Ο Αλέξης Τσίπρας, σε μια άλλη ιστορική συγκυρία, όταν είχε πείσει ότι η διαπλοκή ήταν εναντίον του (κομμάτι δύσκολο να το κάνει αυτές τις ημέρες), είχε πει την εξαιρετικά διχαστική φράση «τους τελειώνουμε ή μας τελειώνουν». Πολιτικός και εκλογικός αναλυτής που μελετά τα πρώτα στοιχεία των μετρήσεων –και κυρίως τα ποιοτικά– επέστρεψε, μιλώντας στο Protagon, σε εκείνη την ατάκα. Την τοποθετεί στη σημερινή συγκυρία και στο πλαίσιο που αφορά τη σχέση του κράτους και της κυβέρνησης με όσους διαμορφώνουν τις τιμές στα σουπερμάρκετ.

Ο ίδιος εκτιμά ότι η δυσφορία των πολιτών από τις διαρκείς ανατιμήσεις αντικειμενικά φέρνει την κοινωνία «ενώπιον του διλήμματος “τους τελειώνουμε ή μας τελειώνουν” ή, για να το πω πιο απλά, “ή εμείς ή αυτοί”». Και προσθέτει ότι «οι αποδείξεις των σουπερμάρκετ μετατρέπονται σε ψηφοδέλτια των λαϊκιστών και της Ακροδεξιάς».

Γιατί όμως συμβαίνει αυτό, παρότι οι μισθοί αυξήθηκαν τα τελευταία χρόνια, η ανεργία μειώθηκε και η εικόνα της Ελλάδας στις διεθνείς αγορές είναι εντυπωσιακή, με τη χώρα μας να δανείζεται κάποιες μέρες φθηνότερα από την Ιταλία και τη Γαλλία; Η απάντηση έχει δοθεί εδώ και δεκαετίες από οικονομολόγους και πολιτικούς επιστήμονες και εξηγεί γιατί ο πληθωρισμός έχει την τάση να «καταπίνει» κυβερνήσεις ακόμη και σε περιόδους οικονομικής ανάπτυξης.

Σύμφωνα με τον καθηγητή του Γέιλ, Ρόμπερτ Τζ. Σίλερ, και την κλασική πλέον μελέτη του «Why Do People Dislike Inflation?», οι πολίτες τείνουν να θεωρούν ότι, πέρα από τη μείωση του επιπέδου ζωής τους, οι αυξήσεις τιμών δείχνουν ότι «κάποιοι κακοπροαίρετοι ή άπληστοι άνθρωποι είναι αυτοί που τις προκαλούν και ότι αυτές δεν συνοδεύονται από αυξήσεις μισθών». Επίσης, μεγάλο μέρος των πολιτών θεωρεί ότι ένα μέρος του κοινωνικού συμβολαίου προβλέπει ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να αντιστέκονται στον πληθωρισμό.

Τα συμπεράσματα του Σίλερ, που δημοσίευσε τη μελέτη του το 1996, επιβεβαίωσαν πρόσφατες έρευνες, όπως εκείνη της καθηγήτριας Πολιτικής Οικονομίας του Χάρβαρντ, Στέφανι Στάντσεβα, η οποία πρόσθεσε με βάση τη δική της έρευνά («Why Do We Dislike Inflation?», 2024) δύο στοιχεία. Πρώτον, «οι πιθανές θετικές επιπτώσεις του πληθωρισμού, όπως η μείωση της ανεργίας ή η ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας, συνήθως δεν αναγνωρίζονται από τους ερωτηθέντες» και, δεύτερον, «ο πληθωρισμός κατατάσσεται υψηλά στις προτεραιότητες μεταξύ των διαφόρων οικονομικών και κοινωνικών ζητημάτων, με τους ερωτηθέντες να κατηγορούν την κυβέρνηση και τις επιχειρήσεις».

Το πρόβλημα, σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, είναι ότι αυτές οι αντιλήψεις τείνουν να διαμορφώνονται ακόμη και όταν οι αυξήσεις μισθών είναι μεγαλύτερες από τον πληθωρισμό. Με άλλα λόγια, oι πολίτες απεχθάνονται τον πληθωρισμό αυτόν καθαυτόν· επομένως οι ανατιμήσεις λειτουργούν αποσταθεροποιητικά για το κοινωνικό συμβόλαιο, ακόμη και αν δεν μειώνουν στην πράξη το διαθέσιμο εισόδημα.

Είναι, δε, προφανές ότι αν οι αυξήσεις των μισθών δεν καλύπτουν το πληθωριστικό άλμα –όπως π.χ. στη χώρα μας οι αυξήσεις στους μισθούς δεν καλύπτουν τις αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων (με κύρια ευθύνη των σουπερμάρκετ), που ξεπερνούν το 30% από το 2020 (στοιχείο ΕΛΣΤΑΤ)– το πρόβλημα γίνεται ακόμα μεγαλύτερο.

Στην περίπτωση της Ελλάδας, οι συνεχιζόμενες ανατιμήσεις στην πραγματική οικονομία πληγώνουν το κοινό αίσθημα και τροφοδοτούν αίσθημα αδικίας. Ενώ η εθελοτυφλία μέρους του κυβερνητικού προσωπικού, που επιμένει να επικαλείται μακροοικονομικούς δείκτες, δημιουργεί συνθήκες «γυάλας», οι οποίες δεν επιτρέπουν την αναγνώριση και στη συνέχεια την αντιμετώπιση του προβλήματος, παρά τις θετικές ενέργειες και τις πρωτοβουλίες σε υπουργικό επίπεδο. Η εθελοτυφλία για ένα πρόβλημα διαπιστωμένα διαβρωτικό είναι πολιτικώς θανατηφόρα.

Εξάλλου, οι πολίτες θεωρούν ότι το κράτος και οι Αρχές που το εκπροσωπούν, όπως η Επιτροπή Ανταγωνισμού, είναι πιο ισχυροί από όσους κερδοσκοπούν στην αγορά ή, λ.χ., τα συμφέροντα των σουπερμάρκετ. Ιδίως, θα έλεγε κανείς, όταν τα πράγματα φτάνουν στο «ή εμείς ή αυτοί»…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News