Oποιος χαζεύει στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης θα το έχει δει. Διάφορες σελίδες, φτιαγμένες κυρίως από νέους ανθρώπους, αλλά όχι περιοριστικά, αποτελούν εικονογραφημένες διαμαρτυρίες –άλλοτε σαρκαστικές και άλλοτε θυμωμένες– για την κατάσταση που επικρατεί στην αγορά των ενοικίων.

Οι περισσότεροι ανάμεσα στους χρήστες και τις χρήστριες των σελίδων αρκούνται να αναπαράγουν πραγματικές αγγελίες κατοικιών προς ενοικίαση, που συνδυάζουν πολύ υψηλή τιμή και πολύ χαμηλές παροχές – συνήθως συνοδεύοντάς τες με ένα σκωπτικό ή δηλητηριώδες σχόλιο. Αλλοι και άλλες επιλέγουν να καταθέσουν κάποια δυσάρεστη –ενίοτε στα όρια του σκανδάλου– εμπειρία από την επαφή τους με κάποιον στριφνό ή παράλογο ιδιοκτήτη. Συχνά τα σχόλια κάτω από τη δημοσίευση είναι πολλές δεκάδες και όχι πάντα ψύχραιμα.

Σιγά τα λάχανα –θα πει κανείς. Αυτή είναι η εποχή μας. Αν υπάρχει κάτι που τη χαρακτηρίζει είναι αγανακτισμένοι άνθρωποι, διαφόρων τύπων, ηλικιών και πολιτικών πεποιθήσεων, που ξιφουλκούν εναντίον άλλων ανθρώπων, ανάλογης ποικιλομορφίας. Σωστό, αλλά λάθος. Γιατί, αντίθετα με το σύνηθες μοτίβο της αγανάκτησης, που απλώς απαλλάσσει τον «ιδιοκτήτη» της από την υποχρέωση να κάνει σύνθετες σκέψεις και να είναι λειτουργικά ενεργός, εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα πραγματικό, επαναλαμβανόμενο και οριακό βίωμα πολλών ανθρώπων. 

Το πρόβλημα ξεκινά από την εποχή των μνημονίων, όταν πολύς νέος κόσμος αναγκάστηκε να επιστρέψει στο σπίτι των γονιών του (ή να μην καταφέρει να φύγει από αυτό) και άλλοι, πιο χαλαροί, να επανέλθουν σε καθεστώς πολλαπλής συγκατοίκησης, παρατείνοντας έναν τύπο φοιτητικής νωχέλειας που θα αντιστοιχούσε σε άλλες ηλικίες. Η ανισορροπία αυτή στο καθεστώς στέγασης δεν αποκαταστάθηκε ποτέ. Οχι μόνο γιατί τα εισοδήματα δεν επέστρεψαν ποτέ πραγματικά στις παλιές εποχές (και η μικρή ιδιοκτησία στέγης χτυπήθηκε), αλλά γιατί στην εξίσωση προστέθηκε και το Αirbnb, το οποίο με τυπικούς όρους προσφοράς και ζήτησης στρέβλωσε την αγορά σε απόλυτο βαθμό. Στην αρχή, πιο λίγοι και σταδιακά περισσότεροι μετατρέπουν τα διαμερίσματά τους σε προσωρινής μίσθωσης, αυτοί που ζητάνε είναι έτσι κι αλλιώς πολλοί, τα διαμερίσματα μόνιμης μίσθωσης γίνονται όλο και πιο λίγα και οι τιμές τους ανεβαίνουν παράλληλα.

Ταυτόχρονα, αυτή η συνθήκη οδηγεί ολοένα και περισσότερους ιδιοκτήτες να «παρατάνε» τα σπίτια τους, αφού έτσι κι αλλιώς αυτά θα ενοικιαστούν. Τα σπίτια που ενοικιάζονται, ιδιαίτερα στο Κέντρο, δεν είναι απλώς ακριβά. Πολύ συχνά είναι πραγματικά χρέπια. Σε σχέση ακόμα και με 10 χρόνια πριν, στην καρδιά της κρίσης, οικογένειες και νέοι άνθρωποι αναγκάζονται να ζήσουν τα πιο δημιουργικά χρόνια της ζωής τους σε απαράδεκτους χώρους. Το πρόβλημα είναι κοινωνικό και είναι πραγματικό. Σε μια εποχή πολλαπλών και ελαφρώς κονιορτοποιημένων ανισοτήτων, το ζήτημα της στέγης μοιάζει με σαρκαστική επιστροφή του ταξικού ζητήματος στην ατζέντα.

Η ανακοίνωση της κυβέρνησης για επιστροφή ενός ενοικίου τον χρόνο στους ενοικιαστές, ανάλογα με τη φορολογική τους δήλωση, είναι λίγο-πολύ σε αντιστοίχιση με την πολιτική που ασκεί εδώ και έξι χρόνια. Στην ουσία αποφεύγει να ασκήσει την οποιαδήποτε πίεση στην τάξη των ιδιοκτητών και επιχειρεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα δημιουργώντας κάποιου τύπου «ρευστότητα».

Στο παρελθόν, αντίστοιχες κινήσεις αποδείχθηκαν «χρυσάφι» σε πολιτικό και εκλογικό επίπεδο, και ας προκάλεσαν στην αρχή τις ειρωνείες της αντιπολίτευσης –θυμηθείτε την περίπτωση με την επιδότηση στους λογαριασμούς του ρεύματος. Ομως, μη γελιόμαστε. Το μέτρο όχι απλώς δεν αποτελεί δομική αντιμετώπιση του προβλήματος, αλλά είναι προφανές ότι σε πρώτη φάση θα οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερη αύξηση των ενοικίων. Ο πειρασμός για τους ιδιοκτήτες να «μοιραστούν» το επίδομα με τους ενοικιαστές είναι μεγάλος και τα αντικίνητρα ανύπαρκτα.

Θα μπορούσε να υπάρξει εναλλακτική πρόταση σε αυτήν της κυβέρνησης; Αναμφίβολα. Θα μπορούσαν να θεσπιστούν πλαφόν στα ενοίκια –αυτό είναι το πιο στερεοτυπικό. Θα μπορούσαν να θεσπιστούν μια σειρά από περιορισμοί και αντικίνητρα στο να μένουν σπίτια άδεια, να ξεκινήσει στα σοβαρά μια προσπάθεια ανακοπής της τάσης airbnbοποίησης του Κέντρου, στα πρότυπα αντίστοιχων προσπαθειών στο εξωτερικό –ακόμα και να αντιμετωπιστεί η κατοικία ως δημόσιο αγαθό και να θεσπιστεί κάποιο είδος κοινωνικού ελέγχου στην χρήση του.

Ακούγονται όλα αυτά ακραία και εκτός τόπου; Πολύ πιθανό. Ενας λόγος για αυτό, όμως, είναι η ίδια η Αριστερά και η Κεντροαριστερά, που από το 2015 αποφεύγει σταθερά τις θετικές προτάσεις. Μήπως τώρα που διαπιστώθηκε ότι η εμμονή με το ξυλόλιο δεν είναι «μια κάποια λύσις», η ανάκτηση των κοινωνικών ζητημάτων –που κάποτε ήταν η ειδίκευσή της– θα αποτελούσε μια πολιτική διέξοδο; Ειδικά καθώς το ζήτημα της στέγης αποτελεί προτεραιότητα των κοινωνικών κινημάτων εδώ και κάποια χρόνια, σε όλη την Ευρώπη. 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News