Αποτελούν έναν από τους πιο ισχυρούς θηρευτές του θαλάσσιου κόσμου, ωστόσο με τη βοήθεια του Χόλιγουντ οι όρκες έγιναν ιδιαίτερα συμπαθείς στο ευρύ κοινό. Τα τελευταία χρόνια, σειρά μελετών έχουν αναδείξει άγνωστες, εντυπωσιακές δεξιότητες που έχουν οι όρκες, αλλά και κοινωνικές ή συνεργατικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους.

Οπως αναφέρει σε δημοσίευμά του ο βρετανικός Guardian, παρατηρήθηκε ότι οι όρκες –που δεν είναι φάλαινες, όπως πιστεύει ο κόσμος λόγω της αγγλικής ονομασίας τους (killer whales), αλλά το μεγαλύτερο είδος δελφινιών– περιποιούνται η μία την άλλη με ένα είδος φυκιού. Είναι η πρώτη γνωστή περίπτωση θαλάσσιου ζώου που χρησιμοποιεί τρόπους καλλοπισμού τους οποίους έχουμε συνδέσει απολειστικά με πρωτεύοντα θηλαστικά, όπως ο άνθρωπος.

Η ανακάλυψη έγινε κατά την παρατήρηση ενός κοπαδιού αποτελούμενου από 73 όρκες στο νότιο τμήμα της θάλασσας Salish, ενός τμήματος του Ειρηνικού Ωκεανού που αγκαλιάζει τις ακτές της Πολιτείας της Ουάσινγκτον στις ΗΠΑ και της Βρετανικής Κολομβίας στον Καναδά.

Οι όρκες εντοπίστηκαν να δαγκώνουν μικρά τμήματα του φυκιού Pelp και στη συνέχεια να κυλούν αυτά τα κομμάτια ανάμεσα στα σώματά τους, πιθανώς για να αφαιρέσουν νεκρό δέρμα ή παράσιτα. Η συμπεριφορά αυτή είναι η πρώτη καταγεγραμμένη αμοιβαία περιποίηση  θαλάσσιων όντων.

Η ανακάλυψη

Οι ερευνητές εξεπλάγησαν όταν είδαν μια φάλαινα να αφαιρεί ένα τμήμα 60 εκατοστών φυκιού, να το ισορροπεί στη μύτη της και στη συνέχεια να πλησιάζει μια άλλη φάλαινα για να σφηνώσει το φύκι ανάμεσα στα σώματά τους και να το τρίψουν η μία στην άλλη. Αρχικά οι επιστήμονες νόμιζαν ότι επρόκειτο για μια ιδιόρρυθμη περίπτωση, αλλά στη συνέχεια παρατήρησαν ότι η συγκεκριμένη συμπεριφορά ήταν  ευρέως διαδεδομένη εντός του κοπαδιού.

«Αρχίσαμε να τις παρακολουθούμε και συνειδητοποιήσαμε ότι επρόκειτο για μια κοινή και συχνή συμπεριφορά. Είχαμε “σκοντάψει” σε κάτι το αξιοσημείωτο. Δεν φαντάζεσαι ότι θα ανακαλύψεις κάτι καινούργιο, σαν αυτό, παρατηρώντας κήτη» δήλωσε ο Μάικλ Βάις, διευθυντής έρευνας στο Κέντρο Ερευνας Φαλαινών και επικεφαλής της έρευνας.

Κήτη όπως οι φάλαινες έχουν παρατηρηθεί στο παρελθόν με τα σώματά τους καλυμμένα από φύκια, μια πρακτική γνωστή ως «kelping». Η συμπεριφορά που παρατηρήθηκε ωστόσο στις όρκες διαφέρει, επειδή τα φύκια επιλέγονται, κόβονται και χειρίζονται από δύο φάλαινες, σε συνεργασία.

Το «allokelping» γίνεται μεταξύ όλων των μελών του κοπαδιού, αλλά ιδίως μεταξύ εκείνων που είναι στενοί συγγενείς και παρόμοιας ηλικίας. Οι ερευνητές υποθέτουν, λοιπόν, ότι αυτή η πρακτική καλλωπισμού στοχεύει στην αφαίρεση του νεκρού δέρματους, στην απαλλαγή των παρασίτων, αλλά και στην ενθάρρυνση των κοινωνικοί δεσμών μεταξύ των μελών του κοπαδιού.

«Στα πρωτεύοντα, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων, η αφή μετριάζει το άγχος και βοηθά στην οικοδόμηση σχέσεων. Γνωρίζουμε ότι οι όρκες συχνά έρχονται σε επαφή με άλλα μέλη της ομάδας τους, αγγίζοντάς τα με το σώμα και τα πτερύγιά τους, αλλά η χρήση φυκιών με αυτόν τον τρόπο μπορεί να ενισχύσει αυτή την εμπειρία. Μπορεί επίσης να είναι σημαντική για την υγεία του δέρματός τους. Οι φάλαινες και τα δελφίνια διαθέτουν μια ποικιλία στρατηγικών ώστε να αποβάλλουν το νεκρό δέρμα» λέει ο Ντάρεν Κρόφτ, ερευνητής στο Πανεπιστήμιο του Εξετερ και εκτελεστικός διευθυντής του Κέντρου Ερευνας Φαλαινών.

Τα εργαλεία

Η χρήση εργαλείων παρατηρείται και αλλού στον ζωικό κόσμο, με πιο γνωστή την περίπτωση των χιμπατζήδων, οι οποίοι χρησιμοποιούν ραβδιά για να πιάνουν τερμίτες. Ελέφαντες, ταμαρίνοι και κοράκια έχουν επίσης παρατηρηθεί να χρησιμοποιούν εργαλεία με κάποιο τρόπο, αν και λίγα πλάσματα εκτός από τους ανθρώπους είναι γνωστά για χρήση αντικειμένων με τον αμοιβαία επωφελή τρόπο που καταγράφεται στις όρκες.

«Δεν με εκπλήσσει που έχουν αυτές τις περίπλοκες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Γνωρίζαμε ότι αναπτύσσουν βαθείς δεσμούς μεταξύ τους, ότι είναι πολύ έξυπνες και εντοπίζουν προβλήματα στο περιβάλλον τους» λέει ο Βάις, σημειώνοντας ότι η πιο εκπληκτική πτυχή της ανακάλυψης ήταν το χρονικό σημείο της: οι όρκες της θάλασσας Salish μελετούνται τα τελευταία 50 χρόνια, αλλά η χρήση φυκιών  εντοπίστηκε μόλις πέρυσι.

«Πρόκειται πιθανώς για το θαλάσσιο θηλαστικό που έχει γίνει αντικείμενο παρατήρησης περισσότερο από κάθε άλλο», σύμφωνα με τον Βάις. «Αυτές οι φάλαινες έχουν τόσα πολλά να μας διδάξουν. Προφανώς, ακόμα ξύνουμε την επιφάνεια της ζωής και της συμπεριφοράς τους. Υπάρχουν πολλές άλλες παρόμοιες συμπεριφορές που αναμένουμε να συναντήσουμε, είτε σε αυτό είτε σε άλλα θαλάσσια είδη».

Οι κίνδυνοι

Μια σημαντική ανακάλυψη για την καλύτερη κατανόηση της ζωής των φαλαινών έγινε χάρη σε κάμερες ενσωματωμένες σε drones, οι οποίες επέτρεψαν στους ερευνητές να τις παρατηρήσουν πιο προσεκτικά. Εστιάζοντας στο κοπάδι καθώς κολυμπούσε, οι ερευνητές κατάφεραν να διακρίνουν τις κοντές ίνες φυκιών και το πώς πιέζονταν προς τα πάνω και μετακινούνταν ανάμεσα στις φάλαινες.

Οι ανακαλύψεις της μελέτης ήταν «εκπληκτικές», ενώ έθεσαν το ερώτημα για άλλες περιπτώσεις χρήσης εργαλείων από κητώδη, αναφέρει η Μόνικα Σιλντς, διευθύντρια του Ινστιτούτου Συμπεριφοράς Ορκας, η οποία δεν συμμετείχε στην έρευνα.

«Μέχρι στιγμής είχαμε ένα αρκετά μικρό μέγεθος δείγματος allokelping, αλλά αν, όπως υποδηλώνουν οι ερευνητές, αυτή η συμπεριφορά σχετίζεται με τη φροντίδα του δέρματος, πιθανότατα είναι πανταχού παρούσα εδώ και αρκετό καιρό. Αυτή η έρευνα καταδεικνύει ότι νέες συμπεριφορικές, πολιτισμικές και κοινωνικές γνώσεις είναι δυνατό να προέλθουν χάρη σε σχετικά νέες τεχνικές, όπως η παρατήρηση με drone».

Είναι γνωστό ότι κοπάδια φαλαινών μοιράζονται ορισμένα χαρακτηριστικά, όπως τραγούδια που περιέχουν περιφερειακές «προφορές», σε διάφορες ωκεάνιες περιοχές της Γης. Μένει λοιπόν να ερευνηθεί αν οι πρακτικές περιποίησης με φύκια αφορούν μόνο το συγκεκριμένο κοπάδι ή και άλλα.

Αλλωστε το κοπάδι που μελετήθηκε κινδυνεύει. Τα μέλη του δεν διασταυρώνονται με άλλους πληθυσμούς και οι προοπτικές του είναι «ζοφερές». Οι φάλαινες τρέφονται κυρίως με σολομό chinook ή «βασιλικό», ο πληθυσμός του οποίου έχει υποστεί απότομη μείωση εξαιτίας της υπεραλίευσης, της κλιματικής κρίσης και της καταστροφής των ενδιαιτημάτων αναπαραγωγής από φράγματα που έχουν κατασκευαστεί σε ποτάμια.

Εν τω μεταξύ, το ίδιο το φύκι του ταύρου απειλείται από την υπερθέρμανση του πλανήτη και κατ’ επέκταση την ταχεία θέρμανση των ωκεανών. Το φύκι ευδοκιμεί σε ψυχρά νερά, με αποτέλεσμα ολόκληρες εκτάσεις φυκιών να εξαφανίζονται στα βορειοδυτικά του Ειρηνικού εξαιτίας της άυξησης της θερμοκρασίας.

«Οι όρκες κινδυνεύουν και εμείς κινδυνεύουμε να χάσουμε και αυτή τη μοναδική συμπεριφορά. Δεν χάνουμε μόνο 73 όρκες. Χάνουμε όλα όσα κάνουν εδώ και χιλιάδες και χιλιάδες χρόνια» τονίζει ο Βάις.

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News