Μεγάλες πυρκαγιές κατέστρεψαν την κεντρική Χιλή πέρυσι, προκαλώντας 133 θανάτους. Στην Καλιφόρνια, 18.000 κτίρια καταστράφηκαν το 2018, προκαλώντας ζημιές ύψους 16 δισ. δολαρίων, ενώ η Ελλάδα, η Πορτογαλία, η Αλγερία και η Αυστραλία έχουν βιώσει μεγάλες καταστροφές και απώλειες ζωής τα τελευταία χρόνια.

Καθώς ο αριθμός των θυμάτων και οι ζημιές δισεκατομμυρίων δολαρίων από τις πυρκαγιές αυξάνονται σε όλον τον κόσμο, το ίδιο συμβαίνει και με τις θερμοκρασίες –που τροφοδοτούνται από την κλιματική κρίση–, οι οποίες δημιουργούν συνθήκες που ευνοούν την εκδήλωση πυρκαγιών.

Οπως ανέφερε δημοσίευμα του Guardian, για πρώτη φορά οι επιστήμονες δηλώνουν ότι έχουν αποδείξει με σαφήνεια ότι ο αριθμός των «κοινωνικά καταστροφικών» πυρκαγιών, εκείνων δηλαδή που πλήττουν σοβαρά τις οικονομίες και προκαλούν θανάτους, έχει αυξηθεί διεθνώς, καθώς η υπερθέρμανση του πλανήτη επιδεινώνεται.

«Είμαστε μάρτυρες μιας θεμελιώδους αλλαγής στον τρόπο που οι πυρκαγιές επηρεάζουν την κοινωνία», δήλωσε ο αυστραλός επιστήμονας Κέιλουμ Κάνινγχαμ, ο οποίος ήταν επικεφαλής της έρευνας που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Science. «Η κλιματική αλλαγή δημιουργεί τις προϋποθέσεις για αυτές τις καταστροφές».

Εξετάζοντας τις 200 πιο δαπανηρές πυρκαγιές μεταξύ 1980 και 2023 –από μια ιδιωτική βάση δεδομένων την οποία διατηρεί η παγκόσμια αντασφαλιστική εταιρεία Munich Re– οι τάσεις ήταν σαφείς. Από τις 200 πιο καταστροφικές πυρκαγιές από το 1980 –δηλαδή εκείνες με το υψηλότερο άμεσο κόστος σε σχέση με το ΑΕΠ κάθε χώρας– το 43% συνέβησαν τα τελευταία 10 χρόνια.

Οι μισές από τις πυρκαγιές που κόστισαν ένα δισ. δολάρια ή περισσότερο συνέβησαν επίσης τα τελευταία 10 χρόνια. Κατά τη διάρκεια των 44 ετών που αναλύθηκαν, η συχνότητα των πυρκαγιών που προκάλεσαν 10 ή περισσότερους θανάτους τριπλασιάστηκε, ενώ ο παγκόσμιος πληθυσμός αυξήθηκε μόνο 1,8 φορές.

Οι θερμοκρασίες και η ξηρότητα της ατμόσφαιρας και της βλάστησης –όλοι παράγοντες που ευνοούν τις πυρκαγιές– επιδεινώθηκαν σημαντικά μεταξύ 1980 και 2023.

«Ανησυχητική κανονικότητα»

Πολλές μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι οι καιρικές συνθήκες που ευνοούν τις πυρκαγιές επιδεινώνονται και συμβαίνουν πιο συχνά λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη. Ωστόσο, η τελευταία σημαντική μελέτη που εξέτασε σε παγκόσμιο επίπεδο το κόστος αυτών των πυρκαγιών και τους θανάτους που σχετίζονται με αυτές πραγματοποιήθηκε το 2016, χωρίς να διαπιστώσει κάποια τάση.

Η περίοδος από τότε «χαρακτηρίστηκε από μεγάλες πυρκαγιές με ανησυχητική κανονικότητα», ανέφεραν οι συγγραφείς της μελέτης. «Ψάξαμε για τη μελέτη που έδειχνε ότι τα πράγματα επιδεινώνονταν. Διαισθανόμασταν ότι αυτό συνέβαινε, αλλά δεν υπήρχε καμία έρευνα», δήλωσε στον Guardian ο Κάνιγχαμ, από το Κέντρο Πυρκαγιών του Πανεπιστημίου της Τασμανίας.

«Οι σκεπτικιστές της κλιματικής κρίσης εκμεταλλεύθηκαν αυτό το κενό, οπότε ελπίζουμε ότι αυτό θα βάλει τέλος στη θεωρία ότι η κατάσταση δεν επιδεινώνεται», τόνισε. «Είναι σαφές και ξεκάθαρο ότι η κλιματική αλλαγή παίζει ρόλο. Δεν πρόκειται απλώς για μεγαλύτερες πυρκαγιές, αλλά για πυρκαγιές που συμβαίνουν υπό όλο και πιο ακραίες καιρικές συνθήκες, οι οποίες τις καθιστούν ασταμάτητες».

Είπε ακόμα ότι τα αποτελέσματα υποδεικνύουν την ανάγκη να μειωθούν γρήγορα οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, αλλά και να γίνει καλύτερη διαχείριση των δασών που βρίσκονται κοντά σε πληθυσμούς. Οι πολίτες, από την πλευρά τους, θα μπορούσαν να βοηθήσουν με τη συντήρηση των κατοικιών τους και με τον καθαρισμό της καύσιμης ύλης, όπως φύλλα και χόρτα.

Η αύξηση του αριθμού των ανθρώπων που ζουν κοντά σε δάση και η εγκατάλειψη των γεωργικών περιοχών θεωρούνται επίσης παράγοντες που συμβάλλουν στην εκδήλωση πυρκαγιών.

Οι συγγραφείς ανέφεραν ότι οι τάσεις αυτές παρατηρήθηκαν παρά την «εκρηκτική αύξηση των δαπανών για την κατάσβεση πυρκαγιών» –για παράδειγμα, οι ομοσπονδιακές δαπάνες των ΗΠΑ για την κατάσβεση πυρκαγιών υπερτριπλασιάστηκαν μεταξύ 1985 και 2022.

Ενα άλλο μεγάλο θέμα είναι ο αριθμός των θανάτων από πυρκαγιές, ο οποίος σύμφωνα με τους επιστήμονες είναι πιθανώς πολύ υποτιμημένος. Μια βάση δεδομένων κατέγραψε 19 άμεσους θανάτους από πυρκαγιές στην Ινδονησία το 2015, αλλά η ατμοσφαιρική ρύπανση που προκλήθηκε συνδέθηκε με περίπου 100.000 πρόωρους θανάτους από αναπνευστικά προβλήματα.

Ποιες περιοχές απειλούνται περισσότερο

Οταν οι ερευνητές εξέτασαν περιοχές με υψηλό κίνδυνο πυρκαγιών κοντά σε πληθυσμούς, βρήκαν αυτόν τον θανατηφόρο συνδυασμό στο 10% της επιφάνειας της Γης.

Αυτές οι περιοχές περιλάμβαναν τις πυρκαγιές του Ιανουαρίου στο Λος Αντζελες, με άμεσες απώλειες που εκτιμώνται σε 65 δισ. δολάρια –«πιθανώς η πιο δαπανηρή πυρκαγιά στην Ιστορία»– και τις πυρκαγιές του 2024 στο Βαλπαραΐσο της Χιλής, που στοίχισαν τη ζωή σε 135 άτομα.

Και οι δύο αυτές καταστροφές συνέβησαν μετά την ολοκλήρωση της ανάλυσης των δεδομένων, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι μέθοδοι ήταν σε θέση να προβλέψουν τις περιοχές που διατρέχουν κίνδυνο.

Ο Χάμις Κλαρκ, εμπειρογνώμονας σε θέματα πυρκαγιών και κλιματικής αλλαγής στο Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, δήλωσε στον Guardian: «Πρόκειται για μια σημαντική νέα μελέτη που παρουσιάζει συγκεκριμένα στοιχεία για ένα πολυσυζητημένο θέμα – τις παγκόσμιες τάσεις και τους παράγοντες που οδηγούν σε πυρκαγιές με κοινωνικές και οικονομικές καταστροφικές συνέπειες. Δυστυχώς, τα νέα δεν είναι καλά: οι πυρκαγιές σκοτώνουν όλο και περισσότερους ανθρώπους και επιβαρύνουν όλο και περισσότερο τις οικονομίες σε όλον τον κόσμο».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News