Το γιορτινό πρόγραμμα αποδεικνύεται πάντα πιο δύσκολο από το καθημερινό μου. Μοιάζει ύπουλο, γιατί φοράει στολίδια. Η μόνη ουσιαστική διαφορά του από τις υπόλοιπες μέρες είναι ότι δεν χρειάζεται να ξυπνάω τόσο νωρίς. Ξυπνάω όμως με μια πιο βαριά ευθύνη, ένα αίσθημα υποχρέωσης που με βάζει σε εγρήγορση. Τις γιορτές δεν τρέχω απλώς, εκτελώ αποστολές.

Κάπου ανάμεσα σε λαμπάκια δέντρου-βεράντας που δεν τα σβήνει το πρωί κανείς άλλος εκτός από μένα και μελομακάρονα που μόλις τα φέρνω σπίτι εξαφανίζονται, συνειδητοποιώ ότι έχω αναλάβει το έργο όλων των κοινωνικών υποχρεώσεων των γιορτών. Πρόκειται για ένα αόρατο χαρτοφυλάκιο που περιλαμβάνει δεκάδες εργασίες: ποιον θα καλέσουμε και ποιος θα μας καλέσει, ποιον πρέπει να θυμηθούμε, τι πρέπει να πάρουμε και, πάνω απ’ όλα, το μάζεμα των δώρων. Τα οποία κανονικά θα έπρεπε να είναι μικρές εκδηλώσεις αγάπης αλλά με deadline την 1η Ιανουαρίου, καταλήγουν να είναι αυστηρών προδιαγραφών πρότζεκτ.

Ξεχύνομαι στους δρόμους με μια λίστα που μοιάζει με οικογενειακό δέντρο. Σβήνω ονόματα με αποφασιστικότητα στρατηγού. Πηγαίνω από το ένα μαγαζί στο άλλο και βάζω την περιφερειακή μου όραση να δουλέψει εντατικά, για τον έναν που θέλει κάτι «χρήσιμο αλλά όχι βαρετό», για την άλλη που είπε «κάτι μικρό, μην ξοδευτείς», για τον τρίτο που δεν ξέρω καν αλλά θα τον δω σε τραπέζι και κάτι πρέπει να του δώσω. 

Καλούμαι να λύσω γρίφους και μιλάω πολύ σοβαρά: τι αρέσει στον καθένα, πώς θα χωρέσουν όλοι στο μπάτζετ μου, πού θα βρω εκείνο το περίεργο παιχνίδι που ζήτησε το παιδί μου και φαίνεται να κατασκευάζεται μόνο από ερημίτες στη Βόρεια Σκανδιναβία. Και τότε, σαν επιφοίτηση, θυμάμαι τις δασκάλες. Φυσικά έχουμε και τις δασκάλες. Και έχουμε και τα Secret Santa. Στην τάξη, στη δουλειά, στο φροντιστήριο, στο πιλάτες, σε κάθε δραστηριότητα. Θέλω να βαρέσω το κεφάλι μου στον τοίχο, να λιποθυμήσω και να με ξυπνήσουν μετά τις γιορτές. 

Αυτή η αποστολή πρέπει να χωρέσει στο ήδη βαρύ γιορτινό πρόγραμμα, το οποίο περιλαμβάνει πιθανότατα τραπέζια, και για τις περισσότερες από εμάς πλέον, εργασία. Παράλληλα πρέπει να λύσω και το ζήτημα των παιδιών που δεν έχουν σχολείο. «Δεν τα πήγα πουθενά», θα πω γεμάτη ενοχές λίγο πριν από την Πρωτοχρονιά, συνειδητοποιώντας ότι επί τόσες μέρες τα έχω κλεισμένα σπίτι και τα βλέπω από τηλεόραση σε κινητό και τούμπαλιν.

Σκέφτομαι συχνά τι με κουράζει πιο πολύ τις γιορτές. Οι καταναγκαστικές επιδρομές για δώρα, σε αγορές όπου η αναμονή στα ταμεία είναι μεγαλύτερη από αναμονή σε δημόσια υπηρεσία, είναι το χειρότερο. Το μισώ τόσο πολύ, που κάθε χρόνο το συμπεριλαμβάνω στις ευχές μου για τη νέα χρονιά. Θέλω να απαλλαγώ από αυτό, αλλά μέχρι στιγμής, η ευχή αποτυγχάνει με συνέπεια που θα ζήλευε ελβετικό ρολόι.

Η κοινωνική υποχρέωση του δώρου στην Ελλάδα καλά κρατεί. Δεν το βλέπεις σε έρευνες, το βλέπεις πρωτίστως στα χέρια που κρατούν τις σακούλες δέκα-δέκα και στα πορτοφόλια που αδειάζουν με αξιοπρέπεια. Οποιο κι αν είναι το μπάτζετ, κάτι θα αγοραστεί. Μικρό, συμβολικό, «να μη μείνει κανείς παραπονεμένος». Τα τελευταία χρόνια, παρατηρώ ότι προτιμάμε πράγματα που δικαιολογούν την ύπαρξή τους, όπως καλλυντικά, βιβλία, παιχνίδια, κάτι για το σπίτι. Δώρα που λένε «σε σκέφτηκα». 

Η γυναίκα συνήθως είναι αυτή που αναλαμβάνει να μαζέψει όλο το δωρο-οπλοστάσιο. Οχι από κάποια έμφυτη πρόθεση προσφοράς, αλλά από μια κοινωνική εκπαίδευση που της έμαθε να θυμάται, να φροντίζει, να συντονίζει τη μαζική δωροανταλλαγή της Πρωτοχρονιάς και να βάζει τάξη στο χάος. Γιατί περί χάους πρόκειται. Μας βλέπω στον δρόμο φορτωμένες τις μέρες πριν μπει ο νέος χρόνος και νιώθω ότι είμαστε στρατιώτες ενός γιορτινού πολέμου από τον οποίο θα βγούμε με τραύματα. Πόνο στα πόδια και πονοκέφαλο. 

Και ο άνδρας; Πού είναι σε όλα αυτά; Στην καλύτερη περίπτωση, είναι πίσω μας. Λειτουργεί σαν ακολουθία και σαν τροχήλατη αποθήκη. Στοιβάζει σακούλες δώρων στους ώμους και προχωρά τον δικό του Γολγοθά μέσα στις γιορτινές αγορές, με εμάς μπροστά να δείχνουμε τον δρόμο. Εκτός αν λιποτακτήσει και δεν μας ακολουθήσει σε αυτή τη μάχη, που είναι και το πιθανότερο, γιατί ξέρει ότι εμείς έχουμε την αντοχή να βγούμε σώες και νικήτριες, με τα δώρα όλων σαν τρόπαια στα χέρια μας.

«Η γυναίκα κουβαλά κόσμους ολόκληρους και συνεχίζει να περπατά» είπε η Μάγια Αγγέλου. Στην πρωτοχρονιάτικη εκδοχή της, κουβαλά κόσμους ολόκληρους με δώρα. 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News