«Η Κρίση της Δημοκρατίας». Πόσα βιβλία με αυτόν τον τίτλο συναντά άραγε κανείς στα κεντρικά βιβλιοπωλεία της Αθήνας; Και πόσα άρθρα μπορείς να διαβάσεις στον Τύπο για τη «βαθιά και υπαρξιακή κρίση» της δημοκρατίας -για να μην πούμε της Ευρώπης που πρέπει να αλλάξει;

Αμέτρητα. Γιατί το φαινόμενο είναι υπαρκτό και εξαιρετικά ενδιαφέρον. Και με έναν μαγικό μάλιστα τρόπο, κουβεντιάζοντας για την κρίση της δημοκρατίας, από τα καφέ του Παγκρατίου ως τα (υπό κατάληψη) αμφιθέατρα, ορισμένοι μιλούν την ίδια ώρα με έναν κρυφό —ή όχι και τόσο κρυφό τελικά— θαυμασμό για τα κατορθώματα του Πούτιν και τα άλματα της Κίνας υπό τον Σι Τζινπίνγκ.

Συχνά, οι δύο διαπιστώσεις πάνε πακέτο: η δημοκρατία είναι σε κρίση, αλλά οι αυταρχικές χώρες και οι ηγέτες τους πάνε καλά. Ισχύει; Σύμφωνα με τον αρθρογράφο των Financial Times Σάιμον Κούπερ, το κλισέ αυτό βάζει νερά.

Ο Κούπερ υποστηρίζει ότι η απολυταρχία (autocracy) φαίνεται να αντιμετωπίζει σήμερα πολύ μεγαλύτερα προβλήματα από τη δημοκρατία. Διότι μπορεί μετά τη διεθνή χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 (που άρχισε από τα ενυπόθηκα δάνεια στις ΗΠΑ), ορισμένοι να ανακάλυψαν σε αυταρχικούς ηγέτες μια όαση «αποτελεσματικότητας», η σημερινή όμως κρίση στις χώρες αυτές είναι πολύ βαθύτερη από αυτή που βιώνει η Δύση.

«Αρκεί να ρίξει κανείς μια ματιά στα τεράστια προβλήματα της Κίνας, της Ρωσίας και της Τουρκίας», διαπιστώνει ο αρθρογράφος των FT.

Οι θαυμαστές των αυταρχικών καθεστώτων, συχνά αριστερής ιδεολογίας και σε χώρες που δεν έζησαν τον υπαρκτό σοσιαλισμό, όπως η Ελλάδα, τονίζουν την ισχυρή ανάπτυξη (πχ της Κίνας) και υπογραμμίζουν ότι οι ηγέτες των χωρών αυτών μπορούν να σχεδιάσουν σε βάθος χρόνου. Κυρίως γιατί δεν πρέπει κάθε τρεις και λίγο να ασχολούνται με εκλογές.

Είναι αλήθεια ότι όταν γίνονται εκλογές σε κάποιες από αυτές τις χώρες συμβαίνουν περίεργα πράγματα. Για παράδειγμα, στη Ρωσία διατυπώθηκαν το 2011 πολλές καταγγελίες (που οδήγησαν και σε διαδηλώσεις) ότι οι κάλπες ήταν ήδη πακτωμένες όταν άνοιγαν τα εκλογικά τμήματα, ενώ τα στυλό στα παραβάν είχαν μελάνι που εξατμιζόταν μέχρι την ώρα της καταμέτρησης των ψηφοδελτίων, όταν έδυε ο ήλιος και άνοιγαν οι κάλπες.

Η δυνατότητα για μακροχρόνιο σχεδιασμό σχετίζεται επίσης με το γεγονός ότι οι πιο επικίνδυνοι αντιφρονούντες -και δυνάμει πολιτικοί αντίπαλοι των λεγόμενων autocrats- βρίσκονται συχνά ένα-δύο μέτρα κάτω από τη γη όταν έρθει η ώρα της κάλπης, ενώ οι πιο «τυχεροί» αντιμετωπίζουν ξαφνικά προβλήματα υγείας.

Βάζοντας στην άκρη το πώς επιτυγχάνεται η «αποτελεσματικότητα», ας δούμε αν όντως υπάρχει.

Πρόσφατο παράδειγμα αποτελούν τα εμβόλια και η αντιμετώπιση της πανδημίας. Όπως θυμίζουν οι «Financial Times», παρά το άγριο ξύλο και το κλείδωμα του πληθυσμού της Κίνας στα σπίτια το 2020, το πρόβλημα της Κίνας με τον κορονοϊό δεν λύθηκε.

Τα αντανακλαστικά του αυταρχισμού φαίνεται ότι έκαναν τα πράγματα χειρότερα. Γιατί μπορεί Κίνα και Ρωσία να παρουσίασαν -σε μεγάλο βαθμό για λόγους πρεστίζ- τα εμβόλιά τους κατά της Covid-19 γρηγορότερα από τους δυτικούς, και μπορεί να μην κατηγορήθηκαν για τσιπάκια του Μπιλ Γκέιτς ή άλλα κουσούρια από συνωμοσιολόγους (και πάσης φύσεως… Πολάκηδες), η αποτελεσματικότητά τους όμως αμφισβητείται έντονα.

Στη Δύση, παρότι τα εμβόλια κυκλοφόρησαν λίγο αργότερα, η ίδια η ζωή απέδειξε την αποτελεσματικότητά τους. Και η Κίνα, πρότυπο για κάποιους στη μάχη κατά του κορονοϊού το 2020, φυλάκισε στις αρχές Απριλίου του 2022 στα σπίτια τους 25 εκατομμύρια κατοίκους της Σαγκάης και έβγαλε στους δρόμους σκύλους-ρομπότ για να επιτηρούν τους κατοίκους.

Αλλά και ο Πούτιν, το έτερο -μαζί με τον πρόεδρο της Κίνας Σι Τζινπίνγκ- πρότυπο αποτελεσματικής διακυβέρνησης για πολλούς Αριστερούς, δεν φαίνεται να τα κατάφερε καλύτερα: μόλις το ήμισυ του πληθυσμού της Ρωσίας έχει σήμερα εμβολιαστεί. Ένας από τους λόγους της αποτυχίας, σύμφωνα με τον αρθρογράφο των FT, είναι η μυστικοπάθεια. Η έρευνα για έναν καινούργιο ιό, ιδίως όταν γίνεται με μεγάλη πίεση χρόνου, απαιτεί συνεργασία.

Η φροντίδα για τον λαό και ο πόλεμος

Μια ακόμη νοητική κατασκευή που έχει πέραση μας λέει ότι, σε αντίθεση με τις Δυτικές δημοκρατίες, όπου οι ηγεσίες υποτίθεται ότι συναγελάζονται μόνο με τους οικονομικά ισχυρούς και παραμελούν τον λαό, ηγέτες όπως ο Πούτιν και ο Σι Τζινπίνγκ φροντίζουν για τους λαούς τους.

Η πραγματικότητα διαψεύδει και αυτή την κατασκευή. Ο ρωσικός λαός υφίσταται σήμερα τις οικονομικές επιπτώσεις του πολέμου που αποφάσισε μόνος του ο Πούτιν. Οι προβλέψεις για τη ρωσική οικονομία κάνουν λόγο για ύφεση 10% το 2022, η μεσαία τάξη της Ρωσίας φτωχοποιείται ενώ, σύμφωνα με τους FT, 3,8 εκατομμύρια Ρώσοι εγκατέλειψαν τη χώρα μόνο κατά το πρώτο τρίμηνο του έτους.

Όσο για την Τουρκία του Ερντογάν, τον οποίο πολλοί στη χώρα μας παραδέχονται γιατί τα έχει καλά με τον Πούτιν και εκβιάζει παράλληλα τη Δύση με αφορμή τον πόλεμο, η οικονομική κατάσταση για τον πληθυσμό της γειτονικής μας χώρας πάει από το κακό στο χειρότερο. Ο πληθωρισμός άγγιξε το 70%.

Αυτές τις μέρες, που ο πληθωρισμός σπάει μετά από δεκαετίες το φράγμα του 10% σε ΗΠΑ και Ευρώπη, προκαλώντας σοκ στη Δύση, θα μπορούσαμε άραγε να φανταστούμε τη ζωή μας με πληθωρισμό 70% στην Ελλάδα ή σε οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ευρώπης;

Από την άλλη, ο πληθωρισμός ύψους 10% στην Ελλάδα, την Ευρώπη και την Αμερική, και όχι ο πληθωρισμός 70% στην Τουρκία, θα συμπεριληφθεί σε νέα άρθρα που θα γραφτούν για την «υπαρξιακή κρίση της δημοκρατίας». Και ήδη φουντώνει η κουβέντα για το πώς τα θαλάσσωσε η Δύση και πόσο καλύτερα τα καταφέρνουν οι άλλοι…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News