Η συζήτηση του Βλαντίμιρ Πούτιν με τον Σι Τζινπίνγκ για την αθανασία μπορεί να μοιάζει εκκεντρική, όμως φωτίζει μια νέα διάσταση της πολιτικής: τι σημαίνει η εξουσία όταν οι ηγέτες θεωρούν ότι έχουν άπειρο χρόνο μπροστά τους; Η αναζήτηση της αιώνιας ζωής επηρεάζει τον τρόπο που οι ίδιοι βλέπουν την Ιστορία, τα έθνη και το μέλλον.

Στις αρχές Σεπτεμβρίου, στο περιθώριο της στρατιωτικής παρέλασης στο Πεκίνο, ο Βλαντίμιρ Πούτιν και ο Σι Τζινπίνγκ δεν συζητούσαν ούτε για την Ουκρανία ούτε για τη Γάζα, ούτε για τις αμερικανικές κυρώσεις. Αντιθέτως, σημειώνουν οι Financial Times, τους είχε απορροφήσει ένα διαφορετικό θέμα: η πιθανότητα της αθανασίας. H συζήτηση δεν ήταν φιλοσοφική, αλλά βιοτεχνολογική: η πρόοδος στις μεταμοσχεύσεις και στις έρευνες για την παράταση της ζωής. «Θα μπορούσε», αναρωτιούνται οι FT, «αυτός ο φαινομενικά παράξενος διάλογος να αποδειχθεί πιο καθοριστικός για το μέλλον της πολιτικής από ό,τι η συνηθισμένη κουβέντα για τη γεωπολιτική αναδιάταξη δυνάμεων;».

Η συμβατική σοφία λέει ότι «ο κόσμος κυβερνάται από ηλικιωμένους που βιάζονται». Τι θα σήμαινε, όμως, αν οι ισχυροί ηγέτες του πλανήτη δεν ένιωθαν καμία βιασύνη, επειδή πιστεύουν ότι έχουν μπροστά τους πολύ χρόνο, ίσως ακόμη και αιώνες; Θα τους έκανε αυτό πιο υπομονετικούς ή πιο επικίνδυνους;

Οταν ο Πούτιν ολοκληρώσει τη θητεία του –κάτι που δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι θα αποχωρήσει– θα έχει παραμείνει περισσότερο στην εξουσία απ’ ό,τι ο Στάλιν ή ο Μπρέζνιεφ, και μάλιστα σε μεγαλύτερη ηλικία, σημειώνουν οι FT. Συνήθως υποθέτουμε ότι τον απασχολεί το ποιος θα τον διαδεχθεί και τι θα απογίνει η Ρωσία «μετά τον Πούτιν». Αν όμως η ίδια η βιοτεχνολογία τού δίνει την αίσθηση ότι μπορεί να κυβερνά για άλλα 25 χρόνια, ίσως η πραγματική ερώτηση είναι διαφορετική: πώς θα επηρεάσει αυτός ο «επιμηκυμένος ορίζοντας» τις αποφάσεις του; Θα γίνει πιο μεθοδικός ή πιο επιθετικός;

Ο ιστορικός Κρίστοφερ Κλαρκ έχει πει: «Οπως η βαρύτητα καμπυλώνει το φως, έτσι και η εξουσία καμπυλώνει τον χρόνο». Η πολιτική πάντοτε στηριζόταν σε μια βασική υπόθεση: οι άνθρωποι είναι θνητοί, αλλά τα έθνη αθάνατα. Γι’ αυτό και η ιδέα της αθανασίας εκφραζόταν μέσα από μνημεία, επιγραφές ή ποιήματα που έδιναν αιώνια δόξα σε όσους θυσιάζονταν για την πατρίδα. Σήμερα, όμως, όπως δείχνει η συζήτηση του Πούτιν με τον Σι, ζούμε σε μια εποχή στην οποία οι ισχυροί φαντάζονται τον εαυτό τους αθάνατο, ενώ τα ίδια τα έθνη μοιάζουν εύθραυστα, διαρκώς πιεζόμενα από τη γήρανση των πληθυσμών και τα μεταναστευτικά ρεύματα.

Μπορούμε ακόμη να πιστεύουμε ότι οι μελλοντικές γενιές θα θυμούνται την Ιστορία μας, όταν οι τεχνολογικές και οικολογικές αλλαγές είναι τόσο ραγδαίες που δυσκολευόμαστε να φανταστούμε καν πώς θα ζουν οι άνθρωποι σε 100 χρόνια; Είναι βέβαιο, για παράδειγμα, ότι θα εξακολουθεί να διδάσκεται η βουλγαρική ή η σλοβακική Ιστορία;

Η Ιστορία δείχνει ότι η αναζήτηση της αιώνιας νεότητας εμφανίζεται σε περιόδους αναταραχής, επισημαίνουν οι Financial Times. Ο ρώσος επαναστάτης Αλεξάντρ Μπογκντάνοφ, φίλος κάποτε του Λένιν, αφιέρωσε τη ζωή του στη μελέτη των μεταγγίσεων αίματος και πέθανε έπειτα από ένα αποτυχημένο πείραμα, κυνηγώντας την αθανασία όχι ως δόξα, αλλά ως πραγματική βιολογική επιβίωση.

Ο Ντόναλντ Τραμπ αποτελεί ίσως την πιο χαρακτηριστική περίπτωση αυτής της μετατόπισης στη σχέση χρόνου και εξουσίας. Ο Πούτιν και ο Σι εξακολουθούν να μιλούν για την αθανασία των εθνών· ο πρώτος νοσταλγεί την αυτοκρατορική Ρωσία, ενώ ο δεύτερος προβάλλει την κινεζική δυναστική συνέχεια. Ο Τραμπ, αντιθέτως, δεν δείχνει ενδιαφέρον για το πώς θα τον θυμούνται οι επόμενες γενιές. Θέλει απλώς να ζήσει για πάντα ο ίδιος, κατά προτίμηση στο Μαρ-α-Λάγκο ή ακόμη καλύτερα στον Λευκό Οίκο. Η πολιτική φαντασία του φαίνεται να τελειώνει μαζί του, σαν η ιστορία να πρέπει να λήξει με τη δική του παρουσία.

Αυτό φάνηκε και στη στάση του απέναντι στην Ταϊβάν: διαβεβαίωνε ότι όσο είναι στην εξουσία δεν θα υπάρξει κινεζική εισβολή. Τι θα γίνει, όμως, μετά; Σε αυτό το ερώτημα δείχνει αδιάφορος.

Η κουβέντα στο Πεκίνο για την αθανασία αναδεικνύει μια θεμελιώδη αλλαγή, συνεχίζουν οι FT: η σχέση πολιτικής εξουσίας και χρόνου μεταβάλλεται. Ο Τραμπ, στο τέλος της δεύτερης θητείας του, θα είναι ο γηραιότερος πρόεδρος στην Ιστορία των ΗΠΑ. Ομως, είναι πράγματι «γηραιός»; Η απογραφή δείχνει ότι η πλειονότητα όσων γεννήθηκαν το 1946, τη χρονιά γέννησης του Τραμπ, ζουν ακόμη και μάλιστα ψηφίζουν ενεργά. Οι περισσότεροι Ρεπουμπλικανοί δηλώνουν ότι θα ήθελαν να διεκδικήσει και τρίτη θητεία. Ισως, τελικά, ο Μπάιντεν ήταν ο τελευταίος πραγματικά «παλιός», αλλά και «γηραιός» αμερικανός πρόεδρος.

Ολα αυτά, καταλήγουν οι FT, δημιουργούν την αίσθηση ότι η σύγχρονη πολιτική πλησιάζει στον κόσμο της ελληνικής μυθολογίας, όπου οι αθάνατοι θεοί καθόριζαν τη μοίρα των θνητών μέσα από τις δικές τους ίντριγκες. Για τους απλούς ανθρώπους, η μεγαλύτερη ελπίδα ήταν να τύχουν της εύνοιας των αθανάτων.

Σήμερα, ίσως η μοίρα των εθνών να εξαρτάται από τις φαντασιώσεις αιώνιας ζωής μερικών ισχυρών ανδρών.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News