Ενα από τα επικρατέστερα σενάρια για τη μαζική συσκότιση της Δευτέρας στην Ιβηρική είναι ότι το πρόβλημα ξεκίνησε από μια σειρά αστοχιών σε μετασχηματιστές και καλώδια υψηλής τάσης και ειδικότερα από την υπερβολική χαλάρωση που προκαλείται στα υλικά από υψηλές θερμοκρασίες και ανέμους. Αυτές οι αστοχίες, με τη σειρά τους, προκάλεσαν πτώση της συχνότητας του δικτύου και οδήγησαν στη διακοπή της ηλεκτρικής διασύνδεσης της Ισπανίας με τη Γαλλία. Και αυτή η «ανισορροπία» έφερε την κατάρρευση του ιβηρικού δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας.

Οπως εξήγησαν ειδικοί από την ελληνική Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) στο Protagon, τα δίκτυα είναι σχετικά ευαίσθητα συστήματα και πρέπει συνεχώς να παρακολουθούνται ώστε να παραμένουν σταθερά. Οταν χάνεται η ισορροπία μεταξύ παραγωγής και ζήτησης –και το σύστημα «τριπάρει», όπως λένε– πρέπει να γίνονται άμεσα διορθωτικές κινήσεις για την αποκατάστασή της, είτε με ποσοστική ενίσχυση της ενέργειας είτε με διακοπή της εισροής της.

Ετσι, το ευαίσθητο αυτό σύστημα παραμένει σε ισορροπία. Αν δεν κάνεις έγκαιρα τις διορθώσεις, ο κίνδυνος εκτροχιασμού από την αστάθεια του συστήματος είναι μεγάλος. Στην περίπτωση της Ιβηρικής αποδείχτηκε τεράστιος. Προς το παρόν, πάντως, το σενάριο της κυβερνοεπίθεσης ως γενεσιουργού αιτίας έχει αποκλειστεί.

Από το μπλακάουτ προκύπτουν και κάποια σημαντικά ερωτήματα. Ενα από αυτά είναι αν η αστάθεια της προσφοράς από την ηλιακή και την αιολική ενέργεια έχει καταστήσει τα δίκτυα ηλεκτρικού ρεύματος πιο ευάλωτα σε τέτοιου είδους ακραία συμβάντα. Δεδομένου ότι η Ισπανία είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ευρώπη, είναι σαφές ότι το μπλακάουτ θα αποτελέσει «case study» για το πώς αυτές επηρεάζουν την αξιοπιστία, καθώς και την επανεκκίνηση ενός δικτύου έπειτα από εκτεταμένη βλάβη.

Πριν από περίπου δύο εβδομάδες ο ισπανικός φορέας εκμετάλλευσης δικτύου Red Electrica ανακοίνωσε ότι έφτασε για πρώτη φορά στο 100% των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας – πράγμα που σημαίνει ότι οι αιολικοί, ηλιακοί και υδροηλεκτρικοί πόροι του παρείχαν περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια από ό,τι χρειαζόταν για να καλύψουν τη ζήτηση.

«Σήμερα, 16 Απριλίου, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας παράγουν αρκετή ενέργεια για να καλύψουν τη ζήτηση του χερσονήσου» δημοσίευσε η Red Electrica στο LinkedIn. Το μερίδιο των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κορυφώθηκε, στο 100,6%, λίγο μετά τις 11 π.μ. τοπική ώρα. Λίγες ημέρες αργότερα η ηλιακή ενέργεια από μόνη της έφτασε σε ρεκόρ παραγωγής, άνω των 20 γιγαβάτ, και τον τελευταίο μήνα το μερίδιο της αιολικής, ηλιακής και υδροηλεκτρικής ενέργειας κάλυπτε κατά μέσο όρο το 68% της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ισπανία.

Σύμφωνα με ειδικούς της ΡΑΕ, σε ένα σύστημα που υπάρχει τόσο μεγάλη διείσδυση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, είναι προφανές ότι ο έλεγχος της ισορροπίας είναι πιο δύσκολος, τουλάχιστον σε σύγκριση με τις θερμικές μονάδες παραγωγής ενέργειας. Στην πρώτη περίπτωση, με τις ΑΠΕ, μπορεί να φυσάει πολύ και να σταματήσει απότομα ή να έχει αίθριο καιρό και μετά να υπάρξουν έντονες νεφώσεις. Αυτό κάνει την προσφορά ενέργειας από τον ήλιο και τον άνεμο κάπως άστατη. Αντίθετα, στα θερμικά εργοστάσια γυρνάς τον διακόπτη και αυξάνεις την παραγωγή ή τη μειώνεις και είναι περισσότερο ελεγχόμενη.

«Και εμείς για την περίοδο του Πάσχα προβληματιστήκαμε στην Ελλάδα. Οι επιχειρήσεις δεν λειτουργούσαν, δεν υπήρχε μεγάλη κατανάλωση και η ζήτηση έπεσε. Το άγχος ήταν τι θα γίνει όλη αυτή η ενέργεια. Ετσι, αποφασίστηκε και δόθηκε εντολή να αποσυνδεθούν κάποια πάρκα – το ίδιο αναμένεται να γίνει και την Πρωτομαγιά» ανέφερε πηγή από τη ΡΑΕ. Μερικά πάρκα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έχουν την δυνατότητα ρύθμισης εξ αποστάσεως, ωστόσο σε κάποια άλλα, που είναι μικρά, η διαδικασία πρέπει να γίνεται επί τόπου.

Ενας σημαντικός παράγοντας που θα μπορούσε να βοηθήσει στην σταθεροποίηση συστημάτων με μεγάλη διείσδυση ανανεώσιμων πηγών, συμπεριλαμβανομένου και του ελληνικού, είναι, σύμφωνα με τους ειδικούς, η αποθήκευση της ηλιακής και της αιολικής ενέργειας σε μπαταρίες. Αυτή η νέα τεχνολογία μπορεί να λειτουργήσει ως γιγάντιο αμορτισέρ, ενώ η ευελιξία και η ταχύτητα απόδοσης ενέργειας στο σύστημα τις καθιστούν καλές συμμάχους για την επίτευξη ισορροπίας σε συστήματα με μεγάλη διείσδυση ΑΠΕ.

Ενα ακόμα ζήτημα που τίθεται μετά το πρόσφατο μπλακάουτ είναι η διασυνδεσιμότητα μεταξύ χωρών. Η Ισπανία και η Πορτογαλία έχουν συστήματα ηλεκτρικής ενέργειας με λίγες διασυνοριακές συνδέσεις με τη Γαλλία και την υπόλοιπη ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πιέζει εδώ και καιρό να αλλάξει αυτό, ενθαρρύνοντας έντονα τις χώρες-μέλη της ΕΕ να δημιουργήσουν περισσότερες διασυνδέσεις. Ενας μεγαλύτερος αριθμός διασυνοριακών συνδέσεων θα μπορούσε να ενισχύσει την ικανότητα της Ισπανίας να εξισορροπεί την προσφορά και τη ζήτηση και να εισάγει ηλεκτρική ενέργεια.

Από την άλλη, η αυξημένη συνδεσιμότητα θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο γειτονικά συστήματα, δημιουργώντας ένα φαινόμενο ντόμινο, με αλυσιδωτές διακοπές ρεύματος σε άλλες χώρες της ΕΕ. Οπως αναφέρουν ειδικοί της ΡΑΕ, οι χώρες της κεντρικής Ευρώπη έχουν το πλεονέκτημα ότι μπορούν να διαχειριστούν πολύ καλύτερα κρίσεις προσφοράς και ζήτησης ενέργειας λόγω της μεγάλης διασυνδεσιμότητας των συστημάτων τους, σε αντίθεση με την Ιβηρική, την Ιταλία και την Ελλάδα, που είναι σχετικά απομονωμένες και έχουν μικρή διασύνδεση. «Είναι κάτι που μας απασχολεί και εμάς εδώ» τονίζουν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News