Ενα από τα βασικά ερωτήματα που πλανώνται στη δημόσια σφαίρα τον τελευταίο καιρό είναι «τι κάνει ο αραβικός κόσμος για τον πόλεμο Ισραήλ – Ιράν;». Εκτός του κόσμου αυτού, εδώ στη Δύση, το ερώτημα τίθεται συνήθως με την έκδηλη απορία γιατί οι Αραβες δεν υποστηρίζουν το Ιράν έναντι του μεγάλου τους εχθρού, του Ισραήλ.

Το ερώτημα αυτό έχει διάφορα προβλήματα: Οπως το ότι οι Ιρανοί δεν είναι Αραβες. Κυρίως, όμως, διότι αντιμετωπίζει τον «αραβικό κόσμο» ως μια ενιαία οντότητα, που δεν είναι. Γι’ αυτό και διαφορετικές αραβικές χώρες και οι αντίστοιχοι πληθυσμοί τους, όπως εξηγεί ο Economist, βλέπουν τη διένεξη ανάμεσα στην Τεχεράνη και το Τελ Αβίβ, με πολύ διαφορετικό τρόπο.

Το τελευταίο trend στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης του Λιβάνου είναι τα βίντεο με βαλλιστικούς πυραύλους που πετάνε στον νυχτερινό ουρανό. Οι πύραυλοι που εκτοξεύονται από το Ιράν προς το Ισραήλ αποτελούν το δραματικό σκηνικό για πάρτι σε σπίτια, δείπνα σε ανοιχτούς χώρους ή και γάμους!

Lmaoooo

pic.twitter.com/HdDx88AEWx

— War Monitor (@WarMonitors) June 15, 2025

Κάποιοι από τους ανθρώπους που ανεβάζουν τέτοια βίντεο χαίρονται που βλέπουν επιθέσεις στο Ισραήλ, το οποίο κήρυξε τον πόλεμο στον Λίβανο, πέρυσι. Πολλοί άλλοι απλώς ανακουφίζονται που οι πύραυλοι δεν κατευθύνονται προς τα δικά τους κεφάλια. Το τελευταίο, αναφέρει ο Economist, είναι ένα σπάνιο γεγονός, όχι μόνο για τον Λίβανο αλλά και για ολόκληρο τον αραβικό κόσμο: Εχει ξεσπάσει (άλλος) ένας πόλεμος στην περιοχή, αλλά για πρώτη φορά δεν περιλαμβάνει αραβικές χώρες· τουλάχιστον όχι ακόμη.

Το Ισραήλ βάλλεται αλλά αυτό δεν προκαλεί ιδιαίτερη λύπη. Οι βάναυσες τακτικές του στη Γάζα τους τελευταίους 20 μήνες έχουν μετατρέψει ακόμη και μερικούς από τους κάποτε θαυμαστές του, στον αραβικό κόσμο, σε δριμείς επικριτές. Οι βαλλιστικοί πύραυλοι που χτυπούν το Τελ Αβίβ, τη Χάιφα και άλλες πόλεις, μοιάζουν με κάρμα. Αυτό που προβληματίζει περισσότερο τους παρατηρητές είναι η έλλειψη συμπάθειας προς το Ιράν.

Η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν, γράφει ο Economist, έχει περάσει δεκαετίες εξοπλίζοντας και χρηματοδοτώντας πολιτοφυλακές σε αραβικές χώρες: τη Χεζμπολάχ στον Λίβανο, τους Χούθι στην Υεμένη, μυριάδες άλλες στο Ιράκ. Ολοι αυτοί δημιουργήθηκαν με σκοπό να αποτελέσουν την «προωθημένη άμυνα» του Ιράν, μια ασφαλιστική δικλείδα έναντι ισραηλινών ή αμερικανικών επιθέσεων. Με την πάροδο του χρόνου εξελίχθηκαν σε ανεξέλεγκτες δυνάμεις: οι πολιτοφυλακές του Ιράν δολοφόνησαν δεκάδες επικριτές (συμπεριλαμβανομένου ενός πρώην πρωθυπουργού του Λιβάνου), απέσπασαν δισεκατομμύρια από τα κρατικά ταμεία και πραγματοποίησαν επιθέσεις σε γειτονικές χώρες, μεταξύ των οποίων η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Για πολλούς στην περιοχή του Λεβάντε (Συρία, Λίβανος) και στον Κόλπο, το Ιράν ήταν ένας ισχυρός και μισητός ηγεμόνας. Μέχρι που, ξαφνικά, έπαψε να είναι. Η ευκολία με την οποία το Ισραήλ διείσδυσε στις ιρανικές υπηρεσίες ασφαλείας προκάλεσε, ταυτόχρονα, σύγχυση και χαρά στην περιοχή. Οσο οι Φρουροί της Επανάστασης (IRGC), η εμπροσθοφυλακή της ιρανικής εξουσίας, άπλωναν τα δίχτυα τους στις αραβικές χώρες, κατά ειρωνικό τρόπο, το Ισραήλ έκανε το ίδιο, στην πίσω αυλή τους.

Η χαιρεκακία προς το Ιράν, δεν είναι πουθενά ισχυρότερη από όσο είναι στη Συρία, σημειώνει ο Economist. Η χώρα μόλις βγήκε από έναν δεκαετή εμφύλιο πόλεμο υπό το καθεστώς του Μπασάρ αλ-Ασαντ. Ο Ασαντ, ο οποίος εγκατέλειψε τη χώρα τον περασμένο Δεκέμβριο, δεν θα είχε αντέξει για τόσο πολύ καιρό χωρίς τη βοήθεια του Ιράν, το οποίο έστειλε το IRGC και συμμαχικές πολιτοφυλακές για να στηρίξει το καθεστώς του.

Μερικοί από τους ιρανούς διοικητές που δολοφονήθηκαν από το Ισραήλ στις 13 Ιουνίου έπαιξαν κεντρικό ρόλο στον πόλεμο της Συρίας, ο οποίος άφησε πίσω του περισσότερους από μισό εκατομμύριο νεκρούς. Οι Σύροι έσπευσαν να πανηγυρίσουν για τον θάνατό τους.

Οπως περιγράφει ο Economist: Ενας άνδρας πήγε ένα κουτί με γλυκά στην ιρανική πρεσβεία στη Δαμασκό, η οποία έχει κλείσει από τότε που έπεσε ο Ασαντ. Ενας άλλος αστειεύτηκε ότι ήταν πιθανώς το μόνο ασφαλές μέρος του ιρανικού εδάφους, επειδή ήταν άδειο. Μετά από μια δεκαετία βαρβαρότητας, είναι δύσκολο για κάποιον να κατηγορήσει τους Σύρους για το μακάβριο χιούμορ τους.

Για τους περισσότερους, όμως, αυτός ο πόλεμος είναι απλώς ένα σπορ που παρακολουθούν ως θεατές, γράφει ο Economist. Στην αρχή του πολέμου Ιράν – Ιράκ τη δεκαετία του 1980, ο τότε ισραηλινός πρωθυπουργός, Μεναχέμ Μπέγκιν, ευχήθηκε και στις δύο πλευρές «καλή τύχη». Ο αραβικός κόσμος, σήμερα, κάνει το ίδιο πράγμα: Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι γεμάτα αστεία για το ότι κάθε βράδυ σερβίρονται σνακ και ποτά για να παρακολουθήσουν «τον αγώνα», καθώς το Ισραήλ και το Ιράν ανταλλάσσουν πυρά.

Τα παναραβικά ειδησεογραφικά κανάλια, όμως, αντιμετωπίζουν διαφορετικά το θέμα. Το Al-Jazeera, που χρηματοδοτείται από το Κατάρ, δείχνει σε γενικές γραμμές συμπάθεια προς το Ιράν στην κάλυψή του. Το κανάλι είναι εχθρικό προς το Ισραήλ και το Κατάρ προσπαθεί εδώ και καιρό να διατηρήσει καλές σχέσεις με το Ιράν, με το οποίο μοιράζεται το τεράστιο κοίτασμα φυσικού αερίου στο Νότιο Παρς του Περσικού Κόλπου.

Στα σαουδαραβικά κανάλια, η κάλυψη είναι πιο μετριοπαθής, χωρίς ιδεολογικές παρωπίδες. Οι Σαουδάραβες θεωρούν εδώ και καιρό το Ιράν ως τον βασικό εχθρό τους. Πριν από τρία χρόνια, όταν στο Ιράν ξέσπασαν διαμαρτυρίες κατά του καθεστώτος, τα ΜΜΕ κάλυψαν με ενθουσιασμό τις ταραχές: ακόμη και μικρές διαδηλώσεις σε απομακρυσμένα χωριά έγιναν έκτακτες ειδήσεις.

Σήμερα, όμως, οι Σαουδάραβες ανησυχούν για τον περιφερειακό γείτονά τους. Κυρίως ανησυχούν μήπως το Ιράν κατηγορήσει το βασίλειο ότι υποκινεί τον πόλεμο και αποφασίσει να του επιτεθεί, όπως έκανε το 2019. Οι σαουδάραβες αξιωματούχοι έχουν προειδοποιηθεί να μην εκφράζονται δημοσίως εναντίον του Ιράν και να μην θίγουν την ευαλωτότητά του. Σε περίπτωση πτώσης του καθεστώτος, όμως, ο τόνος στον Κόλπο μπορεί να αλλάξει, εκτιμά ο Economist: η σαουδαραβική προσέγγιση στο Ιράν είναι τακτική, όχι ειλικρινής.

Ο πόλεμος στο Ιράν, επιβεβαιώνει την περιφερειακή ηγεμονία του Ισραήλ. «Το Ισραήλ είναι πανίσχυρο και επιβεβαιώνει μέρα με τη μέρα ότι είναι κυρίαρχο τόσο σε στρατιωτικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο πληροφοριών», έγραψε ο Αμπντουλκαλέκ Αμπντάλα, ακαδημαϊκός από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και από τους πιο ένθερμους επικριτές του Ισραήλ στη χώρα του. Ωστόσο, η αυξανόμενη δύναμή του αποτελεί και πηγή αυξανόμενης ανησυχίας, ακόμη και στα ΗΑΕ, που είναι ο στενότερος σύμμαχος του Ισραήλ ανάμεσα στις αραβικές χώρες.

Το Ισραήλ, καταλήγει ο Economist, έχει δείξει ότι είναι ικανό να συντρίψει τους εχθρούς του. Αλλά δεν δείχνει πρόθυμο να συνεργαστεί με πιθανούς φίλους και συμμάχους για την οικοδόμηση μιας πιο σταθερής περιφερειακής τάξης. Ο πόλεμος στη Γάζα συνεχίζεται, με αμείωτες απώλειες για τους Παλαιστίνιους, προκαλώντας οργή σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο. Ο πόλεμος στο Ιράν κινδυνεύει να προσελκύσει και άλλες χώρες. «Το Ισραήλ γίνεται η βασική πηγή αστάθειας στην περιοχή, μια θέση που μοιραζόταν με το Ιράν», λέει ο Μοχάμεντ Μπαχαρούν, αναλυτής στο Ντουμπάι.

Τα κράτη του Κόλπου, ειδικότερα, επιθυμούν σταθερότητα και ηρεμία. Και το Ισραήλ δεν μπορεί –ή δεν θέλει– να την προσφέρει.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News