Αυτό που μέχρι σήμερα ήταν ένας σκοπός, μια ευχή, να αυξηθεί η χρηματοδότηση της οικονομίας, να γίνουν νέες παραγωγικές επενδύσεις, έγινε σε μια νύχτα επιτακτική ανάγκη, αν θέλουμε να διατηρήσουμε την αναπτυξιακή ορμή που έχει ανακτήσει η χώρα μετά τα μνημόνια και την πανδημία.

Μετά τον παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο που κήρυξε ο Τραμπ, στους ταραγμένους καιρούς που βιώνουν πλέον επιχειρήσεις και καταναλωτές, η Ελλάδα καλείται να αξιοποιήσει το σύνολο των πόρων που έρχονται από τα ευρωπαϊκά ταμεία, έτσι ώστε στη διετία 2025-2026 να υπάρξουν πραγματικές επενδύσεις στην οικονομία, που μπορούν να φτάσουν τα 33 δισ. ευρώ.

Προκειμένου να φτάσει το «ζεστό χρήμα» στην οικονομία, και κυρίως στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που διψούν για ρευστότητα, απαιτείται κινητοποίηση όλων των μηχανισμών και προγραμμάτων του ΕΣΠΑ και η αναθεώρηση των στόχων του Ταμείου Ανάκαμψης, ώστε να απορροφηθεί το σύνολο των επιδοτήσεων και των φθηνών δανείων που παρέχονται στην Ελλάδα. 

Τον ρόλο αυτόν έχουν επιφορτιστεί ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομίας Νίκος Παπαθανάσης, ο γενικός γραμματέας κοινοτικών προγραμμάτων Γιώργος Ζερβός και η γενική γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων Κατερίνα Οικονόμου.

Αλλωστε ο προγραμματισμός, πέραν της αναγκαιότητας να πέσει φθηνό χρήμα στην αγορά για να διατηρηθεί ο ρυθμός ανάπτυξης πάνω από 2% τον χρόνο, συμπίπτει και με τις ανάγκες του πολιτικού κύκλου, καθώς, όπως είπε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, εκλογές θα γίνουν το 2027.

Σε αυτά τα σημεία στάθηκε και ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, στην ετήσια έκθεσή του για την πορεία της οικονομίας: «Από την αρχή του έτους η Ελλάδα είναι αντιμέτωπη με μια τεράστια πρόκληση, η οποία αφορά την αύξηση των επενδύσεων και την ελαχιστοποίηση του κενού που δημιούργησε η πολυετής οικονομική κρίση. Επίσης, αντιμετωπίζει την πρόκληση να προωθήσει την αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου, αφού θα έχουμε το αποκορύφωμα παραγωγικών επενδύσεων από το ΤΑΑ, αλλά και από ιδιώτες, οι οποίοι συνεχίζουν να καταφθάνουν στην Ελλάδα με όλο και περισσότερες παραγωγικές επενδύσεις. Τώρα η πρόσκληση αυτή είναι ακόμη μεγαλύτερη, καθώς η οικονομία εισήλθε σε ένα περιβάλλον πρωτοφανούς διεθνούς αβεβαιότητας ελέω Τραμπ» 

Βασικός σκοπός της χρηματοδότησης της οικονομίας και των μεταρρυθμίσεων που πρέπει να γίνουν (στην απελευθέρωση της αγοράς, στη Δικαιοσύνη, στο κτηματολόγιο) είναι η βελτίωση της ποιότητας των άμεσων ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα.

Συγκεκριμένα, πριν από την κρίση χρέους, σχεδόν οι μισές ιδιωτικές επενδύσεις αφορούσαν την κατασκευή κατοικιών, ενώ οι παραγωγικές επενδύσεις παρέμεναν ανεπαρκείς, υπονομεύοντας τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.

Σήμερα όμως η εικόνα έχει αντιστραφεί: τα 4/5 των ιδιωτικών επενδύσεων είναι σε παραγωγικό κεφάλαιο και το υπόλοιπο 1/5 σε κατοικίες. Μάλιστα, ο κ. Στουρνάρας τόνισε ότι οι άμεσες ξένες επενδύσεις έφτασαν τα 6 δισ. ευρώ και αναμένεται να κινηθούν σε λίγο ψηλότερα επίπεδα φέτος και τον επόμενο χρόνο. 

Το συνολικό κεφάλαιο των άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ) που έχει δημιουργηθεί από το 2019 μέχρι και το 2024 ξεπερνά τα 25 δισ. ευρώ.

Εξωστρέφεια

Είναι προφανές ότι λόγω της διεθνούς οικονομικής αναταραχής αλλάζουν και οι προτεραιότητες του οικονομικού επιτελείου. Η «εξωστρέφεια» είναι το πρώτο πρόγραμμα άμεσων επιδοτήσεων που απευθύνεται αποκλειστικά σε επιχειρήσεις με εξαγωγικό προσανατολισμό. 

Οπως επισημαίνει ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Νίκος Παπαθανάσης, το νέο αυτό πρόγραμμα έχει προϋπολογισμό 200 εκατ. ευρώ και θα επιδοτεί επενδυτικά σχέδια με έως 50% και ανώτατο επιλέξιμο προϋπολογισμό τις 400.000 ευρώ, ενώ για επιχειρήσεις που έχουν ήδη εξαγωγικό χαρακτήρα η επιδότηση θα φθάνει και το 60%.

Οι «τραπεζίτες» των μικρών 

Το δεύτερο καινοτόμο εργαλείο, που μέχρι τώρα δεν υπήρχε και μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της οικονομίας, είναι το νέο Ταμείο Μικροπιστώσεων, το οποίο ξεκίνησε από την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα (HDB). Μέσω των οργανισμών μικροπιστώσεων που συμμετέχουν σε αυτό θα δίνονται μικροδάνεια έως 25.000 ευρώ σε πολύ μικρές επιχειρήσεις.

Το Ταμείο συνολικού προϋπολογισμού 80 εκατ. ευρώ, το οποίο έχει παρουσιάσει η διευθύνουσα σύμβουλος της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, Ισμήνη Παπακυρίλλου, παρέχει άτοκη χρηματοδότηση σε ποσοστό 60% για τη γενική επιχειρηματικότητα και 75% για τη γυναικεία επιχειρηματικότητα.

Η καινοτομία έγκειται στο γεγονός ότι πρόκειται για μια πλήρως ψηφιοποιημένη διαδικασία χρηματοδότησης, που επιτρέπει σε κάθε μικρή επιχείρηση της χώρας –οπουδήποτε και αν βρίσκεται– να προχωρήσει σε αίτηση δανείου με βάση το επιχειρηματικό της σχέδιο.

Μέχρι σήμερα τρία ιδρύματα μικροχρηματοδοτήσεων έχουν αδειοδοτηθεί από την Τράπεζα της Ελλάδος και λειτουργούν στη χώρα: το ΤΜΕΔΕ Microfinance Solutions, η Microsmart και η AFI Microfinance.

Το νέο Ταμείο απευθύνεται σε μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις, που απασχολούν έως 10 άτομα προσωπικό, με ετήσιο τζίρο έως 900.000 ευρώ. Από το Ταμείο Μικροπιστώσεων θα ενισχυθούν 3.300 επιχειρήσεις, εκ των οποίων 1.100 στο πλαίσιο της γυναικείας επιχειρηματικότητας.

Τα Ιδρύματα Μικροχρηματοδοτήσεων θα χορηγούν δάνεια κεφαλαίου κίνησης και δάνεια για την υλοποίηση επενδυτικών σχεδίων ύψους 3.000-25.000 ευρώ, διάρκειας 12-96 μηνών, με δυνατότητα περιόδου χάριτος έως έξι μήνες. Για τη χορήγηση των δανείων δεν χρειάζονται εμπράγματες εξασφαλίσεις.

Στην Ευρωπαϊκή Ενωση, σύμφωνα με έρευνα του European Microfinance Network (EMN), το 64% των πελατών των ευρωπαϊκών ιδρυμάτων μικροχρηματοδοτήσεων βρίσκονται σε αγροτικές περιοχές, ενώ οι γυναίκες αποτελούν το 34% των αυτοαπασχολούμενων της ΕΕ και το 30% των επιχειρηματιών σε νεοφυείς επιχειρήσεις.

Στην Ελλάδα το ποσοστό αυτοαπασχόλησης των γυναικών είναι μόλις 25%, έναντι 35,4% για τους άνδρες.

ΕΣΠΑ: Το «βαρύ πυροβολικό» και οι αριθμοί

Ασφαλώς, όμως, το «βαρύ πυροβολικό» για τη χρηματοδότηση της οικονομίας παραμένει το ΕΣΠΑ. Αυτό δείχνουν οι αριθμοί: 

• Το Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων έκλεισε το 2024 με δαπάνες ύψους 13,3 δισ. ευρώ, το υψηλότερο ποσό δημοσίων επενδύσεων της τελευταίας 14ετίας. Το 2025 θα αυξηθεί περαιτέρω, σε 14,1 δισ. ευρώ, και το 2026 σε 16,4 δισ.
• Το ποσοστό απορρόφησης των Κοινοτικών κονδυλίων του ΕΣΠΑ το 2024 (στο μέσον της περιόδου υλοποίησης του) ήταν το τέταρτο υψηλότερο στην ΕΕ.

Οπως σημειώνουν τα στελέχη του υπουργείου Οικονομίας που τρέχουν τα προγράμματα, η υλοποίηση του ΕΣΠΑ συνεχίζεται με τους ίδιους ταχείς ρυθμούς που εξασφάλισαν την πλήρη απορρόφηση των πόρων κατά την περίοδο 2014-2020. Για την προγραμματική περίοδο 2021-2027 έχουν ήδη εξειδικευθεί δράσεις ύψους άνω των 22 δισ. ευρώ, επί συνολικού προϋπολογισμού 26,3 δισ., ενώ, έχουν εκδοθεί συνολικές προσκλήσεις που ανέρχονται σε 18,7 δισ. ευρώ, ποσοστό που αντιστοιχεί στο 71,3% του συνολικού προϋπολογισμού του ΕΣΠΑ.

Από το πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα», και μόνο μέσω των δράσεων για τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό και την Πράσινη Μετάβαση, έχουν εκδοθεί προγράμματα ενισχύσεων συνολικού προϋπολογισμού 1 δισ. ευρώ. 

Για την ίδρυση και λειτουργία νέων μικρομεσαίων και νέων τουριστικών επιχειρήσεων, έχουν εκδοθεί προσκλήσεις συνολικού προϋπολογισμού 440 εκατ. ευρώ. Από το Ταμείο Επιχειρηματικότητας ΙΙΙ χρηματοδοτούνται δάνεια ύψους 2,5 δισ. ευρώ, τα οποία κατευθύνονται προς μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

«Ξοδέψαμε» το μισό Ταμείο Ανάκαμψης

Αντίστοιχα, το ποσοστό απορρόφησης των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης διαμορφώθηκε το 2024 σε 51%, που σημαίνει ότι από τα 36 δισ. ευρώ, που είναι το συνολικό πρόγραμμα, η Ελλάδα έχει λάβει μέχρι στιγμής 18,2 δισ.

Αν σε αυτό το ποσό  προστεθούν τα κονδύλια που συνδέονται με το έκτο αίτημα πληρωμής, που θα υποβληθεί το Μάιο στην ΕΕ, οι συνολικές εισροές θα φθάσουν τα 21,3 δισ. ευρώ, ενώ στόχος του διοικητή της υπηρεσίας συντονισμού του Ταμείου, Ορέστη Καβαλάκη, είναι «να μη χαθεί ούτε ένα ευρώ».

Παπαθανάσης: Τι κάναμε, τι θα κάνουμε

Ερωτηθείς ο κ. Παπαθανάσης για τα προγράμματα που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης είπε τα εξής:

«Αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε εξέλιξη επτά προγράμματα που στοχεύουν στην εξοικονόμηση ενέργειας, συνολικού προϋπολογισμού 910 εκ. ευρώ, όπως το “Εξοικονομώ 2025”, το “Αλλάζω σύστημα θέρμανσης και θερμοσίφωνα”, το “Εξοικονομώ για επιχειρήσεις τριτογενούς τομέα” και το “Αλλάζω συσκευή για επιχειρήσεις”, το πρόγραμμα για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης ορεινών τουριστικών καταλυμάτων, το πρόγραμμα χρηματοδότησης για την Ενεργειακή Αναβάθμιση Βρεφονηπιακών και Παιδικών Σταθμών “Φοίβος” και την αναβάθμιση νηπιαγωγείων και δημοτικών σχολείων».

Προτεραιότητα στην Υγεία και στη Στέγη

Συνολικά, από το Ταμείο η Ελλάδα διεκδικεί 18 δισ. ευρώ. Ηδη από το σκέλος των επιχορηγήσεων του ΤΑΑ χρηματοδοτούνται οι εξετάσεις στο πλαίσιο του εθνικού προγράμματος προσυμπτωματικού ελέγχου «Προλαμβάνω», το πρόγραμμα για τη δημιουργία 20.000 επιπλέον θέσεων βρεφονηπιακών σταθμών, τα προγράμματα για πρόσβαση σε γρήγορο διαδίκτυο και τα προγράμματα της ΔΥΠΑ για την ενίσχυση της απασχόλησης.

Από το δανειακό σκέλος του ΤΑΑ χρηματοδοτούνται το «Σπίτι μου ΙΙ», το «Αναβαθμίζω το Σπίτι μου», και τα προγράμματα για επενδυτικά κεφάλαια με χαμηλό επιτόκιο, μέσω τραπεζικών ιδρυμάτων, σε επιχειρήσεις κάθε μεγέθους, κυρίως ΜμΕ.

Για εντός του 2025 έχουν προγραμματιστεί και θα χρηματοδοτηθούν μεταρρυθμίσεις όπως: 

• Η ανακαίνιση 80 δημόσιων μοσοκομείων και κέντρων υγείας. Η επέκταση του θεσμού του προσωπικού ιατρού. 
• Η ολοκλήρωση της Ψηφιακής Δικαιοσύνης και η ανανέωση των κτιριακών και υλικοτεχνικών υποδομών της. 
• Η ανάπλαση της Αθηναϊκής Ριβιέρας και του Βοτανικού. 
• Το Βόρειο Τμήμα του Ε-65 Τρίκαλα-Εγνατία Οδός. 
• Η ολοκλήρωση του Εθνικού Κτηματολογίου. 
• Το Πρόγραμμα εκπόνησης Τοπικών και Ειδικών Πολεοδομικών Σχεδίων σε 750  δημοτικές ενότητες της χώρας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News