Οι προσωπικές σχέσεις στον πλούσιο κόσμο αλλάζουν δραστικά τα τελευταία χρόνια, πολλά στοιχεία το δειχνουν και οι αριθμοί είναι μάρτυρες που δεν αμφισβητούνται. Το 2023, σε όλη την Αμερική, το 41% ​​των γυναικών και το 50% των ανδρών ηλικίας 25-34 ετών ήταν ελεύθεροι, ποσοστό που έχει διπλασιαστεί τις τελευταίες πέντε δεκαετίες, κάτι που ωστόσο δεν είναι αποκλειστικότητα των ΗΠΑ. Μεταξύ 2010 και 2022, το ποσοστό των εργένηδων αυξήθηκε στα 26 από τα 30 μέλη του ΟΟΣΑ, ενός οργανισμού που αποτελείται κυρίως από πλούσιες χώρες, σημειώνει ο Economist.

Τα ποσοστά γάμου μειώνονται σε μεγάλο μέρος της Ασίας, στην Κίνα και την Ινδία και ιδιαίτερα στην Ιαπωνία, τη Νότια Κορέα και την Ταϊβάν. Η εργένικη ζωή επιταχύνεται σε διαφορετικές ηλικιακές ομάδες. Στην Ευρώπη, δε, σε κάθε νέα γενιά είναι λιγότερο πιθανοί οι γάμοι ή η συμβίωση από ό,τι σε προηγούμενες γενιές αντίστοιχης ηλικίας.

Αυτή η ύφεση πλήττει όχι μόνο όσους θέλουν να παντρευτούν ή να συγκατοικήσουν, αλλά και όσους αναζητούν ένα ραντεβού ή περιστασιακό σεξ. Οι νεότεροι άνθρωποι κοινωνικοποιούνται λιγότερο, βγαίνουν και φλερτάρουν λιγότερο και αρχίζουν να κάνουν σεξ αργότερα στη ζωή τους από τις προηγούμενες γενιές. Κάνουν επίσης λιγότερο σεξ γενικά (όπως, δυστυχώς, οι περισσότεροι από εμάς).

Ο Μάικλ Ρόζενφελντ, κοινωνιολόγος στο πανεπιστήμιο του Στάνφορντ, διαπίστωσε ότι η μείωση των ραντεβού λόγω της πανδημίας Covid-19, είχε ως αποτέλεσμα το 2022 13,7 εκατομμύρια περισσότερους single στην Αμερική από ό,τι αν το ποσοστό των άγαμων είχε παραμείνει στα επίπεδα του 2017. Λαμβάνοντας υπόψη τα δεδομένα του Ρόζενφελντ και επίσης τις απότομες μειώσεις στα ποσοστά του γάμου σε ορισμένες ασιατικές χώρες, ήδη πριν από την πανδημία, ο Economist έκανε μια εκτίμηση της παγκόσμιας αύξησης των εργάνηδων. Και υπολογίζει ότι κατά την τελευταία δεκαετία οι single σε όλο τον κόσμο έχουν αυξηθεί κατά τουλάχιστον 100 εκατομμύρια.

Οι δύο είναι… πλήθος

Τα ραντεβού, το σεξ, ο γάμος και το διαζύγιο είναι όλα έντονα προσωπικές επιλογές και οι επιπτώσεις τους γίνονται πιο άμεσα αισθητές σε εκείνους που τις κάνουν. Το γεγονός ότι τώρα πολύ περισσότεροι άνθρωποι μπορούν να επιλέξουν την εργένικη ζωή από ό,τι στο παρελθόν, όταν υπήρχε πολύ μεγαλύτερη κοινωνική και οικονομική πίεση για γάμο, θα μπορούσε να θεωρηθεί μία από τις μεγάλες κατακτήσεις χειραφέτησης του τελευταίου μισού αιώνα. Αμέτρητοι άνθρωποι, εξάλλου, έχουν απελευθερωθεί από δυστυχισμένους γάμους.

Αλλά η μοναχική ζωή δεν είναι απαραίτητα επιλογή όλων όσοι παραμένουν ελεύθεροι. Μια μελέτη σε ελεύθερους σε 14 χώρες διαπίστωσε ότι μόνο το 40% δήλωσε ότι «δεν ενδιαφέρεται να έχει σχέση». Μια μικρότερη έρευνα του Pew Research Centre σε ελεύθερους Αμερικανούς, το 2019, διαπίστωσε ότι το 50% δεν ενδιαφέρεται για ραντεβού. Ωστόσο, μόνο το 27% δήλωσε ότι δεν βγαίνει ραντεβού επειδή απολαμβάνουν το να είναι ελεύθεροι. Οι υπόλοιποι ανέφεραν λόγους όπως το ότι είναι πολύ απασχολημένοι, πολύ μεγάλοι σε ηλικία ή επειδή κανείς δεν θα ήθελε να βγει μαζί τους. Οχι λιγότερο από το 34% των ελεύθερων στη μελέτη των 14 χωρών δήλωσαν ότι δεν θέλουν να είναι μόνοι, αλλά το βρίσκουν «δύσκολο να προσελκύσουν έναν σύντροφο», με το 26% να περιγράφει τους εαυτούς τους ότι βρίσκονται «ανάμεσα σε σχέσεις». Με λίγα λόγια, αυξάνονται οι μοναχικές καρδιές, που λαχταρούν έναν σύντροφο αλλά δεν μπορούν να τον εξασφαλίσουν.

Δεν θέλουν δαχτυλίδι

Ακόμη, υπάρχει μια ανησυχητική αναντιστοιχία μεταξύ γυναικών και ανδρών, διαπιστώνει ο Economist. Στην έρευνα του Pew, το 62% των ελεύθερων γυναικών δεν ήθελαν να βγουν ραντεβού, ενώ μόνο το 37% των ελεύθερων ανδρών ένιωθαν το ίδιο. Οι ΗΠΑ και η Νότια Κορέα, μεταξύ άλλων χωρών, έχουν μεγάλα, θορυβώδη κινήματα νεαρών ανδρών που αισθάνονται ότι έχουν στερηθεί άδικα ερωτικές ευκαιρίες. Σε όλο τον κόσμο, δε, ένα μεγάλο ποσοστό ανύπαντρων νεαρών ανδρών συνδέεται έντονα με αυξημένα επίπεδα βίας και εγκληματικότητας.

Ακόμα και σχετικά μικρές μεταβολές στα ποσοστά ζευγαρώματος, όταν πολλαπλασιάζονται σε ολόκληρο τον πληθυσμό, μπορούν να έχουν εκτεταμένες επιπτώσεις στο σύνολό της κοινωνίας. Ο μεγαλύτερος αντίκτυπος, δε, θα είναι στα ποσοστά των γεννήσεων, καθώς οι παντρεμένες γυναίκες τείνουν να έχουν περισσότερα παιδιά από τις μόνες. Αυτό θα είναι ιδιαίτερα έντονο σε χώρες της Ανατολικής Ασίας όπως η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, όπου μόνο το 2-4% των μωρών γεννιούνται από ανύπαντρες μητέρες. Σε όλο τον κόσμο, ωστόσο, η άνοδος των singles θα αποτελέσει περαιτέρω τροχοπέδη για τα ήδη επιβραδυνόμενα ποσοστά γεννήσεων. Οι επιπτώσεις θα γίνουν επίσης αισθητές στις αγορές ακινήτων (μεγαλύτερη ζήτηση για στέγαση, καθώς περισσότεροι άνθρωποι θα ζουν μόνοι) και στα δημόσια οικονομικά (λιγότερες δημόσιες δαπάνες σε μαιευτήρια και σχολεία και, με τον καιρό, περισσότερες σε οίκους ευγηρίας).

Το γεγονός ότι ένα μεγάλο ποσοστό ανύπαντρων ατόμων θα προτιμούσε να είναι σε σχέση (είτε εξακολουθούν να την αναζητούν είτε έχουν εγκαταλείψει την ελπίδα) υποδηλώνει ότι υπάρχει κάποιο είδος αποτυχίας στον τομέα των γνωριμιών που εμποδίζει συμβατούς ανθρώπους να συναντηθούν ή ότι η κοινωνία αλλάζει με τρόπους που καθιστούν πολλούς singles ασύμβατους μεταξύ τους. Στην πράξη, φαίνεται ότι  ισχύει και το ένα και το άλλο, επισημαίνει ο Economist.

Στην Ασία, όπου η αγαμία αναπτύσσεται ταχύτερα, ένα μείγμα δομικών και πολιτισμικών αλλαγών αυξάνει την ασυμβατότητα. Κατ’ αρχάς το πρόβλημα είναι δημογραφικό. Η πολιτική του ενός παιδιού της Κίνας έχει δημιουργήσει μια τεράστια ανισορροπία στην αναλογία ανδρών προς γυναίκες. Το 2027 η χώρα θα έχει 119 άνδρες για κάθε 100 γυναίκες, στο peak της ηλικίας γάμου. Συνολικά, μπορεί να υπάρχουν στην Κίνα 30-50 εκατ. «περισσότεροι άνδρες», εκτιμά η Ξιάολινγκ Σου από το πανεπιστήμιο  Ντέιβις, της Καλιφόρνια. Η αγαμία, δε, στην Κίνα, είναι δυσανάλογα συγκεντρωμένη αφενός μεταξύ των φτωχότερων και με χαμηλό μορφωτικό επίπεδο ανδρών, -και άρα λιγότερο ελκυστικών- και αφετέρου μεταξύ των γυναικών με υψηλό μορφωτικό επίπεδο.

Οι ετεροφυλόφιλοι άνδρες σε άλλες χώρες που θα ήθελαν (πολιτισμικά) γιους θα δυσκολευτούν επίσης να βρουν συντρόφους. Οι επιλεκτικές αμβλώσεις λόγω φύλου το 2011 στην Ινδία είχαν ως αποτέλεσμα τη γέννηση 111 αγοριών για κάθε 100 κορίτσια, σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής. Η φυσική αναλογία είναι περίπου 105. Αν και η στρέβλωση είναι έκτοτε λιγότερο ακραία, ο Ecnomist υπολογίζει ότι το διάστημα 2000-2015 στην Ινδία γεννήθηκαν περίπου 20 εκατομμύρια περισσότερα αγόρια από κορίτσια.

Στη Νότια Κορέα, το χάσμα μεταξύ των γυναικών και των ανδρών με τις σεξιστικές προσδοκίες είναι ιδιαίτερα μεγάλο. Περίπου οι μισοί νέοι Κορεάτες πιστεύουν ότι υφίστανται διακρίσεις (ενώ δεν υφίστανται εκτός από το ότι πρέπει να υπηρετήσουν στον στρατό). Περίπου το 60% παραπονιέται ότι ο φεμινισμός τούς υποτιμά. Τείνουν επίσης να είναι τρομερά αδέξιοι όσον αφορά στις οικιακές εργασίες. Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, ότι οι φιλόδοξες νεαρές γυναίκες είναι πολύ λιγότερο πρόθυμες για γάμο από ό,τι αυτοί.

Καλα ριζωμένες αξίες

Ενα παρόμοιο μοτίβο παρατηρείται στην Αμερική και την Ευρώπη, παρά τους λιγότερο ριζωμένους έμφυλους ρόλους. Μέχρι περίπου τα μέσα του 20ού αιώνα, πολύ περισσότεροι άνδρες φοιτούσαν στο πανεπιστήμιο από ό,τι οι γυναίκες, με αποτέλεσμα πολύ περισσότερα ζευγάρια όπου οι άνδρες είχαν καλύτερη μόρφωση. Πρόσφατα, ωστόσο, οι γυναίκες τους ξεπέρασαν. Το 2019, στις χώρες του ΟΟΣΑ, κατά μέσο όρο, το 51% των γυναικών ηλικίας 25-34 ετών είχαν πανεπιστημιακό πτυχίο, σε σύγκριση με το 39% των ανδρών, πράγμα που καθιστά αδύνατη τη διατήρηση του παλιού μοτίβου.

Αν -αντί για τους πολιτισμικούς κανόνες- η μαθηματική λογική ήταν η μόνη κινητήρια δύναμη, θα υπήρχε μεγάλη αύξηση στο ποσοστό των ζευγαριών όπου η γυναίκα είναι πιο μορφωμένη. Ωστόσο, η ιδέα ότι οι γυναίκες πρέπει να παντρεύονται ανώτερους είναι δύσκολο να ξεπεραστεί. Ερευνητές στη Γερμανία, για παράδειγμα, διαπίστωσαν ότι οι γυναίκες με υψηλό μορφωτικό επίπεδο άνω των 30 ετών ήταν πιο πιθανό να μείνουν ανύπαντρες παρά να συμβιβαστούν με έναν άνδρα με χαμηλότερη μόρφωση. Οπως διαπίστωσε, όμως, ο διευθυντής του Κέντρου Δημογραφικών Σπουδών στη Βαρκελώνη, Αλμπερτ Εστέβε,υπάρχουν ενδείξεις ότι μορφωμένες γυναίκες αρχίζουν να παντρεύονται μεν άνδρες με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο, αλλά που κερδίζουν περισσότερα από αυτές.

Η διστακτικότητα των μορφωμένων γυναικών να παντρευτούν άτομα λιγότερο μορφωμένα δεν είναι εντελώς παράλογη, σημειώνει ο Economist. Σε ορισμένες χώρες, οι άνδρες δεν προσαρμόζονται καλά στις αλλαγές των καιρών. Στην Αυστραλία, για παράδειγμα, όσοι κερδίζουν λιγότερα από τις συντρόφους τους είναι πιο πιθανό να τις χτυπούν και να τις κακομεταχειρίζονται. Αλλά οι άνθρωποι μπορούν να αλλάξουν. Μια μελέτη στην Αμερική διαπίστωσε ότι οι γάμοι όπου η γυναίκα είναι πιο μορφωμένη από τον άνδρα ήταν πιο πιθανό να διαλυθούν μεταξύ των μεγαλύτερων σε ηλικία ζευγαριών, αλλά όχι μεταξύ των νεότερων.

Γνωριμίες μέσω εφαρμογών

Μια εξήγηση για την αύξηση των εργένηδων στις δυτικές χώρες βρίσκεται στην τεχνολογία και στις τεράστιες αλλαγές που έχει επιφέρει στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι γνωρίζουν τους συντρόφους τους. Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύτηκε το 2019 από τον κοινωνιολόγο του Στάνφορντ Μάικλ Ρόζενφελντ και τους συνεργάτες του, για περίπου 60 χρόνια μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο πιο συνηθισμένος τρόπος γνωριμίας των ετεροφυλόφιλων ζευγαριών ήταν μέσω φίλων. Αλλά μετά την εισαγωγή των smartphones στα τέλη της δεκαετίας του 2000, το ποσοστό όσων γνωρίζονταν online αυξήθηκε. Και το 2013 αυτός έγινε ο πιο συνηθισμένος τρόπος γνωριμίας ζευγαριών.

Ωστόσο, το online dating διαφέρει ριζικά από τον παραδοσιακό τρόπο. Οι άνθρωποι ήταν μεν ανέκαθεν επιλεκτικοί επιλέγοντας μακροπρόθεσμο σύντροφο (τουλάχιστον όταν είναι νηφάλιοι). Αλλά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα online dating έχουν ενισχύσει υπερβολικά την επιλεκτικότητα, επιτρέποντάς τους το φιλτράρισμα των υποψηφίων όχι μόνο για όσα ήταν πάντα σημαντικά (ηλικία, θρησκεία, εθνικότητα και εκπαίδευση), αλλά και για κάθε είδους άλλο χαρακτηριστικό, όπως οι πολιτικές απόψεις, τα ναρκωτικά, για να μην αναφέρουμε το ύψος και το βάρος. Ως συνέπεια πολλοί άνθρωποι λένε ψέματα: ερευνητές στη Γερμανία διαπίστωσαν ότι οι χρήστες εφαρμογών online dating ισχυρίζονται ότι είναι λίγο ψηλότεροι και με λιγότερο βάρος από τον μέσο άνθρωπο. Μια άλλη συνέπεια είναι ότι πολλοί δυσκολεύονται να βρουν ραντεβού.

Εν άρθρο της Wall Street Journal υποδηλώνει ότι οι περισσότερες γυναίκες στην εφαρμογή Bumble αποκλείουν όλους τους άνδρες που έχουν ύψος κάτω από 1,80 μ., πράγμα που αποκλείει περίπου το 85% των ανδρών. Βέβαια, οι γυναίκες εδώ και καιρό προτιμούν τους ψηλότερους άνδρες, αλλά όχι σε τόσο ακραίο βαθμό. Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις της Ipsos, οι περισσότερες νεαρές Βρετανίδες λένε ότι η καλοσύνη, η ειλικρίνεια και η αίσθηση του χιούμορ είναι πολύ πιο σημαντικές σε έναν σύντροφο από την εμφάνιση. Γιατί λοιπόν τόσες πολλές γυναίκες απορρίπτουν online όλους τους ευγενικούς, ειλικρινείς, αστείους άνδρες μεσαίου ύψους;

Μέρος της απάντησης βρίσκεται στις κουλτούρες του διαδικτύου και μέσων κοινωνικής δικτύωσης που προωθούν μη ρεαλιστικά ιδανικά. Στην «ανδρόσφαιρα», τις διαδικτυακές κοινότητες που ενώνονται από την ιδέα ότι οι άνδρες είναι καταπιεσμένοι, οι νέοι «incels» (ακούσια άγαμοι άνδρες) παραπονιούνται ότι οι γυναίκες είναι εγωίστριες και χειριστικές επειδή δεν κοιμούνται μαζί τους. Μισογύνηδες influencers όπως ο Αντριου Τέιτ τους συμβουλεύουν να γίνουν υπερ-αρρενωποί και να κυριαρχούν στις γυναίκες.

Οι γυναίκες έχουν τη δική τους (λιγότερο δυσάρεστη) εκδοχή αυτού του φαινομένου. Ορισμένες αξιολογούν πιθανούς συντρόφους σε ιδιωτικά φόρουμ κοινωνικής δικτύωσης, όπου άλλες δημοσιεύουν ονόματα και φωτογραφίες ανδρών που, όπως λένε, τις έχουν απατήσει ή κακοποιήσει. Αυτό μπορεί μεν να συμβάλλει στη μεγαλύτερη ασφάλεια των ραντεβού, αλλά ορισμένες γυναίκες το κάνουν απλώς για να διαμαρτυρηθούν για κακά ραντεβού ή για άνδρες που τις απέρριψαν. Αυτό μπορεί να είναι αποθαρρυντικό για το 41% ​​των γυναικών, αλλά και για τους άνδρες, οι οποίοι δεν ζητούν από γυναίκες να βγουν ραντεβού από φόβο μήπως εκτεθούν δημόσια, λέει ο Ντάνιελ Κοξ από το Κέντρο Ερευνών για την Αμερικανική Ζωή, που ανήκει στο συντηρητικό think-tank, American Enterprise Institute.

Εξάλλου, ορισμένες προσωπικότητες των social media με μεγάλο αριθμό ακολούθων δημιουργούν μη ρεαλιστικές προσδοκίες για το φλερτ, λέει η Σαμπρίνα Ζόχαρ, σύμβουλος γνωριμιών με έδρα το Λος Αντζελες με 1,3 εκατ. ακόλουθους στο TikTok. Βέβαια, οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες είναι τόσο παλιές όσο τα ραντεβού και οι σχέσεις, αλλά μια γενιά νέων που έχουν μεγαλώσει με εξατομικευμένες λίστες αναπαραγωγής μουσικής και διαδικτυακή ψυχαγωγία μπορεί να είναι λιγότερο πρόθυμη να αφήσει στην άκρη τις προτιμήσεις της. Αυτό, δε, επεκτείνεται και στην ιδεολογία. Καθώς οι άνδρες έχουν στραφεί προς τα δεξιά και οι γυναίκες έχουν γίνει πιο φιλελεύθερες στις ΗΠΑ και σε μέρη της Ευρώπης, η πολιτική μπαίνει εμπόδιο στις συζητήσεις του κρεβατιού, λέει.

«Παντρεμένοι» με τις συσκευές

Επιπλέον, η νέα τεχνολογία απορροφά πολύ χρόνο, αφήνοντας λιγότερο για δοκιμασμένους τρόπους γνωριμιών όπως οι ομαδικές δραστηριότητες. Στις ΗΠΑ, ο χρόνος που οι νέοι 15 έως 24 ετών αφιερώνουν σε προσωπικές συναντήσεις  έχει μειωθεί κατά περισσότερο από το ένα τέταρτο την τελευταία δεκαετία, ενώ ο χρόνος που αφιερώνεται σε βιντεοπαιχνίδια έχει αυξηθεί περίπου κατά το ήμισυ (και σχεδόν διπλασιαστεί για τους νέους άνδρες).

Ο χρόνος για το streaming, το surfing ή τα παιχνίδια φαίνεται να εκτοπίζει το σεξ. Σχεδόν παντού στον πλούσιο κόσμο οι άνθρωποι κάνουν σεξ λιγότερο συχνά από ό,τι πριν, και πολλοί περισσότεροι δεν κάνουν καθόλου. Οι Βρετανοί ηλικίας 18-44 ετών, για παράδειγμα, έχουν περάσει από το να κάνουν σεξ πέντε φορές το μήνα το 1990 σε δύο φορές το μήνα το 2021, επισημαίνει η Σοάζιγκ Κλίφτον από το University College London. Οι ερευνητές έχουν υποθέσει, ότι αυτό συμβαίνει επειδή οι νέοι είναι πολύ απασχολημένοι, περισσότερο αγχωμένοι, βλέπουν πορνό ή απλώς αποσπάται η προσοχή τους από το Netflix. Καθώς, δε, η τεχνητή νοημοσύνη (AI) γίνεται όλο και  πιο επιδέξια, όλο και περισσότεροι άνθρωποι στρέφονται σε αυτήν, αντί σε ανθρώπους, για τις στενές σχέσεις τους. Οι άνθρωποι, δε, που περνούν τα τέλη της εφηβείας τους και μετά, βλέποντας τηλεόραση, παίζοντας videogames ή συνομιλώντας με τεχνητή νοημοσύνη ενδέχεται να μειώνουν τις πιθανότητές τους να βρουν ποτέ έναν σύντροφο, καθώς χάνουν την καλύτερη ευκαιρία να μάθουν πώς να αντιμετωπίζουν τα σκαμπανεβάσματα των σχέσεων.

Με άλλα λόγια, η εργένικη ζωή, που ήδη αναδιαμορφώνει τη δυτική κοινωνία, είναι πιθανό να συνεχίσει να αυξάνεται για κάποιο χρονικό διάστημα ακόμη, με όλες τις συνέπειες – καλές και κακές – που συνεπάγεται. Κάποια στιγμή σίγουρα θα σταθεροποιηθεί, αλλά ακόμη δεν δείχνει τέτοια σημάδια. Μέχρι πρόσφατα, οι δημογράφοι πίστευαν ότι, μόλις οι άνδρες θα έφταναν στο σημείο να δεχτούν τη γυναικεία χειραφέτηση, θα επιτυγχανόταν μια νέα ισορροπία. «Οι άνδρες θα έκαναν λίγη καθαριότητα και δουλειές του σπιτιού για να είναι ελκυστικοί και θα δημιουργούνταν ξανά ευτυχισμένες οικογένειες», λέει στον Economist ο κ. Εστέβε. Ωστόσο, ακόμη και στην ισότιμη Σκανδιναβία τα ποσοστά γάμων και γεννήσεων εξακολουθούν να μειώνονται. «Γιατί συμβαίνει αυτό;» αναρωτιέται. Είναι το ερώτημα των 100 εκατομμυρίων εργένηδων.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News