Ακραίο αλλά υπαρκτό σενάριο: ο πιλότος μιας πτήσης παθαίνει έμφραγμα και ο βοηθός του ρωτάει τους επιβάτες αν υπάρχει κάποιος που μπορεί να τον βοηθήσει να προσγειώσει με ασφάλεια το επιβατικό αεροπλάνο. Εσύ έχεις ξοδέψει δεκάδες ώρες παίζοντας βιντεοπαιχνίδια μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή σου. Εχεις παρακολουθήσει ταινίες με αντίστοιχα σενάρια ξανά και ξανά. Σκέφτεσαι, λοιπόν, «γιατί να μην κάνω τον ήρωα; Πόσο δύσκολο θα είναι;».

Πολύ πιο δύσκολο από όσο φαντάζεσαι. Συγκεκριμένα, είναι πρακτικώς αδύνατο, σύμφωνα με έμπειρους πιλότους και καθηγητές αεροπλοΐας. Ακόμα και με τις αναλυτικές, βήμα προς βήμα οδηγίες του πύργου ελέγχου, οι πιθανότητες επιτυχημένης προσγείωσης επιβατικού αεροπλάνου από μη εκπαιδευμένο «πιλότο» είναι σχεδόν μηδενικές, αναφέρει σε ανάλυσή της η Washington Post.

«Υπάρχει 0% πιθανότητα κάποιος να το πετύχει» λέει ο Πάτρικ Σμιθ, εμπορικός αεροπόρος και ιδρυτής του ιστολογίου «Ρώτα τον Πιλότο». «Πιστεύει ένας ανεκπαίδευτος ότι μπορεί να κάνει χειρουργική επέμβαση μεταμόσχευσης; Οχι. Τότε, πώς πιστεύει ότι μπορεί να προσγειώσει ένα αεροπλάνο;».

Η κλινική ονομασία αυτού του τύπου αβάσιμου ψευτοηρωισμού αποκαλείται «φαινόμενο Dunning-Kruger». Πρόκειται για την ψευδή αυτοπεποίθηση που διαθέτει όποιος νομίζει ότι κατέχει περισσότερες γνώσεις από όσες πραγματικά έχει. Το φαινόμενο θα μπορούσε να εξηγήσει τα αποτελέσματα μιας δημοσκόπησης της YouGov που πραγματοποιήθηκε τον Ιανουάριο.

Από τους 20.063 ενήλικες που ρωτήθηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες, σχεδόν ο ένας στους τρεις δήλωσε «σχετικά σίγουρος» ή «πολύ σίγουρος» ότι θα μπορούσε να προσγειώσει με ασφάλεια ένα επιβατικό αεροπλάνο σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, βασιζόμενος μόνο στη βοήθεια του ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας.

Πέρυσι, μια μελέτη του Πανεπιστημίου του Γουαϊκάτο, στη Νέα Ζηλανδία, χρησιμοποίησε ένα παρόμοιο σενάριο για να εξετάσει την υπερβολική αυτοπεποίθηση. Οι ερευνητές ρώτησαν 780 άτομα αν θα μπορούσαν να προσγειώσουν ένα μικρό επιβατικό αεροπλάνο «χωρίς να πεθάνουν» ή «όπως θα τα κατάφερνε ένας πιλότος», σε περίπτωση που εκείνος καθίστατο ανίκανος και αυτοί ήταν το μόνο άλλο άτομο που επέβαινε στο σκάφος.

Οι ερευνητές έδειξαν σε κάποιους εθελοντές ένα βίντεο διάρκειας τεσσάρων λεπτών με πιλότους να προσγειώνουν ένα αεροπλάνο. Η θέα πίσω από τον θάλαμο πτήσης έκρυβε τα χέρια τους. Ενας βετεράνος πιλότος της Air New Zealand απέρριψε το βίντεο ως «100% άχρηστο» ως εκπαιδευτικό εργαλείο – αλλά αυτό ήταν το ζητούμενο. Οι υπόλοιποι συμμετέχοντες στην έρευνα δεν παρακολούθησαν το βίντεο.

Τα μέλη και των δύο ομάδων ισχυρίστηκαν ότι μπορούσαν να προσγειώσουν με ασφάλεια το αεροπλάνο, αλλά οι εθελοντές που παρακολούθησαν το βίντεο ήταν πιο σίγουροι και στις δύο κατηγορίες («χωρίς να πεθάνουν» και «όπως θα τα κατάφερνε ένας πιλότος») από εκείνους που δεν το είδαν. Οι άνδρες, όπως ήταν αναμενόμενο, δήλωσαν πιο σίγουροι από τις γυναίκες «σε κάθε περίσταση». Βέβαια, ο εγωισμός και η αυτοπεποίθηση δεν προσφέρουν άδεια πιλότου.

Ο Τζον Νανς, βετεράνος πιλότος αεροπορικής εταιρείας και αναλυτής αεροπλοήγησης σε τηλεοπτικά δίκτυα, είπε ότι η δυνατότητα ενός νεοφώτιστου να πιλοτάρει επιτυχώς ένα αεροπλάνο είναι «πιθανή αλλά όχι αναμενόμενη. Πολλά πράγματα πρέπει να μπουν στη θέση τους».

Για αρχή, ο επιβάτης πρέπει να εισέλθει στο πιλοτήριο, το οποίο μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου έχει καταστεί φρούριο για την πιθανότητα εισβολής. Αφού μπει μέσα, θα πρέπει να ρυθμίσει το κάθισμα έτσι ώστε να μπορεί να αγγίζει τα πεντάλ του πηδαλίου. Εάν κατά λάθος απενεργοποιήσει τον αυτόματο πιλότο, «τότε θα έχει πραγματικά πρόβλημα» εξηγεί ο Νανς.

Η επόμενη πρόκληση είναι να εντοπίσει το σετ μικροφώνου-ακουστικών, αν δεν βρίσκεται στο κεφάλι του αναισθητοποιημένου πιλότου. Μόλις το βρει, θα πρέπει να επικοινωνήσει με τον έλεγχο εναέριας κυκλοφορίας για βοήθεια. Ο Νανς λέει ότι ένα από τα μεγαλύτερα λάθη του πρωτάρη είναι να μην απελευθερώνει το κουμπί μετά την ομιλία. «Δεν μπορώ να σου μιλήσω αν κρατάς πατημένο το κουμπί» συμπληρώνει.

Ο εντοπισμός της σωστής ραδιοσυχνότητας μπορεί να είναι εξίσου δύσκολος. Οι προοπτικές θα καλυτερεύσουν αν ο επίδοξος πιλότος θυμηθεί τη συχνότητα έκτακτης ανάγκης: 121,5. Ολα αυτά, υποθέτοντας πάντα ότι μπορεί να καταλάβει τον τρόπο λειτουργίας του ασυρμάτου και το μικρόφωνο είναι ρυθμισμένο να εκπέμπει στη σωστή συχνότητα.

Ο πρωταρχικός ρόλος των ελεγκτών εναέριας κυκλοφορίας είναι να καθοδηγούν τους πιλότους προς τα αεροδρόμια. Τυπικά, δεν διαθέτουν τα προσόντα για να οδηγήσουν έναν επίδοξο πιλότο σε μια βήμα προς βήμα διαδικασία προσγείωσης . Ωστόσο, ίσως μπορέσουν να εντοπίσουν κάποιον που μπορεί, όπως συνέβη το 2009.

Εκείνη τη χρονιά, ένας πιλότος πέθανε στη διάρκεια πτήσης της King Air από τη Φλόριντα στο Μισισίπι. Ο επιβάτης Νταγκ Γουάιτ είχε πιστοποιητικό ιδιωτικού πιλότου και είχε καταγράψει αρκετές ώρες πτήσης με ένα μονοκινητήριο Σέσνα. Δυστυχώς, δεν ήταν εξοικειωμένος με τον δικινητήριο στροβιλοκινητήρα του αεροσκάφους που μετέφερε την τετραμελή οικογένειά του.

Οι ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας εντόπισαν έναν εκπαιδευτή πτήσης και έναν πιλότο με εμπειρία στην King Air, οι οποίοι καθοδήγησαν τον Γουάιτ από τα 11.000 πόδια μέχρι την προσγείωση στο Διεθνές Αεροδρόμιο Φορτ Μάιερς, στη Φλόριντα. «Μπορεί να μη βρείτε ελεγκτή που να έχει γνώση του αεροσκάφους σας» λέει ο Νανς. «Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να μη βρεθεί το κατάλληλο άτομο».

Μόλις σταθεροποιηθεί το αεροπλάνο, οι προκλήσεις πολλαπλασιάζονται. Δεν μπορείς να μείνεις στον αέρα για πάντα, καθώς τα καύσιμα αρχίζουν να μειώνονται. Για να προσγειωθείς, θα χρειαστεί να προγραμματίσεις το αεροσκάφος για προσγείωση, να προσαρμόσεις τις ρυθμίσεις υψομέτρου και ισχύος και να αναπτύξεις τα πτερύγια, τις ράγες και τον εξοπλισμό προσγείωσης – όλα αυτά χωρίς το σκάφος να θρυμματιστεί από τον αέρα σαν μπισκότο.

Ακόμα και αν όλα τα παραπάνω ολοκληρωθούν με επιτυχία, βρίσκεσαι μέσα σε ένα αεροσκάφος που πλησιάζει τον διάδρομο προσγείωσης με ταχύτητα 300 χλμ. την ώρα και χαμηλώνεις το σκάφος με ρυθμό 1.000 ποδιών (305 μέτρων) το λεπτό. Πρέπει να έχεις ατσάλινα νεύρα για να μπορέσεις να συνεχίσεις μια τέτοια προσέγγιση. Το έδαφος ανεβαίνει πολύ γρήγορα μπροστά σου. Ο διάδρομος ανεβαίνει ακόμα πιο γρήγορα.

Για να γίνει κανείς πιλότος αεροπορικής εταιρείας απαιτούνται χρόνια εκπαίδευσης (πάνω από πέντε) και εκατοντάδες ώρες πτήσης (τουλάχιστον 1.500). Οι σπουδαστές πρέπει να αποκτήσουν πιστοποιητικό ιδιωτικού πιλότου, ικανότητα πτήσης με όργανα, πιστοποιητικό εμπορικού πιλότου, ικανότητα χρήσης πολλαπλών μηχανών και πιστοποιητικό εκπαιδευτή πτήσης.

Το τελευταίο βήμα είναι η βαθμολογία τύπου, την οποία επιτυγχάνει κάθε πιλότος για ένα συγκεκριμένο μοντέλο αεροσκάφους. Σε αντίθεση με τα ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα, οι πιλότοι δεν μπορούν να γλιστρήσουν πίσω από ένα τιμόνι και να πετάξουν. «Δεν υπάρχει εύκολη διαδρομή συντόμευσης μέσω αυτής της διαδικασίας» σημειώνει ο Μάικλ Μακόρμακ, επίκουρος καθηγητής διαχείρισης εναέριας κυκλοφορίας στο Embry-Riddle Aeronautical University της Φλόριντα.

Πάντως, η ιδέα ενός ανεκπαίδευτου επιβάτη να προσγειώνει ένα αεροπλάνο δεν είναι πλήρες αποκύημα χολιγουντιανής μυθοπλασίας. Τον περασμένο Μάιο, ένας άνδρας από τη Φλόριντα επέστρεφε από ψάρεμα στις Μπαχάμες, όταν ο πιλότος του μονοκινητήριου Σέσνα 208 στο οποίο επέβαινε, αρρώστησε. Με την καθοδήγηση ενός ελεγκτή εναέριας κυκλοφορίας και ενός εκπαιδευτή πτήσης, ο Ντάρεν Χάρισον προσγειώθηκε με ασφάλεια στο Διεθνές Αεροδρόμιο του Παλμ Μπιτς.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News