Υπηρέτησε μια τέχνη με καταγωγή από την ηπειρώτικη γη, τις χαρές των πανηγυριών και τον καημό που μπορούσε να εκφράσει το κλαρίνο. Η ζωή του από το 1934, όταν γεννήθηκε, έως τις 15 Ιουνίου 2025, ημέρα του θανάτου του, συμβάδιζε με τις αγωνίες των συμπατριωτών του για τον πόλεμο, την ανοικοδόμηση της Ελλάδας, τη μετανάστευση και την κρίση. Αυτά εξέφραζε με το δεξιοτεχνικό παίξιμό του ο μουσικός από το Δελβινάκι Πωγωνίου, η πορεία του οποίου κρύβει πολλές αθέατες λεπτομέρειες.

Από το Πωγώνι στη Βοστώνη

Το 2020 δόθηκε η ευκαιρία σε ελληνοαμερικανούς φοιτητές μουσικής και επαγγελματίες μουσικούς από τις ΗΠΑ, την Ελλάδα και άλλες χώρες της Ευρώπης να μελετήσουν την ηπειρώτικη παράδοση μέσα από το πρωτοποριακό εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Epirus Ensemble», ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής του οποίου είναι ο λαουτίστας και συνθέτης Βασίλης Κώστας από το Πωγώνι. Το πρόγραμμα ξεκίνησε με διαδικτυακές διαλέξεις και φιλοξενήθηκε στο Ελληνικό Ινστιτούτο της Βοστώνης, το οποίο αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς πολιτιστικούς φορείς στη Μασαχουσέτη από το 1988. Στο πλαίσιό του δέκα φοιτητές προετοιμάστηκαν ώστε το καλοκαίρι του 2022 να συνεχίσουν τις σπουδές τους με ντόπιους μουσικούς στο Πωγώνι Ηπείρου. Προσκεκλημένοι διδάσκοντες τότε ήταν ο Κώστας Τζήμας και ο Πετρολούκας Χαλκιάς, ο οποίος θα συμπράξει σε δύο άλμπουμ με τον Β. Κώστα.

Σε τρεις ταινίες

Το 1999 κυκλοφορεί στη Γαλλία η ταινία «Αθώος» («Innocent») του ελληνικής καταγωγής σκηνοθέτη Κώστα Νάτση. Σε αυτό παίζουν ο αγαπημένος ηθοποιός του Γκοντάρ, Ζακ Μπονοφέ («Ονομα Κάσμεν»), το «χαϊδεμένο παιδί» του Φρανσουά Τριφό, Ζαν-Πιερ Λεό (που απαγγέλλει μέσα σε ταξί την «Πόλη» του Καβάφη) και η τότε σύζυγός του Ζεράρ Ντεπαρντιέ, Ελιζαμπέτα. Οι διάλογοι ήταν περιορισμένοι, αλλά τα κενά γέμιζαν με το φοβερό κλαρίνο των Πετρολούκα και Τάσου Χαλκιά. Με τον τρόπο αυτό ο ηπειρωτικής καταγωγής σκηνοθέτης (γεννημένος στο Ριζοβούνι στις 25 Ιανουαρίου του 1942) απέτινε φόρο τιμής στη γενέθλια γη. Ο σκηνοθέτης επανήλθε το 2005 με το «Ονειρο του Ικαρου», όπου ο 10χρονος Ηλίας θέλει να γίνει μουσικός και να παίζει κλαρίνο στα πανηγύρια. Από την κατά τα άλλα ρομαντική αποτύπωση της υπαίθρου έμενε μέχρι το τέλος το κλαρίνο του Π. Χαλκιά, όσες φορές και αν ακουγόταν. Το κλαρίνο του ακούγεται επίσης στο τραγούδι «Να ’χα δυο ζωές», σε στίχους του Μιχάλη Γκανά, από την ταινία «Αδης» (1996) του Στέλιου Χαραλαμπόπουλου, όπου τη μουσική υπέγραφε ο Παναγιώτης Καλαντζόπουλος.

Από τον Ξυλούρη έως τον Τερζή

Εκτός από την προσωπική δισκογραφία, όπου φυσικά ξεχωρίζουν οι συλλογές με ηπειρώτικα και άλλα παραδοσιακά τραγούδια, έχει συμμετάσχει σε άλμπουμ γνωστών καλλιτεχνών, ακριβώς για να προσθέσει το ιδιαίτερο ηχόχρωμα του κλαρίνου κατά την ηχογράφηση. Εμφανίζεται, λοιπόν, εκτός άλλων, στο διπλό άλμπουμ «Η άλλη πλευρά του μπλε» (2014) του Φίλιππου Πλιάτσικα, όπου συνοδεύει με κλαρίνο την απαγγελία του ποιήματος «Τι είναι η πατρίδα μας» του Ιωάννη Πολέμη, ενώ ερμηνεύει το «Κοντούλα λεμονιά». Στον δίσκο «Δεν με κατάλαβες ποτέ» (1999) του Πασχάλη Τερζή, από την άλλη, συνοδεύει τον τραγουδιστή στο «Τριανταφυλλάκι». Το όνομά του πάντως αναφέρεται και στο «Σάλπισμα» του Λουκά Θάνου με ερμηνευτή τον Νίκο Ξυλούρη σε μελοποιήσεις Βάρναλη, Καρυωτάκη κ.ά. (σύμφωνα με το discogs).

 

Με τον Γκόραν Μπρέγκοβιτς

Στις 14 Ιουλίου 2017, όταν ακόμη οι συναυλίες του Γκόραν Μπρέγκοβιτς επί ελληνικού εδάφους δεν είχαν γίνει «του συρμού», το Θέατρο Βράχων υποδεχόταν δύο μοναδικούς στο είδος τους. Ο διεθνούς φήμης συνθέτης, μαζί με τους Wedding and Funeral Band, συναντούσε πρώτη φορά τον Πετρολούκα Χαλκιά, με οpening act τους Gadjo Dilo.

Χοροεσπερίδες επί επταήμερο

Το περίφημο «Χαλκιάς Palace» στο Μεταξουργείο λειτουργούσε από το 1974. Εκεί έπαιζαν ο Πετρολούκας Χαλκιάς, ο γιος του Γιάννης, ξαδέλφια και ανίψια. Μέχρι τη δεκαετία του 1990 δούλευαν 7ήμερα: από τις 9 το βράδυ έως τις 2 το ξημέρωμα έπαιζαν για χοροεσπερίδες, κόψιμο πίτας συλλόγων κ.λπ. Οι υπόλοιποι επαγγελματίες της περιοχής –από ψησταριές, ξενοδοχεία, ζαχαροπλαστεία– έφευγαν στις 7 τα ξημερώματα. Από το 2000 και μετά τα 7ήμερα έγιναν πενθήμερα και αργότερα διήμερα.

Γλέντια με μοιρολόγια

«Πάντα ένα γλέντι στην Ηπειρο ξεκινάει με μοιρολόι, που πολλοί θεωρούν ότι είναι συνδεδεμένο μόνο με τον θάνατο. Εχουν λάθος. Εμείς στην Ηπειρο δίνουμε ευχές. Στο μοιρολόι του γάμου λέμε “Σε τούτο σπίτι που ’ρθαμε πέτρα να μη ραγίσει κι ο νοικοκύρης του σπιτιού χίλια χρόνια να ζήσει”. Τα λένε τραγουδιστά σε μοιρολόι. Οταν τελειώνει το γλέντι του γάμου, το πρωί και ξεχωρίζει η κοπέλα από την οικογένειά της, φεύγει από το σπίτι και πάει με τον άντρα της τότε παίζουμε το μοιρολόι της νύφης που ξεχωρίζεται από τη μάνα. Εχουμε όμως και το μοιρολόι της ξενιτιάς. Για τους ξενιτεμένους…» (από τη σειρά «Αλμπουμ της ζωής του», folkradio.gr).

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News