Είμαστε πλέον δέσμιοι του έξυπνου κινητού μας και δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία για αυτό, όπως ούτε και για τις επιπτώσεις του, τις οποίες πολλοί άνθρωποι έχουν διαπιστώσει από μόνοι τους. Υπάρχει, δε, ήδη δημοσιευμένος ένας όγκος ερευνών, που δείχνουν ότι η (αλόγιστη) χρήση των έξυπνων κινητών έχει αρνητικές επιπτώσεις στον ύπνο, την ψυχική ισορροπία και την σωματική υγεία, την παραγωγικότητα, ενώ εικάζεται ακόμη και η μείωση του προσδόκιμου ζωής μέσω της αύξησης της κορτιζόλης (είναι μια από τις βασικές ορμόνες του στρες). Τα social media μπορεί να είναι επίσης ιδιαίτερα στρεσογόνα, όπως δείχνει η έρευνα.

Μπορεί μια εσωτερική φωνή να μας προειδοποιεί, «άφησε το κινητό στην άκρη», αλλά δεν το κάνουμε. Σε όλο τον κόσμο συμβαίνει το ίδιο. Στις ΗΠΑ για παράδειγμα, σύμφωνα με έρευνα του Pew Research Center, τα 84% των Αμερικανών λένε ότι συνδέονται στο διαδίκτυο αρκετές φορές την ημέρα, σχεδόν τέσσερις στους δέκα ενήλικες Αμερικανούς και η πλειοψηφία των ενηλίκων κάτω των 30 ετών παραδέχονται ότι είναι online σχεδόν συνεχώς και το 15% είναι «εξαρτημένοι από το smartphone» με το ποσοστό αυτό να είναι μεγαλύτερο ανάμεσα στους ανθρώπους με πιο χαμηλό εισόδημα.

Για την Ελλάδα δεν έχουμε στοιχεία, αλλά αν λάβουμε υπόψη την εικόνα των ανθρώπων στις παραλίες και τις πλατείες (ακόμη και στο σινεμά κάποιοι σκρολάρουν μέσα στο σκοτάδι) τα πράγματα δεν θα πρέπει να είναι πολύ διαφορετικά. Εφαρμογές όπως οι Screen Time της Apple και «ActionDash» για τα Android, για να ελέγχουμε πόσο συχνά χρησιμοποιούμε το τηλέφωνό μας, δεν φαίνεται να είναι πολύ αποτελεσματικές (βέβαια δεν χάνετε τίποτα να τις δοκιμάσετε σε κινητά και τάμπλετ, αν δεν το έχετε κάνει ήδη).

Πώς, λοιπόν, μπορούμε να μειώσουμε τον χρόνο που περνάμε online; Η Κριστίνα Κάρον δημοσιεύει στους New York Times μια σειρά από νέες ιδέες και κόλπα που δεν είναι ευρέως γνωστά, αλλά πραγματικά λειτουργούν. Είναι προτάσεις ειδικών στον χρόνο μπροστά σε οθόνες οι οποίοι υποστηρίζουν μια πιο υγιή σχέση με την τεχνολογία. Ιδού:

Επιλέξτε έναν στόχο και ορίστε μια προθεσμία

Με μια προθεσμία να πλησιάζει, ο χρόνος σας γεμίζει, οπότε δεν έχετε την πολυτέλεια να κάνετε scroll. Για παράδειγμα, κλείστε ραντεβού για εξετάσεις οδήγησης πριν να είστε έτοιμοι. Εγγραφείτε για έναν μαραθώνιο πριν ξεκινήσετε την προπόνηση. Καλέστε φίλους για δείπνο πριν μάθετε πώς να μαγειρεύετε! «Το συνειδητοποίησα πρόσφατα μετά από μήνες σκληρής δουλειάς για να τηρήσω μια γελοία προθεσμία. Ο χρόνος που περνάω μπροστά στην οθόνη δεν ήταν ποτέ λιγότερος. Τώρα κοιτάζω πίσω με τρόμο πόσες δεξιότητες θα μπορούσα να έχω μάθει όλα αυτά τα χρόνια, τις ώρες που σπαταλήθηκαν», λέει Freya India, δημιουργός του Substack GIRLS

Πάντα δίπλα στον φορτιστή

«Ορίστε ένα κεντρικό σημείο φόρτισης και αφήστε το τηλέφωνό σας εκεί επιστρέφοντας στο σπίτι. Οταν το τηλέφωνό σας έχει τον δικό του καθορισμένο χώρο, είναι λιγότερο πιθανό να το κουβαλάτε συνεχώς μαζί σαν ψηφιακή πιπίλα», προτείνει ο Νιρ Αϊγιάλ, συγγραφέας του «Indistractable: How to Control Your Attention and Choose Your Life»

Αλλάξτε το smartphone σας

Πριν από ένα χρόνο, η Κλαρ Μορέλ, συγγραφέας του βιβλίου «The Tech Exit: A Practical Guide to Freeing Kids and Teens from Smartphones», γράφει ότι αντικατέστησε το smartphone της με Wisephone. Δεν έχει internet, email, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, εθιστικά παιχνίδια ή εφαρμογές. Αλλά διαθέτει ένα app store, με ένα περιορισμένο μενού που περιλαμβάνει κάμερα και άλλες πρακτικές εφαρμογές.

«Δεδομένου ότι δεν έχω πρόσβαση στο διαδίκτυο, δεν υπάρχει πιθανότητα να παρασυρθώ στην αναζήτηση ή την ανάγνωση στο διαδίκτυο ή στην προσπάθεια να κάνω μια παραγγελία στο Amazon ενώ είμαι με τα παιδιά μου. Αντίθετα, χρησιμοποιώ το διαδίκτυο σκόπιμα στον υπολογιστή μου όταν χρειάζεται να ολοκληρώσω μια εργασία», τονίζει.

Αντικαταστήστε το σκρολάρισμα με «χρόνο για τον εαυτό σας»

«Οταν σκέφτομαι να χρησιμοποιήσω το TikTok, αφιερώνω αυτόν τον χρόνο στον εαυτό μου. Διαβάζω ένα ποίημα ή ένα κεφάλαιο από ένα μυθιστόρημα. Ακούω νέα μουσική ή κάνω έναν περίπατο. Γυμνάζομαι. Κάνω διατάσεις. Και όταν μου έρχεται η επιθυμία να χρησιμοποιήσω το Facebook ή το Instagram, αντ’ αυτού τηλεφωνώ ή στέλνω μήνυμα σε έναν από τους φίλους μου και ζητάω να βρεθούμε. Φροντίζω να πω, Μου λείπεις», λέει στους New York Times η Σέρι Τερκλ, καθηγήτρια Κοινωνικών Σπουδών στο τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας του M.I.T.

Δοκιμάστε την «ομαδοποίηση»

Αντί να ελέγχει μηνύματα, μέσα κοινωνικής δικτύωσης και email όλη την μέρα, ο Πολ Λεονάρντι, συγγραφέας του επερχόμενου βιβλίου «Digital Exhaustion» ορίζει δύο ή τρεις συγκεκριμένες ώρες και τα χειρίζεται όλα αυτά ταυτόχρονα. «Εχω την τάση να ομαδοποιώ τρεις φορές την ημέρα, το πρωί (15 λεπτά), λίγο πριν από το μεσημεριανό φαγητό (20 λεπτά) και το απόγευμα γύρω στις 4 μ.μ. (40 λεπτά)», λέει.

Δοκιμάστε το αντίστροφα

Εφαρμογές όπως οι Forest, Streaks και Offscreen μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να δείτε -σαν παιχνίδι-  πόσο χρόνο δεν χρησιμοποιείτε το κινητό σας. Στο Forest App, «φυτεύετε» ένα δέντρο και αυτό μεγαλώνει με βάση τον χρόνο που περνάτε μακριά από το τηλέφωνό σας.

Τελικά, το να περνάτε λιγότερο χρόνο στο τηλέφωνό σας γίνεται μια πιο βαθιά ριζωμένη συνήθεια. «Μου αρέσει αυτή η προσέγγιση, επειδή λειτουργεί βραχυπρόθεσμα αξιοποιώντας την παιχνιδοποίηση ενώ ταυτόχρονα χτίζει μακροπρόθεσμες, βιώσιμες συνήθειες», λέει ο Ανταμ Αλτερ, καθηγητής μάρκετινγκ στο N.Y.U. Stern School of Business.

Οχι κινητό το Σάββατο ή την Κυριακή

«Η οικογένειά μας αφιερώνει μία ημέρα την εβδομάδα για να απομακρυνόμαστε σωματικά από τα τηλέφωνά μας. Αν λάβουμε μια κλήση, θα το ακούσουμε να χτυπάει και μπορούμε να πάμε να δούμε ποιος είναι, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Ετσι, τα κινητά μας λειτουργούν περισσότερο σαν σταθερό τηλέφωνο. Αν φύγουμε από το σπίτι, κάποιος από εμάς θα έχει μαζί του το τηλέφωνο για την περίπτωση έκτακτης ανάγκης, αλλά το κρατάμε σε μια τσάντα, μακριά από τα μάτια μας. Η προσπάθεια να μην χρησιμοποιούμε τηλέφωνα μία ημέρα την εβδομάδα, μας έχει βοηθήσει να είμαστε ψυχικά πιο ελεύθεροι από την εργασία και τις υποχρεώσεις της ζωής, ώστε να ξεκουραζόμαστε πραγματικά τα Σαββατοκύριακα και να είμαστε πιο παρόντες με την οικογένειά μας», σημειώνει η Κλαρ Μορέλ.

Δοκιμάστε κάτι καινούργιο

Δοκιμάστε αυτό που ξέρετε ότι πρέπει να κάνετε, αλλά πιθανώς δεν το έχετε κάνει ακόμη: Αποκτήστε ένα κλασικό ρολόι – ξυπνητήρι και φορτίστε το τηλέφωνό σας μακριά από την κρεβατοκάμαρά σας το βράδυ. (Πολύ τρομακτικό; Απλώς δοκιμάστε το για μια εβδομάδα), προτείνει η Κάθριν Πράις, δημιουργός του Substack «How to Feel Alive» και τονίζει: «Με εκπλήσσει συνεχώς το πόσοι άνθρωποι μου λένε ότι αυτή η απλή αλλαγή έχει αλλάξει τη ζωή τους».

Βάλτε το τηλέφωνό σας «για ύπνο» το βράδυ

«Πάρτε έναν «υπνόσακο» για το τηλέφωνό σας ως υπενθύμιση να το βγάλετε από την κρεβατοκάμαρα», προτείνει η Τζιν Τουέντζ, συγγραφέας του βιβλίου «10 Rules for Raising Kids in a High-Tech World».

Χρησιμοποιήστε το τηλέφωνό σας για να αποσυνδεθείτε

«Οταν χρειάζεται να μείνω συγκεντρωμένη σε αυτό που κάνω, ρυθμίζω το χρονόμετρο του τηλεφώνου και το κρατάω στο οπτικό μου πεδίο. Αν η προσοχή μου αρχίσει να περιπλανιέται, μια γρήγορη ματιά στην αντίστροφη μέτρηση με βοηθά να συνεχίσω», λέει η κλινική ψυχολόγος Λίζα Ντέιμουρ.

Δημιουργήστε ένα φυσικό φράγμα

«Εχω δώσει προτεραιότητα στο κολύμπι για την καλοκαιρινή μου άσκηση, καθώς η πισίνα είναι φυσικά μια ζώνη χωρίς τηλέφωνα», λέει ο δρ Τζέισον Ναγκάτα, παιδίατρος και αναπληρωτής καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, στο Σαν Φρανσίσκο

Σκρολάρετε σαν να είσαστε στο 2006

«Αν η δουλειά σας απαιτεί κάποιο είδος παρακολούθησης ή αλληλεπίδρασης με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κάντε το με τον τρόπο του 2006, σε ένα λαπτοπ με παλιομοδίτικο πρόγραμμα περιήγησης», προτείνει ο Καλ Νιούπορτ, καθηγητής Pληροφορικής στο πανεπιστήμιο Τζόρτζταουν και συγγραφέας του βιβλίου «Slow Productivity».

Διαγράψτε τις εφαρμογές «slot machine» («κουλοχέρηδες»)

«Τα social media και οι εφαρμογές βιντεοπαιχνιδιών έχουν σχεδιαστεί για να σας καθηλώνουν. Αντί να τις κοιτάτε στο τηλέφωνό σας, χρησιμοποιήστε έναν επιτραπέζιο υπολογιστή, που δεν τον κουβαλάτε μαζί σας. Το τηλέφωνό σας θα πρέπει να γίνει κάτι σαν ελβετικός σουγιάς (Swiss Army knife), γεμάτος εργαλεία που θα το βγάζετε μόνο όταν χρειάζεται να κάνετε κάτι», προτείνει ο Τζόναθαν Χέιντ, κοινωνικός ψυχολόγος στη Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων Στερν στο Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης και συγγραφέας του βιβλίου «The Anxious Generation»

Αλλάξτε το hardware σας

«Οι εφαρμογές smartphone γίνονται όλο και πιο «σέξι». Και το να τους αντισταθείτε θα είναι μια ατελείωτη μάχη. Εγώ θα προτιμούσα να είμαι σε αέναη ειρήνη χρησιμοποιώντας ένα dumbphone (η κατηγορία του βασικού κινητού τηλεφώνου) για τις κλήσεις. Δεν το βλέπω σαν παραίτηση, αλλά ως μια σοφή αναγνώριση του πότε να απομακρυνθώ από κάτι που με πληγώνει, είτε αυτό είναι ένα άτομο είτε ένα τηλέφωνο», σημειώνει η Γκαμπριέλα Νγκουγιέν, ιδρύτρια του Appstinence, ενός οργανισμού που βοηθά τους ανθρώπους να ξαναφανταστούν τη ζωή χωρίς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα smartphones.

Κάντε κάτι δύσκολο

Συχνά στρεφόμαστε στα τηλέφωνά μας για να ξεφύγουμε, να ανταμείψουμε τον εαυτό μας ή να χαλαρώσουμε, αλλά αυτό που κάνουμε στην πραγματικότητα είναι να δημιουργούμε μια συνεχή κατάσταση αντιδραστικότητας και διέγερσης. «Αφήνοντας στην άκρη το κινητό και κάνοντας κάτι που είναι κάπως επώδυνο, όπως για παράδειγμα να κάνουμε δέκα κοιλιακούς, να βυθιστούμε σε μια μπανιέρα με παγωμένο νερό ή να καθαρίσουμε μια ξεχασμένη ντουλάπα, παίρνουμε την ικανοποίηση ότι έχουμε καταφέρει κάτι στον πραγματικό κόσμο», υπογραμμίζει η Αννα Λέμπκε, ψυχίατρος και συγγραφέας του «Dopamine Nation»

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News