Κάποτε πιστέψαμε ότι οι παρελάσεις με άρματα και βήμα χήνας ανήκαν στο μουσείο της Ιστορίας, δίπλα στα παλιά κράνη με λοφία και τα λάβαρα με τα σφυροδρέπανα. Θεωρήσαμε ότι οι λαοί θα μετρούσαν πλέον την πρόοδό τους με εργοστάσια, σχολεία, νοσοκομεία, και όχι με το μήκος της ερπύστριας και το ύψος του πυραύλου. 

Hταν η μεταπολεμική Ευρώπη που ντράπηκε για τον μιλιταρισμό της, η Γερμανία που έθαψε τις στολές με τις σβάστικες, η Ιταλία που προτίμησε τις φανέλες της Fiat από τα κράνη της φασιστικής νεολαίας. Μόνο οι Γάλλοι κράτησαν την παρέλαση της Βαστίλης, περισσότερο ως φολκλόρ παρά ως απειλή.

Και όμως, να που ξαναγυρίζουμε στα ίδια, σαν να μην πέρασε μια μέρα. Το Πεκίνο στήνει τώρα θεάματα που θυμίζουν συνδυασμό Νυρεμβέργης και Κόκκινου Τετραγώνου, αλλά με drones, λέιζερ και μουσική υπόκρουση. «Δείτε την παρέλασή μου και συνειδητοποιήστε ποιον έχετε απέναντί σας και με ποιον θα πάτε», μοιάζει να λέει ο Σι Τζινπίνγκ στον υπόλοιπο κόσμο. 

Το μήνυμα είναι τόσο παλιό όσο και οι λεγεώνες του Καίσαρα που παρήλαυναν στη Ρώμη. Η ισχύς δεν κρύβεται, επιδεικνύεται.

Στο εσωτερικό οι παρελάσεις παίζουν τον ρόλο του ψυχολογικού ντοπαρίσματος. Ο πολίτης χειροκροτεί τον πύραυλο DF-41 και νιώθει ασφαλής, ίσως και περήφανος, ξεχνώντας για λίγο την ακρίβεια ή τις ελλείψεις στην Υγεία. Είναι η παλιά συνταγή. «Δώστε τους άρματα να θαυμάζουν για να μη ρωτούν πού πήγαν τα λεφτά». Ταυτόχρονα, το θέαμα εμπεδώνει φόβο. Γιατί το ίδιο τανκ που προστατεύει την πατρίδα, μπορεί αύριο να βρεθεί απέναντι σε κάποιον που διαδηλώνει.

Στο εξωτερικό το μήνυμα είναι ωμό: «Σεβασμός ή συνέπειες». Το χρησιμοποίησε ο Χίτλερ το ’36 στη Νυρεμβέργη, όταν οι προβολείς του Σπέερ έκαναν το πλήθος να μοιάζει με στρατιά θεών. Το συνέχισε ο Στάλιν και οι διάδοχοί του, βγάζοντας κάθε Νοέμβρη στην Κόκκινη Πλατεία τα τελευταία πυρηνικά παιχνίδια. 

Ο Κιμ στη Βόρεια Κορέα το έχει πάει στη σφαίρα του γκροτέσκ, παρουσιάζοντας τα πάντα, από διηπειρωτικούς πυραύλους μέχρι στολές που θυμίζουν κόμικς. Ο Πούτιν αναβίωσε τη «Μεγάλη Παρέλαση» της 9ης Μαΐου σαν να θέλει να ξαναγράψει τον 20ό αιώνα. Και, βέβαια, ο Τραμπ, που ονειρεύτηκε κι αυτός μια αμερικανική «Νυρεμβέργη light» στην Πενσιλβάνια Αβενιου, με άρματα Abrams να περνούν μπροστά από το Καπιτώλιο.

Γιατί επιστρέφουμε; Διότι οι κοινωνίες του 21ου αιώνα πνίγονται στην ανασφάλεια. Τρομοκρατία, προσφυγικά κύματα, ενεργειακοί πόλεμοι, κλιματική αβεβαιότητα. Σε τέτοια θολούρα, η εξουσία ξαναβάζει μπροστά τα πιο πρωτόγονα σύμβολα ισχύος. Αρματα, στοίχοι στρατιωτών, βήμα χήνας και από πάνω υπερηχητικά αεροπλάνα που μουγκρίζουν. 

Στο YouTube και στο TikTok αυτά τα θεάματα γίνονται viral, σε αντίθεση με μια στατιστική για το ΑΕΠ ή ένα συνέδριο για την πράσινη μετάβαση. Η εικόνα κερδίζει την ουσία.

Το απογοητευτικό είναι ότι, αντί να μετράμε την πρόοδο με το πόσα πανεπιστήμια ανεβαίνουν στις διεθνείς λίστες, ξαναμετράμε πόσα τεθωρακισμένα μπορεί να παρατάξει μια χώρα στην κεντρική πλατεία της. Αντί να χειροκροτούμε γιατρούς και επιστήμονες, χειροκροτούμε βλήματα που μπορούν να εξαφανίσουν μια πόλη. Είναι σαν να ξαναμπαίνει η ανθρωπότητα σε replay της πιο σκοτεινής ταινίας της.

Η επιστροφή στους καιρούς των παρελάσεων δεν είναι γραφικό φαινόμενο. Είναι προειδοποίηση ότι το πολιτικό μέλλον θα ορίζεται όλο και περισσότερο από την ωμή ισχύ, άρα όλο και λιγότερο από την πρόοδο του πνεύματος. Και αν το μέλλον είναι να ξαναμετράμε ποιος έχει την πιο βαριά και γυαλιστερή ερπύστρια, τότε μάλλον δεν προχωρήσαμε και πολύ από τον 20ό αιώνα.

ΥΓ. Θα πείτε, μα κι εμείς οι Ελληνες δεν πάψαμε ποτέ να παρελαύνουμε. Ναι, στις δύο εθνικές μας εορτές, εναλλάξ σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, οι διμοιρίες της προεδρικής φρουράς που βροντάνε το τσαρούχι στην άσφαλτο και οι ΟΥΚάδες μας που βαδίζουν υπό τους ήχους ενός κεκαλυμμένου «σσσ… σσσ… σσσ-σσσ-σσς…» κάνουν τις τρίχες μας να σηκώνονται από περηφάνια. Και το μήνυμα του υποσμηναγού από το πιλοτήριο του F-16, μας κάνει παγίως να βουρκώνουμε από συγκίνηση. 

Εντάξει, αλλά εδώ αναφέρομαι σε παρελάσεις που στέλνουν σκληρά μηνύματα παγκόσμιας ισχύος και επιβολής. Εμείς εδώ παρελαύναμε υπερηφάνως, ακόμα και τις χρονιές (προ δεκαετίας μόλις) που το υπουργείο παρακαλούσε εφοπλιστές να πληρώσουν την βενζίνη που θα κινούσε τα τανκς στη Βασιλίσσης Αμαλίας και εκλιπαρούσε βιομηχανίες χρωμάτων να δωρίσουν στον στρατό βερνίκι για να τα γυαλίσουν…   

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News