Τι έπιασε τον Αλέξη Τσίπρα και θέλει να μιλήσει ξαφνικά πάλι για τον Ιούλιο του 2015; Η απάντηση απαιτεί να ληφθούν υπόψη ορισμένες παράμετροι. Η πρώτη είναι ότι δεν επιθυμεί να μιλήσει γενικά για τον Ιούλιο του 2015. Θέλει να μιλήσει ειδικά για όσα ακολούθησαν το Δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου. Δηλαδή, να μιλήσει όχι για τη «ριζοσπαστική» του πλευρά, αλλά μόνο για τη συστημική του αναδίπλωση. Και επίσης, ότι -αντιστοίχως- δεν έχει σκοπό να απευθυνθεί στους πάλαι ποτέ συντρόφους του, για να τους πει ότι αυτός είναι ο «πραγματικός αριστερός». Αλλά να απευθυνθεί στους παλιούς (και νέους) αντιπάλους του για να τους πει ότι αυτός είναι ο καλύτερος υπηρέτης του συστήματος ή έστω ο πραγματικός υπηρέτης του δημοσίου συμφέροντος.

Γιατί αυτή η αλλαγή; Θα μπορούσε κανείς να πει απλά ότι ο Τσίπρας άλλαξε απόψεις και καταστάλαξε. Όμως, καθώς συμπληρώνονται πλέον αισίως 20 χρόνια από τη στιγμή που εμφανίστηκε στη δημόσια πολιτική ζωή, μπορούμε -εμπειρικά- να θεωρήσουμε ότι η άποψη δεν είναι το μόνο ή το κύριο κριτήριο για τις επιλογές του πρώην πρωθυπουργού. Η αλήθεια είναι ότι ο Τσίπρας, είτε γιατί έχει δει σχετικές μετρήσεις είτε γιατί αυτό έχει θεωρήσει πιο σωστό, έχει σταματήσει να απευθύνεται στα αριστερά του και απευθύνεται κατά προτεραιότητα αν όχι αποκλειστικά στα δεξιά του ή, καλύτερα, προς το Κέντρο. Από την επιλογή συνεργατών μέχρι την επιλογή θεματολογίας, δείχνει ότι εκεί βλέπει είτε το μεγαλύτερο κοινό είτε την πραγματική δίοδο για αποτελεσματική επιστροφή στο κεντρικό πολιτικό σκηνικό.

Η ορθότητα μιας τέτοιας απόφασης είναι αμφιλεγόμενη. Οι μετρήσεις δείχνουν ότι η διασπορά ψήφων από τον παλιό ΣΥΡΙΖΑ είναι προς όλες τις κατευθύνσεις. Ενα κομμάτι φεύγει προς τα Αριστερά (το ΜέΡΑ25 μπαίνει στη Βουλή σε όλες τις τελευταίες μετρήσεις, η Νέα Αριστερά διατηρείται σε ποσοστά κοντά στο 2%, το ΚΚΕ εξακολουθεί να απορροφά έναν αριθμό παλιών και δυνητικών ψηφοφόρων), ένα κομμάτι φεύγει προς το Κέντρο και τα Δεξιά (το ΠΑΣΟΚ προχωρά σε μια βασανιστικά αργή αυξητική τάση, και ο συνολικός συσχετισμός έχει μεταβληθεί άρδην υπέρ της Κεντροδεξιάς), ένα κομμάτι φεύγει προς μια ασαφή κατεύθυνση χωρίς πολιτικό έρμα (τα ποσοστά της Ζωής Κωνσταντοπούλου ξεφουσκώνουν, αλλά για την ώρα παραμένουν διψήφια).

Εδώ που τα λέμε, δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς. Για να βρεθείς από το 35-36% του 2015 στο 5-6% το 2025 (τόσος είναι ο μέσος όρος των δημοσκοπικών ποσοστών του ΣΥΡΙΖΑ), πρέπει να σε έχουν λεηλατήσει από παντού. Ωστόσο, ο  Τσίπρας αναζητά το ρεύμα επιστροφής του κυρίως στις δύο τελευταίες εστίες διασποράς.

Εχει πιθανότητες να τα καταφέρει;

Ας ξεκινήσουμε από τα θετικά –για τον πρώην Πρωθυπουργό– δείγματα. Το ΠΑΣΟΚ του Νίκου Ανδρουλάκη δεν τραβάει. Οσο ευνοϊκές και να μοιάζουν οι συνθήκες δεν καταφέρνει να ξεφύγει από γλίσχρα ποσοστά της τάξης του 13-14%. Αυτό δημιουργεί φυγόκεντρες τάσεις, ειδικά στην επαρχία, όπου η ιδέα της στοίχισης πίσω από έναν πρώην Πρωθυπουργό μοιάζει ελκυστική. Η Ζωή Κωνσταντοπούλου υποχωρεί και οι παρατηρητικοί πρόσεξαν ότι αυτό ξεκίνησε από τη στιγμή που επέλεξε να επιτεθεί στον Τσίπρα. Η πρώην Πρόεδρος της Βουλής, μάλλον αφελώς, θεώρησε ότι όσοι την ακολουθούν συμμερίζονται την αντιπάθειά της για τον πρώην Πρωθυπουργό –στην πραγματικότητα απλά ένα μεγάλο μέρος θαυμαστών του, αναζητούν σε αυτήν ένα υποκατάστατο. Και τέλος, το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των εναπομεινάντων οπαδών του ΣΥΡΙΖΑ και ένα μεγάλο μέρος εκείνων της ΝεΑρ, θα έβρισκαν στην επιστροφή του μια σανίδα σωτηρίας. Μ’ αυτά και μ’ αυτά, η βάση εκκίνησης δείχνει να είναι διψήφιο ποσοστό –και από εκεί μπορεί να αναπτυχθεί δυναμική.

Το πρόβλημα είναι ότι αυτά είναι αριθμητική και όχι πολιτική. Γιατί, κατά τα άλλα, αν υποθέσουμε ότι το ζήτημα στην Κεντροαριστερά είναι «να βρεθεί κάποιος να κερδίσει τον Μητσοτάκη» (που προφανώς και δεν είναι αυτό), τότε δεν υπάρχει κανένας καλός τρόπος να δικαιολογηθεί γιατί αυτός ο ρόλος να ανατεθεί σε κάποιον που έχει ήδη χάσει έξι φορές από τον νυν πρωθυπουργό. Αλλά, κυρίως, γιατί η δυναμική του πρώην πρωθυπουργού υποσκάπτεται από την πραγματικότητα. Η ιδέα ότι με το πέρασμα του χρόνου η χρησιμότητά του θα γινόταν εμφανής, αποδείχθηκε λανθασμένη. Περισσότερο, αυτό που αναδείχθηκε ήταν η προχειρότητα διαφόρων επιλογών, που στην εποχή τους είχαν βιαστικά θεωρηθεί αποδείξεις τακτικής ιδιοφυΐας.  

Υπάρχει ένας γνωστός αφορισμός του Καρλ Μάρξ, από το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο», όπου η καπιταλιστική κοινωνία παρομοιάζεται με έναν μάγο, ο οποίος αδυνατεί να ελέγξει τις δυνάμεις του κάτω κόσμου που έχει απελευθερώσει ο ίδιος με τα ξόρκια του. Ο Τσίπρας δεν έχει τη φήμη πολιτικού με μεγάλες θεωρητικές γνώσεις, είναι κυρίως άνθρωπος της δράσης και της διαίσθησης. Το «Κομμουνιστικό Μανιφέστο» ωστόσο, δεν είναι κανένα πολύ δύσκολο κείμενο, είναι αυτό που στις αριστερές νεολαίες δίνεται ως πρώτο βασικό θεωρητικό ανάγνωσμα –είναι λοιπόν αρκετά πιθανό ο Τσίπρας να το έχει διαβάσει. Και αν το έχει διαβάσει, είναι πολύ πιθανό να θυμάται τη φράση, γιατί είναι διάσημος για την ικανότητά του να συγκρατεί φράσεις και βασικές ιδέες. Κι αν τη θυμάται, μπορεί και να τη σκέφτηκε τις τελευταίες ημέρες, κατά τις οποίες διαφαίνεται ότι αυτό που κάποιοι θεώρησαν ως «σχέδιο Τσίπρα», κατέληξε να ακυρωθεί. Για την ακρίβεια, ο εμπνευστής του δεν μπορεί πια να το ελέγξει.

Γιατί τα θραύσματα του μετά-το-2015 ΣΥΡΙΖΑ είναι σήμερα πράγματι αρκετά αδύναμα ώστε η επιστροφή του Τσίπρα να μοιάζει μια εύλογη συζήτηση. Αλλά είναι τόσο αδύναμα, ώστε αφενός η επαναφορά Τσίπρα να μη μοιάζει αρκετή για να τα διασώσει, αφετέρου τα σκάγια πετυχαίνουν και τον ίδιο τον πρώην Πρωθυπουργό. Ολοένα και λιγότεροι είναι αυτοί που βλέποντας αυτήν την κατάσταση νοσταλγούν τον Τσίπρα και ολοένα και πληθαίνουν αυτοί που του τη χρεώνουν. 

Όπως συνήθιζε να λέει και ο συνδεδεμένος με την Αριστερά στιχουργός, Μάνος Ελευθερίου «κανείς δεν ξέρει τι μπορεί να επιφυλάσσει το παρελθόν». Ο Αλέξης Τσίπρας μοιάζει να θέλει να το σκαλίσει. Αλλά δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα βρει πετρέλαιο. Το πιθανότερο είναι να ανακαλύψει ότι όσο εκείνος περίμενε το ουίσκι να ωριμάσει, ο κόσμος προχώρησε, οι αξιολογήσεις μεταβλήθηκαν, τα πράγματα άλλαξαν. Όπως λέει κι ένας άλλος ποιητής της Αριστεράς, ο Νίκος Καρούζος, «η Ιστορία δεν μας περιμένει βέβαια στη στάση του τρόλεϊ».

 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News