Στην πλούσια Δύση τα παιδιά με φυσιολογικό βάρος αποτελούν πλέον την εξαίρεση. Ταυτόχρονα, στις φτωχές χώρες η παχυσαρκία εξαπλώνεται πιο γρήγορα από ποτέ.

Σίγουρα δεν είναι ένα καινούργιο πρόβλημα, όπως σημειώνει σε άρθρο του ο Economist, αλλά καθίσταται όλο και πιο οξύ. Το ποσοστό των υπέρβαρων παιδιών σε όλον τον κόσμο άρχισε να αυξάνεται τη δεκαετία του 1980, καθώς το πρόχειρο φαγητό έγινε βασικό στοιχείο της διατροφής.

Το πρόβλημα, όμως, γίνεται όλο και πιο οξύ, όπως αποκαλύπτει και έκθεση της UNICEF που δόθηκε στη δημοσιότητα. Αποκαλύπτει ότι για πρώτη φορά ο αριθμός των παιδιών σχολικής ηλικίας που είναι παχύσαρκα ξεπερνά εκείνον των σοβαρά υποσιτισμένων. Ενα στα πέντε παιδιά ηλικίας 5–19 ετών είναι υπέρβαρο και από αυτά, τα μισά είναι παχύσαρκα.

Οπως εξηγεί ο Economist, η UNICEF ορίζει ως υπέρβαρο ένα παιδί με δείκτη μάζας σώματος κατά μία μονάδα υψηλότερη σε σύγκριση με τον μέσο όρο που έχει θέσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και θεωρείται παχύσαρκο εάν η απόκλιση ξεπερνά τις δύο μονάδες. Στη Νίουε και στα Νησιά Κουκ, σχεδόν το 40% των παιδιών 5-19 ετών είναι παχύσαρκα, ποσοστό που είναι το υψηλότερο παγκοσμίως.

Ο Νότιος Ειρηνικός έχει επίσης μερικά από τα χειρότερα ποσοστά παχυσαρκίας στους ενήλικες, τροφοδοτούμενα από αλλαγές στη διατροφή και μια κουλτούρα που εκτιμά το μέγεθος. Οι Ηνωμένες Πολιτείες κατατάσσονται στις 20 πρώτες χώρες με παιδική παχυσαρκία, με ποσοστό 20%. Στην Ευρώπη η Ουγγαρία προηγείται με 15%.

Οι φτωχές χώρες είναι ιδιαίτερα απροετοίμαστες να αντιμετωπίσουν την κατάσταση. Τα Συστήματα Υγείας εκεί έχουν σχεδιαστεί για να πολεμούν την πείνα, όχι την παχυσαρκία. Πολλά μωρά γεννιούνται λιποβαρή εξαιτίας κακής διατροφής κατά την εγκυμοσύνη και ελλιπούς προγεννητικής φροντίδας. Αυτό αλλάζει τον μεταβολισμό τους και καθιστά πιο πιθανή τη γρήγορη αύξηση βάρους, τον διαβήτη και άλλες χρόνιες ασθένειες στην ενήλικη ζωή τους. Στη Νότια Αμερική και σε τμήματα της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής το ποσοστό υπέρβαρων παιδιών είναι ήδη υψηλότερο από εκείνο της Δυτικής Ευρώπης και πλησιάζει το 45% που παρατηρείται στη Βόρεια Αμερική.

Η αιτία είναι απλή: τα φθηνά υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα αποτελούν πλέον καθημερινό μέρος της διατροφής των παιδιών σε όλον τον κόσμο, εκτοπίζοντας τα φρέσκα φρούτα, τα λαχανικά και τις πρωτεΐνες. Σε έρευνα 20 φτωχών και μεσαίου εισοδήματος χωρών, η UNICEF βρήκε ότι σε 13 από αυτές περισσότερα από τα μισά βρέφη ηλικίας 6-23 μηνών είχαν καταναλώσει γλυκά ποτά ή ζαχαρούχα τρόφιμα την προηγούμενη μέρα, σημειώνει ο Economist.

Ακόμα και στη Βρετανία, πολλές έτοιμες παιδικές τροφές που διαφημίζονται ως υγιεινές είναι επιβλαβείς. Σε χώρες με χαλαρούς ελέγχους τροφίμων η κατάσταση είναι χειρότερη. Μια μελέτη τροφών για βρέφη και νήπια που πωλούνταν σε επτά χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας διαπίστωσε ότι οι μισές ήταν υπερεπεξεργασμένες, δηλαδή γεμάτες ζάχαρη, αλάτι και συστατικά που δεν βρίσκονται συνήθως σε μια σπιτική κουζίνα. Το 1/3 περιείχε πρόσθετα που δεν επιτρέπονται σύμφωνα με τον Codex Alimentarius, τον κώδικα τροφίμων του ΟΗΕ.

Η αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες, όμως, είναι δύσκολη. Τα υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα είναι κατά μέσο όρο περίπου 50% φθηνότερα από τα φρέσκα ή τα ελάχιστα επεξεργασμένα, σύμφωνα με την έκθεση του ΟΗΕ για τα διατροφικά συστήματα. Μια παγκόσμια έρευνα για τα σχολικά γεύματα το 2024 διαπίστωσε ότι το 25% των σχολείων σέρβιρε επεξεργασμένα κρέατα, το 21% γλυκίσματα, το 19% τηγανητά φαγητά και το 14% αναψυκτικά με ζάχαρη. Επειδή πολλοί ενήλικες τρέφονται επίσης ανθυγιεινά, τα γεύματα στο σπίτι περιλαμβάνουν πολλές θερμίδες, αλλά στερούνται θρεπτικών συστατικών όπως φυτικές ίνες, πρωτεΐνη και βιταμίνες.

Ενας παράγοντας που θα μπορούσε να βοηθήσει, σύμφωνα με τον Economist, είναι η εφαρμογή πιο αυστηρών κανονισμών για τον περιορισμό της διαφήμισης και πώλησης ανθυγιεινών τροφών. Το ίδιο και οι επιδοτήσεις που καθιστούν την καλή τροφή φθηνότερη. Αυτό που τρώνε τα παιδιά νωρίς στη ζωή τους διαμορφώνει τις γευστικές τους προτιμήσεις για πάντα. Οι διατροφικές συνήθειες των ενηλίκων είναι ουσιαστικά έξεις που δημιουργούνται στην παιδική ηλικία. Μόλις καθιερωθούν, αυτές οι προτιμήσεις είναι πολύ δύσκολο να αλλάξουν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News