Εχει κυματιστά μαλλιά και έκφραση ειρωνική ενώ η γενικότερη στάση του είναι ανεπαίσθητα επιφυλακτική, «κάτι μεταξύ ενός καθηγητή φιλοσοφίας και ενός καλοδιαβασμένου μάνατζερ ποδοσφαίρου», γράφει ο Ολιβερ Μούντι, ανταποκριτής των λονδρέζικων Times στο Βερολίνο, αναφερόμενος στον Γενς Πλότνερ.

Κρίνοντας από την εμφάνιση και τη συμπεριφορά του ο βρετανός δημοσιογράφος αναφέρει πως ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του καγκελάριου Σολτς δεν μοιάζει με «πιθανό υποψήφιο άνθρωπο της Μόσχας στη γερμανική καγκελαρία». Ετσι, ωστόσο, περιγράφεται από κάποιους, «καθώς προσπαθεί να χαράξει μια νέα πορεία για το Βερολίνο σε έναν κόσμο, όπου οι παλιές βεβαιότητες απαλείφθηκαν με συνοπτικές διαδικασίες μέσα σε λίγες εβδομάδες».

Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ακύρωσε μια σειρά από μεταψυχροπολεμικά δόγματα και πεποιθήσεις και τώρα «ο κοιμώμενος γίγαντας της Ευρώπης φιλοδοξεί να καταστεί μια Führungsmacht (ηγέτιδα δύναμη), που θα διαμορφώνει την πορεία της παγκόσμιας ιστορίας, αντί να αγχώνεται αβοήθητη ή να πηγαινοέρχεται διακριτικά μεταξύ των πραγματικών πρωταγωνιστών στη διεθνή σκηνή».

Σε αυτό το πλαίσιο ο «εξαιρετικά δικτυωμένος», ως παλιός δάσκαλος της κλασικής γερμανικής σχολής της διαμεσολάβησης, Γενς Πλότνερ, καλείται «να δώσει σάρκα και οστά στην (πολυ)προαναγγελθείσα Zeitenwende, την αυγή μιας νέας εποχής, του Σολτς», εξηγεί στην ανταπόκριση του από τη γερμανική πρωτεύουσα ο Ολιβερ Μούντι.

Ωστόσο οι επικριτές του 54χρονου Πλότνερ υποστηρίζουν πως είναι «ο λάθος άνθρωπος στη λάθος θέση τη λάθος στιγμή». Θεωρούν πως έπειτα από σχεδόν τριάντα χρόνια στο υπουργείο Εξωτερικών της Γερμανίας, αποτελεί κατεξοχήν εκπρόσωπο της παλιάς φρουράς των πολιτικών και διπλωματών που ευθύνονται για τα λάθη που καλείται τώρα να ξεπεράσει η Γερμανία, τον «κοντόφθαλμο μερκαντιλισμό, τον κατευνασμό της Ρωσίας και της Κίνας, την απόρριψη της κριτικής των συμμάχων της Γερμανίας».

Κάποιοι του προσάπτουν ότι «καθοδηγεί αθόρυβα το Βερολίνο πίσω στις κακές του συνήθειες». Μάλιστα ορισμένες κυβερνήσεις της Ανατολικής Ευρώπης έχουν  υπαινιχθεί «ότι εμπλέκεται σε ένα μυστικό σχέδιο για την επίτευξη ειρήνης με τη Μόσχα, πάνω από τα κεφάλια των Ουκρανών», αναφέρει ο Μούντι. Ωστόσο «η αλήθεια είναι ταυτόχρονα πιο πεζή και πιο ανησυχητική: δεν υπάρχει καμιά συνωμοσία. Στην πραγματικότητα, αρκετοί γνώστες του θέματος λένε ότι δεν μπορούν πραγματικά να διακρίνουν κανένα σχέδιο».

Ο Γενς Πλότνερ εντάχθηκε στο προσωπικό του υπουργείου Εξωτερικών της Γερμανίας το 1994, αφού συγκέντρωσε μια σειρά από πτυχία, νομικής και πολιτικών επιστημών, από το Πανεπιστήμιο του Αμβούργου και κορυφαία ακαδημαϊκά ιδρύματα της Γαλλίας, περιλαμβανομένης και της Σορβόννης. Ανήλθε γρήγορα ιεραρχικά στο διπλωματικό σώμα, υπηρετώντας στο Ισραήλ, στη Σρι Λάνκα και στην Τυνησία ενώ κατέλαβε και υψηλές θέσεις στο Βερολίνο. Το 2017 ανέλαβε χρέη πρεσβευτή στην Αθήνα, όπου εργάστηκε για την αποκατάσταση των σχέσεων Γερμανίας-Ελλάδας «μετά τις έξαλλες διαμάχες της κρίσης της ευρωζώνης», αναφέρει χαρακτηριστικά ο δημοσιογράφος των Times. Επειτα από μία διετία ο Πλότνερ επέστρεψε στη Γερμανία ως πολιτικός διευθυντής του Υπουργείου Εξωτερικών της πατρίδας του.

«Νομίζω πως μπορούμε να πούμε ότι είναι κάποιος με μεγάλη αυτοπεποίθηση, κάποιοι θα τον αποκαλούσαν αλαζονικό, με μια συγκεκριμένη ψυχρή, αναλυτική πλευρά που του αρέσει πολύ να επιδεικνύει στον έξω κόσμο», είπε ο Γιοργκ Λάου, αρχισυντάκτης Διεθνών της Die Zeit, συνομιλώντας με τον Ολιβερ Μούντι. Ομως ο γερμανός δημοσιογράφος δεν παρέλειψε να αναγνωρίσει πως ο Γενς Πλότνερ γνωρίζει πολύ καλά το αντικείμενό του.

Πρώην συνάδελφοι και συνεργάτες του εκθειάζουν τις διπλωματικές του ικανότητες. Ο Πλότνερ διέπρεψε κατά την πολυετή θητεία της Ανγκελα Μέρκελ στην καγκελαρία, όταν η Γερμανία δρούσε πυροσβεστικά, ως διαμεσολαβητής ανάμεσα σε εχθρικά κράτη. Πλέον, ωστόσο, πολλοί υποστηρίζουν πώς η εν λόγω κατευναστική προσέγγιση μάλλον δεν είναι κατάλληλη για την αντιμετώπιση των σημερινών γεωπολιτικών προκλήσεων.

Τις εβδομάδες πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία ο Πλότνερ φέρεται να ταξίδεψε στη Μόσχα και στο Παρίσι, ευελπιστώντας να αναβιώσει το αποκαλούμενο Σχήμα της Νορμανδίας, μέσω του οποίου η Γερμανία και η Γαλλία, είχαν διαπραγματευτεί και επιτύχει μια σύντομη εκεχειρία στο Ντονμπάς πριν από μία επταετία. Αλλά αυτήν τη φορά οι προσπάθειές του δεν έφεραν κανένα αποτέλεσμα. Ωστόσο αρκετοί σχολιαστές στη Γερμανία τον επικρίνουν όχι τόσο για τις όποιες παρωχημένες τεχνικές του όσο για τη θεμελιώδη κοσμοθεωρία του.

Ο Μπέντζαμιν Τάλις, ειδικός σε θέματα ασφάλειας στο Hertie School του Βερολίνου, σημείωσε ότι ο Πλότνερ είναι τυπικός εκφραστής μιας «στρατηγικής κουλτούρας» στο πλαίσιο της οποίας επιδιωκόταν ανηλεώς η εξυπηρέτηση των οικονομικών συμφερόντων της Γερμανίας και οι εγκάρδιες σχέσεις με τη Ρωσία και την Κίνα, ενίοτε σε βάρος των δυτικών εταίρων του Βερολίνου. Συγχρόνως η Γερμανία αδιαφορούσε για τη στρατιωτική ισχύ, αδυνατούσε να ακούσει την κριτική των συμμάχων της και κάθε άλλο παρά πρόθυμη ήταν «σκιαγραφήσει ένα θετικό όραμα για τον κόσμο ή τη συνεισφορά της Γερμανίας σε αυτό», είπε ο γερμανός ειδικός. «Αυτή η στρατηγική κουλτούρα υπάρχει εδώ και 25 χρόνια και πολλοί στη γερμανική ελίτ εξακολουθούν να ευελπιστούν ότι θα αποκατασταθεί», πρόσθεσε.

Ο Γενς Πλότνερ ανήκε επί χρόνια σε ένα δίκτυο άσκησης επιρροής που περιέβαλλε τον Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ, τον νυν πρόεδρο και πρώην υπουργό Εξωτερικών της Γερμανίας που κάποτε είχε μια ιδιαίτερη σχέση με τη Ρωσία και οραματιζόταν να την εντάξει σε ένα πανευρωπαϊκό πλαίσιο ασφαλείας που θα εκτεινόταν από τη Λισαβόνα έως το Βλαδιβοστόκ. O Αντριι Μέλνικ, ο (υπερβολικά ευθύς) απερχόμενος πρέσβης της Ουκρανίας στο Βερολίνο, κάποτε έφτασε στο σημείο να υπαινιχθεί ότι ο Πλότνερ και ο Σταϊνμάιερ είχαν σημαντικό ρόλο σε ένα δίκτυο σκληροπυρηνικών υποστηρικτών της Ρωσίας.

Ο Ολιβερ Μούντι χαρακτηρίζει τη δήλωση του ουκρανού διπλωμάτη ως υπερβολική, σημειώνοντας, ωστόσο, πως ενδέχεται να εμπεριέχει μια δόση αλήθειας. «Νομίζω ότι τόσο ο Σταϊνμάιερ όσο και ο Πλότνερ, έχουν όντως μια πεποίθηση, ένα σύνολο αρχών, μέσα στο οποίο αισθάνονται πως έχουν παγιδευτεί», εξήγησε ο Γιoγκ Λάου της Die Zeit. «Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια έννοια από τη λεγόμενη “ρεαλιστική” θεωρία των μεγάλων δυνάμεων. Πιστεύουν ότι η ισορροπία είναι καλύτερη από την αντιπαράθεση. Από τη γερμανική σκοπιά, το σκεπτικό είναι το εξής: είμαστε μια μεσαία δύναμη που τελικά δεν έχει τα μέσα να αποδυναμώσει τη Ρωσία από μόνη της…Ο Πλότνερ λέει τώρα ότι αυτή η ιδέα δεν μπορεί να εφαρμοστεί στην παρούσα φάση. Αλλά δεν πιστεύω ότι την έχει εγκαταλείψει», πρόσθεσε.

Από τότε που ξέσπασε ο πόλεμος στην Ουκρανία οι όποιες υποψίες των επικριτών του Πλότνερ ενισχύθηκαν κυρίως από δικές του δηλώσεις. Επέκρινε την άποψη σύμφωνα με την οποία η Δύση πρέπει να επιδιώξει την αποδυνάμωση της Ρωσίας, προειδοποιώντας ότι μια ενδεχόμενη τιμωρία του Πούτιν θα μπορούσε να τον καταστήσει ακόμη πιο επικίνδυνο, και υποστήριξε ότι το όραμα του Σταϊνμάιερ για μια κοινή αρχιτεκτονική ασφάλειας με τη Μόσχα είναι άξιο προσοχής.

Τον Ιούνιο, συμμετέχοντας σε πάνελ του Γερμανικού Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων, επέκρινε τον «πυρετώδη» διάλογο στη Γερμανία για την αποστολή πυροβόλων και τεθωρακισμένων στην Ουκρανία, υποστηρίζοντας ότι αποσπά την προσοχή από πολύ πιο σημαντικά ζητήματα στρατηγικής. «Για να σας δώσω ένα παράδειγμα, μπορείτε να γεμίσετε πολλές σελίδες εφημερίδων με 20 Marder (άρματα μάχης), αλλά υπάρχουν λιγότερα άρθρα σχετικά με το πώς θα είναι η μελλοντική μας σχέση με τη Ρωσία», ανέφερε μεταξύ άλλων.

Ομως όσον φορά τις σχέσεις του Πλότνερ με τον γερμανό καγκελάριο, είναι γνωστό πως ο Ολαφ Σολτς δεν συμφωνεί πάντα με τον στενό σύμβουλό του. Αξιωματούχοι δηλώνουν πως υπερτιμάται η επιρροή που ασκεί ο Πλότνερ στην καγκελαρία καθώς ο γερμανός ηγέτης, όπως και η προκάτοχός του, διαβάζει πολύ και είναι πάντα πολύ καλά πληροφορημένος, επιδιώκοντας να σχηματίζει τις δικές του απόψεις, βασιζόμενος σε θεμελιώδεις αρχές.

Λίγο πριν ο Βλαντίμιρ Πούτιν διατάξει τα στρατεύματά του να εισβάλουν στην Ουκρανία, πριν ο γερμανός καγκελάριος μεταβεί στο Κίεβο και στη Μόσχα, καταβάλλοντας μια ύστατη προσπάθεια να αποτραπεί ο πόλεμος, οι δύο άνδρες πέρασαν πολλές ώρες μαζί, εξετάζοντας διάφορα σενάρια πολέμου, βασιζόμενοι στην άποψη του Πλότνερ ότι ο Πούτιν μπορεί να είναι ένας επιθετικός αντίπαλος αλλά κατά βάση σκέφτεται ορθολογικά.

Αλλά κατά τη διάρκεια της πτήσης για το Κίεβο ο Σολτς θορυβήθηκε ιδιαιτέρως, διαβάζοντας το περιβόητο δοκίμιο του Πούτιν στο οποίο διαστρεβλώνει την Ιστορία, υποστηρίζοντας πως η Ουκρανία ανήκει στη Ρωσία. «Δύο ή τρεις φορές το ανέφερε και είπε: “Αυτό το δοκίμιο: όταν το διαβάζεις, είναι μια τόσο παράλογη κοσμοθεωρία!», αποκάλυψε ο Γιοργκ Λάου, ο οποίος συγκαταλεγόταν μεταξύ των δημοσιογράφων που συνόδευσαν τον Σολτς και τον Πλότνερ στο Κίεβο.

«Θα μπορούσατε να δείτε ότι του είχε κάνει πραγματικά εντύπωση, γιατί επρόκειτο για κάτι ξένο σε σχέση με τον κόσμο όπως τον ήξερε: διπλωματία, μικρές συμφωνίες εδώ κι εκεί, και στο τέλος όλοι βγάζουν κάτι από αυτό. Αλλά αυτός ο άνθρωπος (ο Πούτιν) λειτουργεί σύμφωνα με μια εντελώς διαφορετική λογική. Υποψιάζομαι λοιπόν, παρότι δεν μπορώ να το αποδείξω, ότι ο Σολτς, όντας αυτός που είναι, είχε πάντα τις δικές του απόψεις, τα δικά του ένστικτα για τέτοια πράγματα. Δεν νομίζω ότι τον κατευθύνει ο Πλότνερ», συμπλήρωσε ο αρχισυντάκτης Διεθνών της Die Zeit.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News