Με αφορμή το τραγικό συμβάν με τον άτυχο  Βαγγέλη Γιακουμάκη, έχουμε δει, διαβάσει και ακούσει πολλά γύρω από το περιστατικό αυτό, αλλά και γύρω από τον σχολικό εκφοβισμό γενικότερα (bullying, όπως αναφέρεται συχνά). Έγιναν πολλές αναλύσεις για το ψυχολογικό προφίλ των υποψηφίων θυμάτων, και οργανώθηκαν πρωτοβουλίες για την προστασία τους, τόσο από τοπικές σχολικές κοινωνίες, από Μ.Κ.Ο. (όπως Το Χαμόγελο του Παιδιού, και άλλες). Το θέμα δεν είναι καινούργιο και στο Υπουργείο Παιδείας υπάρχουν ήδη προγράμματα συγχρηματοδοτούμενα από το ελληνικό κράτος και το ΕΣΠΑ για την αντιμετώπιση της σχολικής βίας και του σχολικού εκφοβισμού (εδώ). Μάλιστα, μετά τα πρόσφατα γεγονότα, ο υπουργός παιδείας Αριστείδης Μπαλτάς, ανακοίνωσε ότι το υπουργείο θα αναλάβει σειρά νέων πρωτοβουλιών για την καταπολέμηση του φαινομένου (εδώ).

Όμως, κοινό γνώρισμα και κέντρο βάρους όλων αυτών των προγραμμάτων και πρωτοβουλιών είναι η προσπάθεια στήριξης/υποστήριξης του υποψήφιου θύματος (ή/και του θύματος) του σχολικού εκφοβισμού. Χωρίς να παραβλέπω τη σημασία τέτοιων δράσεων, νομίζω πως υπάρχει μία άλλη πλευρά του προβλήματος, που συχνά παραβλέπεται, και αυτή είναι η πλευρά των δραστών, το πώς και γιατί δηλαδή επιτίθενται σε αυτόν που είναι, ή που θεωρούν ότι είναι, ο «αδύνατος κρίκος».

Πάντα υπήρχε το φαινόμενο αυτό, ήταν όμως σαφώς πιο ήπιο. Όταν στα 12-14 μου χρόνια, παίζαμε ποδόσφαιρο στον ίδιο δρόμο που μένω και σήμερα, (ήταν τότε ακόμη χωματόδρομος), υπήρχε ένας πιο πιτσιρικάς από μας, με ψιλόλιγνα κανιά, που όταν κλώτσαγε την μπάλα, για αλλού την πήγαινε και αλλού βρισκόταν. Τον είχαμε βαφτίσει λοιπόν «ταλέντο». «Α ρε μ… ταλέντο πάλι τα κατάφερες» του λέγαμε όταν έστελνε τη μπάλα στο απέναντι σπίτι αντί για το πρόχειρο τέρμα που είχαμε στήσει. Βέβαια αυτό τον πείραζε, όμως τον αγαπούσαμε, ήταν κομμάτι της παρέας μας, και η «καζούρα» σταμάταγε εκεί. Ερχόταν πάντα με χαρά στο επόμενο ραντεβού που δίναμε. Τέτοια, ή ανάλογα παραδείγματα υπήρχαν πολλά. Όμως στα παραδείγματα αυτά, η επιθετικότητα των επιτιθέμενων παρέμενε χαμηλή και εξαντλούνταν γρήγορα. Χανόταν δε απότομα το «αντριλίκι» μας όταν η μάνα κάποιου από μας έβγαινε στον δρόμο και φώναζε «έλα μέσα Δημητράκη να διαβάσεις τα μαθήματά σου».

Σήμερα, την πλάκα και την καζούρα την έχει αντικαταστήσει ο εκφοβισμός. Ο λόγος δεν είναι άλλος από τη συσσωρευμένη βία που έχει ο σημερινός νέος μέσα του. Πρώτη φορά που είδα το φαινόμενο αυτό ήταν στη δεκαετία του ’70 στο Παρίσι. Με την οικονομική άνθηση της δεκαετίας του ’60, είχαν χτιστεί γύρω από το Παρίσι ολόκληρες δορυφορικές πόλεις, με τεράστιες πολυώροφες πολυκατοικίες στοιβαγμένες η μία δίπλα στην άλλη. Μάλιστα τις λέγανε Villes dortoires (πόλεις υπνωτήρια) γιατί δεν είχαν ούτε χώρους για αθλοπαιδιές, ούτε τίποτε. Εμφανίστηκε, λοιπόν, το φαινόμενο τα Σαββατόβραδα, ορδές νέων από τις γειτονιές αυτές να πηγαίνουν με το μετρό στο κέντρο της πόλης, να πειράζουν και στη συνέχεια να επιτίθενται σε παρέες άλλων νέων στο δρόμο, ή έξω από σινεμά κ.λπ. Πολλές φορές οι επιθέσεις αυτές ήσαν βίαιες, με χτυπήματα και σπασίματα, έτσι χωρίς αφορμή και χωρίς εμφανή λόγο.

Όταν ο νέος των 14-18 χρόνων, ο οποίος «βράζει» από ενεργητικότητα, δεν βρίσκει τρόπο να την εκτονώσει, τότε συσσωρεύεται βία μέσα του, η οποία ψάχνει τρόπο να εκτονωθεί με την πρώτη ευκαιρία. Και επειδή  όπως λένε «η ισχύς εν τη ενώσει», η βία αυτή εκδηλώνεται συχνότερα από ομάδες νέων παρά από μεμονωμένα άτομα. Το πρόβλημα του σχολικού εκφοβισμού δεν μπορεί παρά να αντιμετωπίζεται επιφανειακά όσο η προσπάθεια παραμένει στην προστασία και συνδρομή του «θύματος» και δεν αντιμετωπίζονται οι κοινωνικοί λόγοι που δημιουργούν τους «θύτες». Και οι λόγοι αυτοί είναι η χαλάρωση των οικογενειακών δεσμών, η ενδοοικογενειακή βία, η τηλεόραση, και ένα σωρό άλλοι. Το πρόβλημα λοιπόν είναι τεράστιο και η αντιμετώπισή του είναι στην καρδιά της σύγχρονης οικογένειας και κοινωνίας. Δύσκολο και δισεπίλυτο.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News