξεκίνησαν σε σχετικά μικρό βάθος και η ρήξη έφτασε μέχρι την επιφάνεια του φλοιού.

Η ανύψωση του θαλάσσιου πυθμένα στη μία πλευρά της ρήξης σε σχέση με την άλλη εκτοπίζει τεράστιους όγκους νερού, προκαλώντας καταστροφικά τσουνάμι. Στην περίπτωση του σεισμού της Σουμάτρας, η ρήξη εκτεινόταν σε μήκος περίπου 1.400 χιλιομέτρων.

Τι μπορεί να ακολουθήσει;

Περίπου έξι ώρες μετά τον κύριο σεισμό, είχαν ήδη καταγραφεί 35 μετασεισμοί μεγαλύτεροι από 5 Ρίχτερ, σύμφωνα με την Αμερικανική Γεωλογική Υπηρεσία (USGS).

Σύμφωνα με τους δύο επιστήμονες, οι μετασεισμοί συμβαίνουν όταν η τάση στον φλοιό της Γης ανακατανέμεται μετά τον κύριο σεισμό. Συνήθως είναι μέχρι και μία μονάδα μικρότεροι από αυτόν. Αυτό σημαίνει ότι στην Καμτσάτκα μπορεί να συμβούν μετασεισμοί έως και 7,5 Ρίχτερ.

Για σεισμό αυτού του μεγέθους, μάλιστα, οι μετασεισμοί μπορεί να συνεχιστούν για εβδομάδες, μήνες ή και περισσότερο. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου, τείνουν να μειώνονται σταδιακά τόσο σε μέγεθος όσο και σε συχνότητα.

Ο σεισμός της Τετάρτης προκάλεσε τσουνάμι, το οποίο μέσα σε λίγες ώρες επηρέασε παράκτιες περιοχές της χερσονήσου Καμτσάτκα, των Νήσων Κουρίλων, της Χοκάιντο στην Ιαπωνία. Καθώς τα κύματα διαδίδονταν στον Ειρηνικό, έφτασαν στη Χαβάη και συνέχιζαν προς περιοχές όπως η Χιλή και το Περού.

Τι μας μαθαίνει αυτός ο σεισμός για τον υπόλοιπο κόσμο

Ευτυχώς, αναφέρουν οι δύο επιστήμονες, σεισμοί τόσο μεγάλοι όσο αυτός της Τετάρτης συμβαίνουν σπάνια. Ωστόσο, όταν συμβούν, οι επιπτώσεις τους τόσο σε τοπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο μπορεί να είναι καταστροφικές.

Πέρα από το μέγεθός του, αρκετά χαρακτηριστικά του σεισμού της Καμτσάτκα τον καθιστούν ιδιαίτερα σημαντικό και πρόσφορο για επιστημονική μελέτη.

Για παράδειγμα, η περιοχή παρουσιάζει έντονη σεισμική δραστηριότητα τους τελευταίους μήνες· μόλις στις 20 Ιουλίου σημειώθηκε δόνηση 7,4 Ρίχτερ. Το πώς αυτή η προηγούμενη δραστηριότητα επηρέασε τη θέση και τη χρονική στιγμή του νέου σεισμού θα αποτελέσει κεντρικό σημείο έρευνας.

Οπως η Καμτσάτκα και η βόρεια Ιαπωνία, έτσι και η Νέα Ζηλανδία βρίσκεται πάνω από μια ζώνη καταβύθισης — στην πραγματικότητα, πάνω από δύο. Η μεγαλύτερη από αυτές είναι η ζώνη καταβύθισης Χικούρανγκι (Hikurangi), που εκτείνεται υπεράκτια κατά μήκος της ανατολικής ακτής του Βόρειου Νησιού.

Με βάση τα γεωλογικά χαρακτηριστικά αυτής της τεκτονικής επαφής και τα αρχεία από παλαιότερους σεισμούς, θεωρείται πιθανό ότι η ζώνη Χικούρανγκι μπορεί να προκαλέσει σεισμό μεγέθους έως και 9 βαθμών. Αυτό δεν έχει συμβεί ως τώρα, αλλά αν συμβεί, είναι βέβαιο ότι θα προκαλέσει τσουνάμι.

Η απειλή ενός μεγάλου σεισμού σε ζώνη καταβύθισης δεν εξαφανίζεται ποτέ.

Ο σεισμός στην Καμτσάτκα αποτελεί ισχυρή υπενθύμιση για όλους όσοι ζουν σε σεισμογενείς περιοχές να παραμένουν σε ετοιμότητα, να εφαρμόζουν μέτρα πρόληψης και να ακολουθούν πιστά τις οδηγίες των αρμόδιων Αρχών.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News