Στον «Καπνό» (1995) των Γουέιν Γουάνγκ και Πολ Οστερ, μια από τις πιο αγαπημένες cult ταινίες όλων των εποχών, χαρακτήρες της Νέας Υόρκης συνδέονται μεταξύ τους μέσω του φανταστικού «Brooklyn Cigar Co.», ενός μικρού καπνοπωλείου στο Μπρούκλιν. Την ίδια χρονιά ακολούθησε και το σίκουελ «Λίγος καπνός ακόμη», με θέμα την απόλαυση του καπνίσματος και τον κοινωνικό ρόλο των απειλούμενων με εξαφάνιση καπνοπωλείων. Δεν ήταν οι μόνες ταινίες με πρωταγωνιστή τον καπνό.

Μπορεί το κάπνισμα να σκοτώνει πολλά εκατομμύρια ανθρώπους κάθε χρόνο, όμως η βιομηχανία του κινηματογράφου το έκανε κυριολεκτικά φετίχ, με γοητευτικά πλάνα μέσα σε πέπλα καπνού και διάσημους ηθοποιούς που υποδύονταν χαρακτήρες με ένα τσιγάρο μόνιμα κρεμασμένο ανάμεσα στα χείλη τους. Καπνίζοντας έμοιαζαν μάγκες, cool, γοητευτικοί, δυναμικοί, αήττητοι, σέξι.

Θέλετε παραδείγματα; Η μοιραία Μαρλένε Ντίτριχ στον «Γαλάζιο Αγγελο» (1930), η Σάντρα Μίλο και ο Μαρτσέλο Μαστρογιάνι στο «8 1/2» (1963), ο Ζαν-Πολ Μπελμοντό και η Αννα Καρίνα στον «Τρελό Πιερό» (1965), ο Κλιντ Ιστγουντ στο γουέστερν «Ο Καλός, ο Κακός και ο Ασχημος» (1966), ο Αλέν Ντελόν στον «Δολοφόνο με το Αγγελικό Πρόσωπο» (1967) και  τρία χρόνια αργότερα ο Ντελόν και ο Ιβ Μοντάν στον «Κόκκινο Κύκλο» (1970). Ολοι κάπνιζαν.

Θυμηθείτε τον Ρόι Σάιντερ στα εκπληκτικά φιλμ «Ο Ανθρωπος από τη Γαλλία» («The French Connection», 1971) και «Η Παράσταση Αρχίζει» («All that Jazz», 1979). Στο «Ολοι οι Ανθρωποι του Προέδρου» (1976) ο δημοσιογράφος Καρλ Μπέρνσταϊν (Ντάστιν Χόφμαν) καπνίζει αρειμανίως καθ’ όλη τη διάρκεια της έρευνάς του για το σκάνδαλο Γουότεργκεϊτ, και στο «Αποκάλυψη Τώρα» (1979) ο λοχαγός Μπέντζαμιν Λ. Γουίλαρντ (Μάρτιν Σιν) κάνει το ίδιο ταξιδεύοντας από τη Σαϊγκόν προς την Καμπότζη. Στη «Φωλιά του Κούκου» («One flew Οver the Cuckoo’s Nest», 1975), δε, οι έγκλειστοι στην ψυχιατρική κλινική παίζουν πόκερ με τσιγάρα, αντί για χρήματα.

Το κάπνισμα διασήμων ηθοποιών σε ταινίες και σειρές ήταν τόσο cool ώστε να προσθέτει εκατομμύρια νέους καπνιστές, παιδιά και νέους, κάθε χρόνο, γεγονός που οδήγησε τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να καλέσει τη βιομηχανία ψυχαγωγίας να λάβει συγκεκριμένα μέτρα ώστε να αποτρέψει τους νέους να έρχονται σε επαφή με προϊόντα καπνού και τον επακόλουθο εθισμό τους, με συνέπεια την αναπηρία και τον θάνατο που σχετίζονται με αυτή τη βλαβερή συνήθεια.

Ενα δυναμικό, συνειδητό comeback

Αλλά φαίνεται ότι το κάπνισμα επιστρέφει δριμύτερο, με τη συνήθεια να μην αποτελεί πλέον ταμπού σε ταινίες, σειρές, ακόμη και σε στίχους τραγουδιών.

Στη ρομαντική κομεντί «Materialists» (2025) της Σελίν Σονγκ, που θα κάνει πρεμιέρα στις ΗΠΑ στις 23 Ιουνίου, η Λούσι (Ντακότα Τζόνσον) είναι μια νεαρή, φιλόδοξη προξενήτρα της Νέας Υόρκης, διχασμένη ανάμεσα στον τέλειο άντρα (Κρις Εβανς) και τον προβληματικό πρώην της (Πέδρο Πασκάλ). Η Λούσι λατρεύει το κάπνισμα. Καπνίζει ενώ κουτσομπολεύει με έναν φίλο σε πάρτι εργασίας, κρατάει ένα αναμμένο τσιγάρο κοντά στο πρόσωπό της ενώ φλερτάρει με τον πρώην της. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι είναι καπνίστρια. Και είναι τρελά της μόδας.

Αυτό συμβαίνει επειδή, τουλάχιστον στον κόσμο της ψυχαγωγίας, τα τσιγάρα είναι και πάλι cool, γράφει στους New York Times η Εστερ Ζάκερμαν, παρατηρώντας ότι το «Materialists» δεν είναι παρά «η κορυφή της στάχτης». Η αμερικανίδα ηθοποιός και τραγουδίστρια Αντισον Ρέι και η Lorde, όπως είναι γνωστή η νεοζηλανδή τραγουδοποιός Ελα Μαρίζα Λάνι Γέλικ-Ο’Κόνορ, αναφέρουν και οι δύο το κάπνισμα σε πρόσφατα singles τους.

Οι πρωταγωνιστές της βραβευμένης σειράς «The Bear» της Disney+ καπνίζουν εντός και εκτός οθόνης, οι «Housewives» έχουν πολλούς καπνιστές και καπνίστριες ανάμεσά τους και η Bravo enterprise είχε πρόσφατα μια viral στιγμή χάρη στο κάπνισμα. Οι Τιμ Ρόμπισον και Πολ Ραντ καπνίζουν στην κωμωδία «Friendship» (2025), ενώ το ίδιο κάνει και η κομψή Σίμα Πατέλ (Σαρίτα Τσάντχουρι) στη σειρά «And Just Like That».

Ακόμη, στο κιτς βίντεο για το κομμάτι της «Manchild», η Σαμπρίνα Κάρπεντερ  χρησιμοποιεί ένα πιρούνι για να κρατάει το τσιγαριλίκι της. Και η Beyoncé άναψε ένα τσιγάρο στη σκηνή κατά τη διάρκεια της περιοδείας της «Cowboy Carter»: ερμηνεύοντας το «Ya Ya», πέταξε το τσιγάρο της σε ένα πιάνο που πήρε φωτιά (τεχνηέντως). Αν, λοιπόν, το κάνει αυτό η Beyoncé, ξέρεις ότι το κάπνισμα έχει φτάσει στην ανώτερη βαθμίδα της ποπ κουλτούρας, παρατηρεί η Ζάκερμαν στους New York Times.

Aυτοί οι καπνιστές εξυμνούνται σε μεγάλο βαθμό. Το κυρίαρχο συναίσθημα είναι: σίγουρα τα τσιγάρα κάνουν κακό, αλλά σε κάνουν να φαίνεσαι ωραία, όπως αποδεικνύει η Λούσι, η οποία φυλάει τα τσιγάρα της σε μια κομψή ασημένια θήκη, ίσως για να τονίσει πόσο κομψή είναι η συνήθεια, και κουνάει το τσιγάρο για να δείξει πόσο αβίαστα σέξι μπορεί να φαίνεται φέρνοντάς το στα χείλη της.

Ο Τζάρεντ Οβιατ, ο άνθρωπος πίσω από τον λογαριασμό Instagram @Cigfluencers, με φωτογραφίες διασημοτήτων που καπνίζουν επιδεικτικά, δήλωσε στους New York Times ότι έχει παρατηρήσει πρόσφατα μια αύξηση. Οταν ξεκίνησε τον λογαριασμό, το 2021, έπρεπε να ψάχνει πολύ για να βρει περιεχόμενο. Οχι πια.  «Τις πρώτες μέρες έψαχνα στα αρχεία» λέει. «Δεν υπήρχαν πολλά νέα παραδείγματα». Πλέον, όμως, «κάθε εβδομάδα υπάρχουν τουλάχιστον ένα ή δύο άτομα και σκέφτομαι “Εντάξει, αυτό είναι κάτι καινούργιο”».

Ο Οβιατ ξεκίνησε το @Cigfluencers, που έχει πλέον περισσότερους από 68.000 ακόλουθους, όταν έπεσε πάνω σε μια εικόνα της Ντούα Λίπα ενώ κάπνιζε. «Σκέφτηκα, “Είναι πολύ τρελό ότι αυτή η πανέμορφη γυναίκα, που είναι πολύ διάσημη, καπνίζει τσιγάρα τόσο ανοιχτά στο Instagram της”» λέει. Αν και ο ίδιος είναι περιστασιακός καπνιστής –όχι «πολλά πακέτα την ημέρα, σε επίπεδο Post Malone (αμερικανός ράπερ)»– ισχυρίζεται ότι η γοητεία ενός διάσημου ατόμου που καπνίζει, καταλήγει στην αισθητική.

 

View this post on Instagram

 

A post shared by Cigfluencers (@cigfluencers)

Ο Μπεν Αφλεκ τραβάει βαθιές ρουφηξιές για να τα βγάλει πέρα ως «Λογιστής»

«Αυτή η γενική δύναμη των σταρ το κάνει πολύ πιο cool» σημειώνει ο Οβιατ, προσθέτοντας ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν φαίνεται να νοιάζονται για τα αν τα δόντια ή τα χέρια τους έχουν υποστεί ζημιά από τον καπνό.

Τα τσιγάρα μπορεί επίσης να είναι υποβλητικά για άλλους λόγους. Στα singles της Ρέι και της Lorde υπάρχει μια νοσταλγία για το κάπνισμα. Στο «Headphones On» η Ρέι τραγουδά: «Guess I gotta accept the pain / Need a cigarette to make me feel better» («Μάλλον πρέπει να αποδεχτώ τον πόνο / Χρειάζομαι ένα τσιγάρο για να νιώσω καλύτερα»). Ο ρυθμός είναι χαρούμενος, αλλά οι στίχοι μελαγχολικοί. Το τσιγάρο είναι ένας κομψός τρόπος για να αντιμετωπίσει κανείς την υπαρξιακή αγωνία, παρατηρεί στους New York Times η Εστερ Ζάκερμαν.

Το ίδιο ισχύει και για το «What Was That» της Lorde, η οποία αναπολεί μια προηγούμενη σχέση, όταν εκείνη και ο σύντροφός της έπαιρναν MDMA (ecstasy) και φιλιόντουσαν για ώρες. «Θυμάμαι να λέω τότε: “Αυτό είναι το καλύτερο τσιγάρο της ζωής μου”», τραγουδάει. «Λοιπόν, σε θέλω έτσι απλά». Η Lorde το απολαμβάνει, αλλά της θυμίζει και το παρελθόν.

Τόσο η Lorde όσο και η Ρέι έχουν συνεργαστεί με την τραγουδίστρια στην οποία ο Οβιατ πιστώνει την αναβίωση του καπνίσματος: την Charli XCX, την πρωτοπόρο της τάσης του λαχανί, από το ομώνυμο άλμπουμ της «Brat Summer», που είναι περήφανη καπνίστρια.

Το προσωπικό brand της Charli XCX έχει τυλιχθεί σε έναν ηδονισμό αναμεμειγμένο με μηδενισμό που ταιριάζει με το κάπνισμα, παρατηρεί η Ζάκερμαν. Στoν κόσμο της κάνεις πάρτι τώρα και σκέφτεσαι τις συνέπειες αργότερα ή ενδεχομένως ποτέ. Για κάποια σαν τη Ρέι, πάλι, που κάποτε ήταν μια πεντακάθαρη διαδικτυακή διασημότητα γνωστή για τους χορούς στο TikTok, το να ευθυγραμμίζεται με την Charli και να τονίζει τον εθισμό της στο τσιγάρο είναι ένας τρόπος να απελευθερωθεί από την χρώματος «ροζ τσιχλοφουσκί» περσόνα της…

Αυτοί οι καπνιστές έρχονται επίσης σε αντίθεση με τους διάσημους που επιδεικνύουν τον υγιεινό τρόπο ζωής τους με θεραπείες ευεξίας και smoothies, επισημαίνει στους NY Times η Ζάκερμαν. Ο Οβιάτ είπε ότι οι διασημότητες μπορούν να εκλογικεύσουν τη συνήθεια: «Λοιπόν, αν καπνίζω και δείχνω άσχημα, σε δέκα χρόνια μπορώ να κάνω λίφτινγκ προσώπου για να αντιστρέψω τις συνέπειες του καπνίσματος».

Αυτοί οι καπνιστές της ποπ κουλτούρας γνωρίζουν ότι η συνήθεια δεν είναι καλή. Με τα δράματα εποχής που δείχνουν άφθονο κάπνισμα –ακόμη και πρόσφατα, όπως το «The Brutalist» (2024), όπου ο Εϊντριεν Μπρόντι έχει σχεδόν πάντα ένα αναμμένο τσιγάρο ανάμεσα στα χείλη του– οι θεατές βιώνουν μια δόση ειρωνείας. Εξάλλου αυτοί οι χαρακτήρες δεν έχουν τη γνώση των κινδύνων για την υγεία που έχουμε εμείς σήμερα.

Ωστόσο στη σειρά «The Bear» ή στους «Materialists» αυτό δεν ισχύει. Κανείς, για παράδειγμα, δεν θα σκεφτόταν τον βασανισμένο σεφ Κάρμι Μπερζάτο (Τζέρεμι Αλεν Γουάιτ) στην πολυβραβευμένη σειρά του Disney+ ως πρότυπο καλής υγείας, ψυχικής ή σωματικής. Ο πρωταγωνιστής χρησιμοποιεί τα τσιγάρα του Κάρμι  για να τονίσει τόσο το σεξ απίλ του όσο και τη θλίψη του, γράφει η Ζάκερμαν στους NY Times.

Η Λούσι στους «Materialists» έχει επίσης ένα κενό στην καρδιά, που το γεμίζει καπνίζοντας. Εργάζεται για πλούσιους πελάτες προσπαθώντας να τους κάνει να νιώθουν καλά με τον εαυτό τους, αν και η ίδια γνωρίζει καλά πόσο άδικη είναι η αγορά γνωριμιών. Το τσιγάρο είναι σύμβολο της κούρασής της. Αλλά αντιπροσωπεύει επίσης κάτι ισχυρό για εκείνη. Της δίνει ένα πλεονέκτημα που μπορεί να χρησιμοποιήσει στις αλληλεπιδράσεις της.

Η δύναμη είναι επίσης αυτό που προβάλλει η Beyoncé όταν καπνίζει στη σκηνή. Στο «Ya Ya» διακηρύσσει «I just wanna shake my ass» («Θέλω απλώς να κουνήσω τον πισινό μου»), ακόμα και όταν ασκεί εύστοχη κριτική στο αμερικανικό όνειρο. Και ίσως αυτός να είναι ο απώτερος λόγος για την αναβίωση του τσιγάρου: η επιθυμία να τα κάψουμε όλα, τα πνευμόνια και όλα τα υπόλοιπα…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News