Μία δασκάλα δημοτικού, από το αγγλικό Σταφορντσάιρ, αφιέρωσε ένα μάθημα σε ένα πείραμα με δύο κόκκινα μήλα. Προτού μπει στην αίθουσα χτύπησε το ένα από τα δύο μήλα στο πάτωμα, πολλές φορές. Ρώτησε τους 6χρονους μαθητές της τι άποψη είχαν για καθένα από τα δύο φρούτα. «Είναι και τα δύο κόκκινα, περίπου στο ίδιο μέγεθος, μοιάζουν ζουμερά», απάντησαν. Τότε η (ανώνυμη) δασκάλα πέταξε το ένα μήλο (το χτυπημένο) στο πάτωμα. Αρχισε να το βρίζει. Ελεγε ότι είναι αηδιαστικό, ότι έχει τρομακτικά άσχημο χρώμα και το κοτσάνι του είναι πολύ κοντό. Στην αρχή τα παιδιά την κοιτούσαν με απορία. Τότε εκείνη τους ενθάρρυνε να κάνουν το ίδιο. Το μήλο πέρασε από χέρι σε χέρι ενώ οι μαθητές το έβριζαν. Δεν δυσκολεύτηκαν καθόλου: «Είσαι βρωμερό μήλο», «δεν ξέρω καν γιατί υπάρχεις», «μάλλον είσαι γεμάτο σκουλήκια».

Στο δεύτερο μήλο η δασκάλα άρχισε να μιλάει ευγενικά. Οι μαθητές ακολούθησαν: «Είσαι υπέροχο μήλο», «η φλούδα σου είναι όμορφη», «τι ωραίο χρώμα που έχεις». Κι όμως, όταν ήρθε η ώρα να συγκρίνουν τα δύο φρούτα, οι μαθητές δεν έβρισκαν διαφορές ανάμεσά τους. Και τα δύο ήταν ίδια. Οταν τα έκοψε στη μέση η δασκάλα φάνηκαν οι διαφορές. Το ένα ήταν μελανιασμένο και μουλιασμένο το άλλο αστραφτερό και ζουμερό.

«Εκείνη την ώρα οι μαθητές το έπιασαν με τη μία», γράφει η δασκάλα σε σχόλιο που ανάρτησε στο Facebook. «Οταν οι άνθρωποι γίνονται θύματα bullying μπορεί να μην το δείχνουν αλλά στο εσωτερικό τους μαυρίζουν». Και ένα μήλο βοήθησε τη δασκάλα να εξηγήσει σε εξάχρονα παιδιά τις αθέατες επιπτώσεις της λεκτικής βίας. Δεν είναι εύκολο για ένα μικρό παιδί να αντιληφθεί ότι μία πράξη ή ακόμα και μία λέξη μπορεί να πληγώσει έναν άνθρωπο. Ακόμα και οι ίδιοι οι γονείς δυσκολεύονται να αντιληφθούν ότι το παιδί τους δέχεται επιθέσεις στο σχολείο.

Μπορούν να υποψιάζονται από κάποια σημάδια. Αν πέφτουν οι επιδόσεις στα μαθήματα, αν το παιδί επιμένει ότι δεν θέλει να πάει σχολείο, αν αποσύρεται, αν γίνεται παθητικό, αν έχει ανεξήγητες μελανιές ή γρατζουνιές. Οι δάσκαλοι, όμως, έχουν άμεση πρόσβαση στα επεισόδια που προκύπτουν στο σχολικό περιβάλλον. Καταρχάς έχουν την υποχρέωση να ενημερώνουν τους μαθητές. Αλλά αυτό είναι το πιο εύκολο. Υπάρχουν ορισμοί, κατηγορίες και υποκατηγορίες εκφοβισμού, αριθμητικά στοιχεία, έρευνες από όλο τον κόσμο. Ολο και κάποια ημερίδα διοργανώνουν τα σχολεία για να πληροφορήσουν τους μαθητές για τους κινδύνους του εκφοβισμού. Υπάρχει και η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Ενδοσχολικής Βίας, υπάρχουν οι ταινίες, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ή οι διεθνείς διαγωνισμοί που αφορούν στις επιπτώσεις του σχολικού εκφοβισμού. Οι μαθητές -τουλάχιστον οι μεγαλύτεροι- έχουν επίγνωση.

Κι όμως, τα επεισόδια στην Ελλάδα αυξάνονται. Ερευνα που πραγματοποίησε το Πάντειο Πανεπιστήμιο Αθηνών, σε μαθητές πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης το χρονικό διάστημα Δεκεμβρίου 2015 – Ιανουαρίου 2016, έδειξε ότι το 27% μαθητών έχει βιώσει κάποιο περιστατικό κοινωνικού εκφοβισμού. Μάρτυρες περιστατικών κοροϊδίας και λεκτικού εκφοβισμού είναι περισσότεροι από τους μισούς μαθητές στα δημοτικά σχολεία της χώρας (56,7%), ενώ σωματικό εκφοβισμό έχει παρακολουθήσει μέσα στα σχολεία ένα 30,5% των μαθητών. Αρα, αν υποθέσουμε ότι οι γονείς δεν έχουν πάντα τη δυνατότητα να αναγνωρίσουν τα συμπτώματα σχολικού εκφοβισμού, κάτι δεν κάνουν καλά οι δάσκαλοι.

Οπως συμπέραναν οι συγγραφείς της έρευνας, Βάσω Αρτινοπούλου, Θωμάς Μπαμπάλη και Βασίλης Νικολόπουλος, ο ρόλος των εκπαιδευτικών, όπως εφαρμόζεται, είναι ο εξής: «στις περιπτώσεις σωματικής βίας ή άσχημης συμπεριφοράς στο σχολικό περιβάλλον, οι εκπαιδευτικοί παρεμβαίνουν ζητώντας από τον μαθητή-θύτη να ζητήσει συγγνώμη από τον μαθητή-θύμα και αρκετά συχνά του εξηγούν γιατί δεν θα έπρεπε να χτυπήσει ή να σπρώξει. Πιο σπάνια, οι εκπαιδευτικοί καλούν την αστυνομία ή δείχνουν αδιαφορία απέναντι στο γεγονός».

Οι ίδιοι οι μαθητές ξέρουν ότι αυτό δεν αρκεί. Το 42,05% (13.923) δήλωσε ότι ο διευθυντής και οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να ενδιαφέρονται περισσότερο για τους μαθητές και να είναι περισσότερο αυστηροί σε περιστατικά βίας. Πολλοί υποστήριξαν ότι θα έπρεπε να υπάρχει παρουσία ψυχολόγου στα σχολεία (10.058 μαθητές και ποσοστό 30,38%). Αν δεν υπάρχουν δυνατότητες εργατικού δυναμικού που εξειδικεύεται στην παιδική ψυχολογία, τότε θα πρέπει να εκπαιδευτούν οι εκπαιδευτικοί. Κι αν δεν υπάρχουν οι πόροι για την ενημέρωση των δασκάλων, θα πρέπει οι ίδιοι να ανακαλύψουν τρόπους για να προσεγγίσουν ένα παγκόσμιο φαινόμενο και να προλάβουν ένα επεισόδιο πριν χρειαστεί να ζητήσουν από τον μαθητή – θύτη να ζητήσει συγγνώμη από τον μαθητή-θύμα.

Το έκανε μία δασκάλα χρησιμοποιώντας τη φαντασία της και δύο μήλα. Το σχόλιό της στο Facebook έκανε τον γύρο του Διαδικτύου. Μέσα σε δύο μέρες, από τις 21 Ιουνίου έως τις 23 Ιουνίου, είχε κοινοποιηθεί 151.000 φορές. Οι επισκέπτες του Facebook ενθουσιάστηκαν. «Πολλοί έχουν φύγει από τη ζωή λόγω bullying και απανθρωπιάς. Μαζί μπορούμε να σταματήσουμε την εξάπλωση του δηλητηρίου», έγραψε μία «φίλη» στον ιστότοπο. Και κάποιος άλλος πρόσθεσε, «υπέροχη ιδέα, την επόμενη φορά μπορείς να κόψεις το μήλο κάθετα. Τότε θα πεις στα παιδιά ότι καθένας κρύβει μέσα του ένα αστέρι».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News