Ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία θυμίζει έντονα τη μοίρα της Φινλανδίας πριν από οκτώ δεκαετίες. Τότε, μια μικρή χώρα αντιστάθηκε, έχασε εδάφη, αλλά διατήρησε την ανεξαρτησία της και κατόρθωσε να οικοδομήσει ένα από τα πιο επιτυχημένα κράτη της Ευρώπης. Τι μπορεί, λοιπόν, να διδαχθεί η Ουκρανία από τη φινλανδική εμπειρία ειρήνης και ρεαλισμού;

Ο τύραννος του Κρεμλίνου ισχυρίστηκε ότι η χώρα ανήκει στη σφαίρα επιρροής του και απαίτησε μια άνιση ανταλλαγή εδαφών. Οταν η απαίτηση απορρίφθηκε, σκηνοθέτησε μια προβοκάτσια και στη συνέχεια εισέβαλε, ελπίζοντας να καταλάβει την πρωτεύουσα σε δύο εβδομάδες. Οι Δυτικές δημοκρατίες υποσχέθηκαν στήριξη, αλλά στην πράξη δεν την παρείχαν.

Λιγότερο από πέντε χρόνια αργότερα, το θύμα αναγκάστηκε να παραχωρήσει το 10% της επικράτειάς του στη Ρωσία και να δεσμευτεί για διαρκή ουδετερότητα. Δεν πρόκειται για την Ουκρανία του 21ου αιώνα, αλλά για τη Φινλανδία της δεκαετίας του 1940. Παρ’ όλα αυτά, σήμερα η χώρα αυτή είναι μια από τις πιο ευημερούσες στην Ευρώπη.

Η Φινλανδία βρίσκεται ξανά στο προσκήνιο, γράφει ο Economist. Ο πρόεδρός της συμμετείχε σε πρόσφατη συνάντηση στον Λευκό Οίκο με τον Ντόναλντ Τραμπ, τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι και άλλους ευρωπαίους ηγέτες. Οταν ο Τραμπ στράφηκε στον Αλεξάντερ Στουμπ, έναν από τους πιο σταθερούς υποστηρικτές της Ουκρανίας, εκείνος είπε: «Βρήκαμε λύση το 1944 και πιστεύω πως θα βρούμε λύση και το 2025 για να τερματίσουμε την επιθετικότητα της Ρωσίας και να επιτύχουμε δίκαιη και διαρκή ειρήνη». Σε συνέντευξή του στον Economist ο Στουμπ τόνισε πως, παρότι η συμφωνία του 1944 θεωρείται από πολλούς ήττα, «εμείς αισθανόμαστε ότι νικήσαμε, γιατί διατηρήσαμε την ανεξαρτησία μας».

Οταν ξέσπασε ο Χειμερινός Πόλεμος, το 1939, η Φινλανδία μετρούσε μόλις 21 χρόνια ανεξαρτησίας. Είχε περάσει τον 19ο αιώνα ως τμήμα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας και προηγουμένως 600 χρόνια υπό σουηδική κυριαρχία. Η χώρα περιλαμβανόταν στο μυστικό σύμφωνο Μολότοφ-Ρίμπεντροπ, με το οποίο Γερμανία και Σοβιετική Ενωση μοίρασαν μεταξύ τους την Ανατολική Ευρώπη. Η Φινλανδία δόθηκε στη Σοβιετική Ενωση.

Και όμως, σε αντίθεση με άλλες περιοχές της πρώην ρωσικής αυτοκρατορίας και πολλές χώρες της Κεντρικής Ευρώπης, η Φινλανδία δεν έχασε ποτέ την ανεξαρτησία και τη δημοκρατία της, παρά το γεγονός ότι ο πληθυσμός της ήταν μόνο 6 εκατομμύρια και είχαν σύνορα 1.300 χλμ. με τη Ρωσία. Αυτό δεν το οφείλει στη Δύση, σημειώνει ο Economist, αλλά στη σκληρότητα του λαού της, στην ακεραιότητα της ηγεσίας της και στον ρεαλισμό του Καρλ Γκούσταφ Μάνερχαϊμ, στρατηγού και ηγέτη του στρατού της και πρώην αξιωματικού της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Ο Μάνερχαϊμ ήταν αμετακίνητος τόσο στο πεδίο των μαχών όσο και στην αποδοχή μιας πικρής ειρήνης.

Τον Μάρτιο του 1940, μετά από 16 εβδομάδες αιματηρών μαχών χωρίς ανάπαυση, ο Μάνερχαϊμ είπε στους στρατιώτες του: «Ο στρατός μας παραμένει αήττητος απέναντι σε έναν εχθρό που, παρά τις τρομερές του απώλειες, συνεχίζει να αυξάνεται». Η ελάχιστη δυτική βοήθεια και η συντριπτική ισχύς ενός αντιπάλου με «διαφορετική φιλοσοφία ζωής και αξίες» σήμαιναν ότι, αν και ο Στάλιν δεν πέτυχε τον μέγιστο στόχο του, η Φινλανδία έχασε εδάφη, αλλά όχι την ελευθερία της.

«Πρέπει να υπερασπιστούμε τη μικρότερη πατρίδα μας με το ίδιο πάθος που υπερασπιστήκαμε την μεγαλύτερη», είπε. Ολόκληρος ο πληθυσμός της Καρελίας, πάνω από 400.000 άνθρωποι, απομκρύνθηκε από τα σπίτια του μετά τον Χειμερινό Πόλεμο και τον Συνεχή Πόλεμο, κατά τον οποίο για λίγο οι Φινλανδοί αντεπιτέθηκαν.

Η εμπειρία της Φινλανδίας χρησιμοποιείται από την αρχή του πολέμου στην Ουκρανία είτε ως παράδειγμα προς αποφυγή είτε ως μοντέλο προς μίμηση, γράφει ο Economist. Η ομιλία του Μάνερχαϊμ μοιράστηκε στο επιτελείο του Ζελένσκι, αλλά τελικά παραμερίστηκε.

Η ειρήνη του 1944 κάθε άλλο παρά δίκαιη ήταν, αλλά θα μπορούσε να είναι χειρότερη. Η Φινλανδία παρέδωσε το 10% των εδαφών της, συμπεριλαμβανομένης της Καρελίας. Ο στρατός της περιορίστηκε, όπως και η δυνατότητα της να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Η Σοβιετική Ενωση νοίκιασε μια ναυτική βάση στην Πόρκαλα, μόλις 30 χλμ. από το Ελσίνκι. Και επειδή η Φινλανδία είχε συνεργαστεί με τον Χίτλερ, υποχρεώθηκε να πληρώσει επανορθώσεις σε εκείνον που της είχε επιτεθεί.

Για τον κόσμο, αυτό έμοιαζε με ήττα. Για τον Στουμπ, του οποίου η οικογένεια έζησε την απώλεια, η εικόνα είναι διαφορετική.

Χωρίς εγγυήσεις ασφαλείας από τη Δύση, η Φινλανδία δεν στράφηκε σε ακραίο αντιρωσισμό, κάτι που θα έφερνε νέα εισβολή, αλλά επικεντρώθηκε στην ανοικοδόμηση. «Οι άνθρωποι δεν περίμεναν τέλειες συνθήκες. Δούλεψαν με ό,τι είχαν», εξηγεί στον Economist ο Ρίστο Πεντίλα, ειδικός στις διεθνείς σχέσεις.

Στην πολιτική και στα ΜΜΕ απέφευγαν οτιδήποτε θα εξόργιζε τη Μόσχα. Αυτό που οι ξένοι αποκαλούσαν «φινλανδοποίηση» θεωρήθηκε δουλική υποχώρηση. Για τους Φινλανδούς ήταν ρεαλισμός, που τους επέτρεψε να κρατήσουν τις αξίες τους: εκπαίδευση, κοινωνική πρόνοια και κράτος δικαίου.

Πολύ πριν ενταχθεί στο ΝΑΤΟ το 2023, η Φινλανδία ανέπτυξε σύστημα «ολικής άμυνας» με υποχρεωτική θητεία και τη συμμετοχή ιδιωτικών επιχειρήσεων. Διαθέτει εφεδρεία σχεδόν ενός εκατομμυρίου πολιτών. Ο πρώην πρωθυπουργός Εσκο Αχο λέει στον Economist ότι αυτό ήταν εφικτό γιατί «είχαμε κάτι που άξιζε να υπερασπιστούμε».

Ο Στουμπ υποστηρίζει ότι η Ουκρανία σήμερα βρίσκεται σε καλύτερη θέση από ό,τι η Φινλανδία το 1944· μια φτωχή, κατεστραμμένη χώρα χωρίς στήριξη. Η Ουκρανία έχει συμμάχους, βοήθεια και προοπτικές. Μπορεί να παραμείνει κολλημένη στο παρελθόν και στην αδικία ή να ανοικοδομήσει, να καταπολεμήσει τη διαφθορά, να ενισχύσει την ελευθερία και τη δικαιοσύνη και να σκοτώσει τον κυνισμό. Αυτή είναι η μόνη επιλογή που έχει μπροστά της.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News