Τα τελευταία τέσσερα χρόνια δεν υπήρξαν «εύκολες» στιγμές για τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, όμως σήμερα ο ηγέτης της Ουκρανίας περνάει ίσως τη δυσκολότερη φάση της προεδρίας του. Την περασμένη εβδομάδα, η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ παρουσίασε στον Ζελένσκι ένα σχέδιο ειρήνης 28 σημείων, το οποίο πολλοί Ουκρανοί και δυτικοί σύμμαχοι χαρακτήρισαν ως «λίστα επιθυμιών» της Ρωσίας, ουσιαστικά ανταμοιβή για την επιθετικότητά της και ως εκ τούτου προδοσία για την Ουκρανία. Ο ουκρανός πρόεδρος βρέθηκε αντιμέτωπος με ένα τραγικό τελεσίγραφο: είχε μόλις επτά ημέρες για να το αποδεχθεί ή να δει τις ΗΠΑ να αποσύρουν οποιαδήποτε στήριξη προς το Κίεβο.

Ο Τραμπ έδειξε να επιμένει στη θέση που είχε διατυπώσει τον περασμένο Φεβρουάριο, ότι η Ουκρανία δεν έχει τη δύναμη να συνεχίσει τον πόλεμο. Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση Ζελένσκι αντιμετωπίζει αθροιστική πίεση, από τις ήττες στο πεδίο της μάχης και από το μεγάλο σκάνδαλο διαφθοράς στο εσωτερικό της χώρας. Παρ’ όλα αυτά, σύμφωνα με αναλυτές που επικαλούνται οι New York Times, ο Ζελένσκι έχει αποδειχθεί ικανός να χειρίζεται με μαεστρία δύσκολες καταστάσεις, ακόμη και όταν βρίσκεται σε θέση αδυναμίας.

Αν και έχει παραδεχθεί δημόσια ότι η αμερικανική πρόταση αποτελεί μία από τις σοβαρότερες προκλήσεις στην ιστορία της Ουκρανίας, η ίδια η πρόταση ενίσχυσε, τουλάχιστον σε πρώτη φάση, τη θέση του στο εσωτερικό. Το «απαίσιο», όπως το χαρακτήρισε ο Economist, σχέδιο των 28 σημείων μετέθεσε την προσοχή από το σκάνδαλο διαφθοράς που εμπλέκει στενούς του συνεργάτες, επιτρέποντάς του να αναλάβει ξανά τον ρόλο που τον έχει καθιερώσει: του ηγέτη που ενώνει και κινητοποιεί τον λαό. Ακολούθησε εξάλλου ένα δεύτερο σχέδιο, 19 σημείων αυτή τη φορά, που, αν μη τι άλλο, αποδεικνύει μια κάποια διαπραγματευτική ικανότητα.

«Οταν ο Ζελένσκι βρίσκεται σε δύσκολη θέση, συνήθως περνά στην αντεπίθεση», εξηγεί στους Νew Υork Τimes ο Βίκτορ Σλίντσακ, επικεφαλής του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Πολιτικής. Σε αυτή τη φάση, ο Ζελένσκι πρέπει να αποφασίσει πόσο σθεναρά θα αντισταθεί σε μια πρόταση που μπορεί να φέρει τέλος στις συγκρούσεις, αλλά να δυσκολέψει την Ουκρανία να εξασφαλίσει τη μακροπρόθεσμη επιβίωσή της. Για να το πετύχει, θα χρειαστεί ισχυρή υποστήριξη από τους ευρωπαίους εταίρους του και τον ουκρανικό λαό.

Οι αναλυτές υποστηρίζουν ότι ο Ζελένσκι έχει εξελιχθεί σε έναν επιδέξιο πολιτικό μέσα από τη φωτιά του πολέμου. Οταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, τον Φεβρουάριο του 2022, ο Ζελένσκι ήταν ήδη πρόεδρος τρία χρόνια και η προεδρία του δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλής. Ως πρώην κωμικός, συχνά αντιμετωπιζόταν με ειρωνεία. Ωστόσο, η απόφασή του να παραμείνει στο Κίεβο κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών, ανέτρεψε τα δεδομένα. Ο Ζελένσκι κινητοποίησε τον λαό του και τη διεθνή κοινότητα να αντισταθούν, εδραιώνοντας την εικόνα του ως ηγέτη που δεν πρέπει να υποτιμάται.

Από τότε, κατάφερε να ξεπεράσει κρίσεις που απειλούσαν τη ροή όπλων από τους συμμάχους του Κιέβου ή τη δημόσια υποστήριξη στο εσωτερικό. Αντιμετώπισε την έλλειψη πυρομαχικών στρεφόμενος στην παραγωγή drones εντός Ουκρανίας και αναζωογόνησε την αμερικανική στήριξη όταν αυτή μειωνόταν, συχνά με συγκινητικά και επίμονα αιτήματα.

Τον Φεβρουάριο, μετά το περιστατικό της δημόσιας απαξίωσής του από τον Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο, κινήθηκε άμεσα για να αποκαταστήσει τις σχέσεις με την Ουάσινγκτον. Η ροή βοήθειας αποκαταστάθηκε γρήγορα και ταυτόχρονα ανέβηκαν τα ποσοστά αποδοχής του στο εσωτερικό της Ουκρανίας. Κάθε φορά, ο Ζελένσκι κατάφερνε να ελιχθεί και να επιβιώσει, σημειώνουν οι ΝΥΤ. Οι ειδικοί αποδίδουν μεγάλο μέρος αυτής της επιτυχίας στο επικοινωνιακό ταλέντο του. Φέτος, το συνδύασε με την επίτευξη στρατηγικών συμμαχιών με ευρωπαϊκούς εταίρους όποτε δεχόταν πίεση από την κυβέρνηση Τραμπ.

Αυτό έκανε και το περασμένο Σαββατοκύριακο με σειρά τηλεφωνικών επαφών σχετικά με το σχέδιο ειρήνης 28 σημείων. Το περασμένο Σάββατο, η ΕΕ, η Βρετανία, ο Καναδάς και η Ιαπωνία εξέδωσαν κοινή δήλωση, ζητώντας αλλαγές στα πιο προβληματικά σημεία της πρότασης, όπως οι αναγκαστικές αλλαγές συνόρων και η μείωση του στρατεύματος. Η δήλωση τόνιζε ότι η πρόταση των ΗΠΑ θα άφηνε την Ουκρανία ευάλωτη σε μελλοντικές επιθέσεις.

«Δεν έχω δει κανέναν πιο αποτελεσματικό από αυτόν στο να εξασφαλίζει από την Ευρώπη τα σχεδόν αδύνατα», λέει στους Νew Υork Τimes η Καταρίνα Ματερνόβα, πρέσβης της ΕΕ στην Ουκρανία. «Η επικοινωνία είναι η υπερδύναμή του», πρόσθεσε, καθώς με αυτήν κατάφερε να εξασφαλίσει χρηματοδότηση, όπλα και διπλωματική στήριξη.

Ενώ ο Ζελένσκι αναζητά βοήθεια από την Ευρώπη, ο Τραμπ τον επικρίνει δημόσια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, υπογραμμίζοντας τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο ουκρανός πρόεδρος. «Η ηγεσία της Ουκρανίας δεν έχει δείξει καμία ευγνωμοσύνη για τις προσπάθειές μας», έγραψε ο Τραμπ, «ενώ η Ευρώπη συνεχίζει να αγοράζει ρωσικό πετρέλαιο».

Πριν από την εμφάνιση του σχεδίου 28 σημείων, ο Ζελένσκι φαινόταν να βρίσκεται σε πολιτικό κλοιό. Είχε προκαλέσει οργή στην Ουκρανία, προσπαθώντας να περιορίσει τις υπηρεσίες κατά της διαφθοράς που ερευνούσαν συνεργάτες του. Οταν οι υπηρεσίες αυτές αποκάλυψαν εκτεταμένο κύκλωμα υπεξαίρεσης χρημάτων με την εμπλοκή στενών συνεργατών του, βουλευτές ζήτησαν ψήφο μομφής κατά της κυβέρνησής του, ενώ και αρκετοί βουλευτές του δικού του κόμματος απαίτησαν την παραίτηση κορυφαίων αξιωματούχων του προεδρικού γραφείου.

Στη συνέχεια, ήρθε η προθεσμία του Τραμπ για σχέδιο. Ο Ζελένσκι αξιοποίησε την ευκαιρία. Προσπάθησε να κινητοποιήσει τόσο τους ευρωπαίους συμμάχους της Ουκρανίας όσο και τους πολίτες της, των οποίων η πολιτική στήριξη στο πρόσωπό του είχε μειωθεί. Ενα βράδυ, γύρισε ένα βίντεο σε μια συμβολική τοποθεσία, στον ίδιο δρόμο που είχε γυρίσει το πρώτο βίντεο τις πρώτες ημέρες της εισβολής. Σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά, απηύθυνε νέο κάλεσμα ενότητας.

«Απευθύνομαι σε όλους τους Ουκρανούς», είπε. «Πολίτες, πολιτικοί, όλοι, πρέπει να συνέλθουμε και να σταματήσουμε τις διαμάχες. Τέλος στα πολιτικά παιχνίδια».

Παρουσίασε το σχέδιο ειρήνης ως μια ξεκάθαρη επιλογή: η χώρα του ή θα χάσει την αμερικανική υποστήριξη ή θα θυσιάσει την «αξιοπρέπειά» της υποχωρώντας στους όρους της Ρωσίας. Προετοίμασε τον λαό για πιθανές παραχωρήσεις, ενώ, ταυτόχρονα, αποστασιοποιήθηκε από το σχέδιο και επισήμανε την πίεση από τις ΗΠΑ.

Οι αναλυτές σημειώνουν ότι οι Ουκρανοί, καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, ήταν πρόθυμοι να αφήσουν στην άκρη τις εσωτερικές πολιτικές τους διαμάχες μπροστά στην υπαρξιακή απειλή. Πιθανότατα, γράφουν οι ΝΥΤ, θα στηρίξουν τον Ζελένσκι στις διαπραγματεύσεις, καθώς είναι «ο μοναδικός επίσημος εκπρόσωπος που εκφράζει την πεποίθηση της πλειοψηφίας ότι δεν μπορούμε να υπογράψουμε την υποταγή στη Ρωσία», εξηγεί ο Σλίντσακ. «Δεν έχουμε άλλον νόμιμο ηγέτη και γι’ αυτό δεν υπάρχει εναλλακτική».

Το πολιτικό μέλλον του Ζελένσκι εξαρτάται τόσο από τον τρόπο με τον οποίο θα χειριστεί τις διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ, όσο και από το πώς θα αντιμετωπίσει το σκάνδαλο διαφθοράς. Για ορισμένους Ουκρανούς, η αποτυχία άμεσης αντιμετώπισης του σκανδάλου μπορεί να αποβεί μοιραία.

«Δεν αρκεί να γυρίσεις ένα βίντεο με ηχηρά λόγια για την αξιοπρέπεια και την ελευθερία», έγραψε ο Βολοντίμιρ Κουντρίτσκι, πρώην επικεφαλής της κρατικής ενεργειακής εταιρείας της Ουκρανίας, που συνελήφθη τον προηγούμενο μήνα με κατηγορίες που ο ίδιος χαρακτήρισε «πολιτικές». Και συμπλήρωσε: «Η κοινωνία χρειάζεται μια ουσιαστική απάντηση σε συγκεκριμένα προβλήματα που απειλούν την ίδια την ύπαρξη του κράτους, όπως είναι η διαφθορά και οι απώλειες στο πεδίο της μάχης».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News