Ζούμε σε μια εποχή όπου οι κραυγές της Γης δεν είναι πλέον αόρατες. Τις βλέπουμε σε καμένες πλαγιές, σε άδεια ποτάμια, σε θάλασσες που ανεβαίνουν, σε ανέμους που χτυπούν πόλεις που δεν ήταν ποτέ έτοιμες για φαινόμενα με τέτοια ένταση και συχνότητα. Μα πάνω απ’ όλα, τις νιώθουμε μέσα μας , σαν μια βαθιά ανησυχία, σαν ένα πένθος που δεν έχει ακόμα ειπωθεί.

Η εποχή που διανύουμε χαρακτηρίζεται από πολλαπλές και ταυτόχρονες κρίσεις. Η κλιματική αλλαγή και η ενεργειακή ανασφάλεια είναι ίσως οι πιο εμφανείς και απτές, αλλά αποτελούν μόνο την κορυφή ενός παγόβουνου. Βιώνουμε μια κρίση αξιών, έναν υπαρξιακό κλονισμό των θεμελίων της σύγχρονης κοινωνίας, που αντανακλάται σε κάθε επίπεδο,  πολιτικό, κοινωνικό,  οικονομικό, πολιτισμικό και περιβαλλοντικό.

Η αποθέωση του καταναλωτισμού, ως κυρίαρχου αφηγήματος ευημερίας, έχει οδηγήσει σε μια διαρκή πίεση για υλιστική ανάπτυξη,  δίχως όρια, με κόστος την υπερκατανάλωση των φυσικών πόρων, την αλόγιστη ρύπανση του πλανήτη και τη δημιουργία ακραίων κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων. Οι ενεργειακές ανάγκες ενός συστήματος που βασίζεται στην ατέρμονη παραγωγή και κατανάλωση είναι τέτοιες, που συντηρούν την εξάρτηση από ορυκτά καύσιμα και δε διευκολύνουν την μετάβαση σε βιώσιμες εναλλακτικές. Πολιτικές λαϊκισμού και καιροσκοπισμού αλλοιώνουν τις πολύτιμες και τόσο αναγκαίες γενναίες πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Παράλληλα, οι κρίσεις αυτές περιορίζουν –σιωπηλά και σταδιακά– και την ελευθερία μας. Όχι μόνο μέσω αυταρχικών μηχανισμών που αναδύονται ως απαντήσεις σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, αλλά και μέσω του ίδιου του τρόπου ζωής που  νομίζουμε ότι αυτόβουλα επιλέγουμε, αλλά για ευκολία αφηνόμαστε να μας επιβάλλεται ως “νέα κανονικότητα”. Η ελευθερία του Ανθρώπου δεν μπορεί να είναι αυθεντική όταν αποκλειστικά βασίζεται σε καταναλωτικά πρότυπα που καταστρέφουν τον κόσμο του.

Οι παγκόσμιες κρίσεις, οικολογική, κοινωνική, ενεργειακή, οικονομική, ηθική,  δεν είναι ανεξάρτητες. Είναι αλληλένδετες, αλληλοτροφοδοτούμενες,  και προέρχονται από το ίδιο σύστημα που έχει θεοποιήσει την ατομικότητα, την ταχύτητα, το κέρδος και τη δύναμη. Για να απαντήσουμε σε αυτές, χρειαζόμαστε συστημικές λύσεις,  ριζική αναμόρφωση της παγκοσμιοποιημένης οικονομικής δραστηριότητας, αποσύνδεση της ευημερίας από την κατανάλωση, προώθηση του κοινού καλού και της δικαιοσύνης και επαναξιολόγηση των αξιών πάνω στις οποίες χτίζουμε τις κοινωνίες μας.

Η διαμόρφωση βιώσιμων κοινοτήτων, με τοπική ανθεκτικότητα, ενεργειακή αυτάρκεια, και κοινωνική συνοχή, είναι από τις βασικές απαντήσεις. Αυτές οι κοινότητες δεν θα είναι απλώς «πράσινες», αλλά ανθρώπινες, δίκαιες και δημοκρατικές. Κοινότητες που δε θα τρέφονται από την υπερκατανάλωση που τροφοδοτεί το Υπερεγώ αλλά από τη φροντίδα. Που δεν θα επιβιώνουν με ανταγωνισμό, αλλά θα ακμάζουν με αλληλεγγύη και ¨νοιάξιμο¨.

Σε αυτό το πλαίσιο, ο ρόλος του υπεύθυνου πολίτη είναι κομβικός. Δεν αρκεί πλέον να είμαστε «καλοί καταναλωτές» ή απλοί θεατές των εξελίξεων ή επιφανειακά αντιδρώντες. Χρειάζεται να γίνουμε ενεργοί φορείς αλλαγής, να διεκδικήσουμε μια άλλη αφήγηση για τον κόσμο μας , ένα ολιστικό αφήγημα που θέτει στο επίκεντρο τη ζωή, την κοινότητα, τη φύση και τη δικαιοσύνη.

Η αναγκαία μετάβαση προς ένα μέλλον πιο βιώσιμο, πιο ελεύθερο και πιο δίκαιο δε θα προκύψει από τεχνοκρατικές λύσεις μόνο. Θα οικοδομηθεί συλλογικά, με επίγνωση, ενσυναίσθηση και αλληλεγγύη. Και ο υπεύθυνος πολίτης είναι αυτός που θα σηκώσει το βάρος αυτής της ιστορικής ευθύνης.

Η Tεχνητή Nοημοσύνη μπορεί να μας βοηθήσει. Να προβλέψει, να εξοικονομήσει, να καινοτομήσει. Αλλά δεν μπορεί να αγαπήσει. Δεν μπορεί να νοιαστεί. Αυτό είναι ακόμα δική μας δουλειά.

Στον  κόσμο μας  που αλλάζει ραγδαία, ο ρόλος του υπεύθυνου πολίτη αποκτά καθοριστική σημασία. Δεν είναι ανάγκη να είμαι ειδικός για να κάνω τη διαφορά. Αρκεί να επιλέγω συνειδητά: στη μετακίνηση, στην κατανάλωση, στη στάση ζωής. Αρκεί να μην μένω αμέτοχος.

Ο κόσμος δεν αλλάζει από μόνος του. Αλλάζει όταν άνθρωποι σαν εμάς επιλέγουν να μην γυρίσουν το βλέμμα αλλού. Όταν η ελπίδα τους δεν είναι αφέλεια, αλλά απόφαση. Όταν στέκονται και λένε: «Εγώ αναλαμβάνω την ευθύνη. Όχι για όλα. Αλλά για όσα μου αντιστοιχούν.»

---

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News