Η ανιψιά μου είναι τεσσάρων ετών και μεγαλώνει δίπλα στην Alexa. (Για να μην πω μαζί με την Alexa). Ουδέποτε, ωστόσο, με πληροφορούν οι γονείς της, τής έχει φανεί περίεργο που το «κουτί» μιλάει. Ξεκαρδίζεται μόνο στα γέλια όταν συζητά καμιά φορά η οικογένεια στο τραπέζι, και η Αlexa «πιάνει» κάτι και σπεύδει –παντελώς απρόσκλητη– να απαντήσει (συνήθως κάτι παντελώς άσχετο).

Πιο μικρή (στα δύο χρόνια της ζωής της) τής έδινε αβέρτα παραγγελιές, π.χ. «Αlexa, βάλε Μίκυ Μάους». Μια φορά, δε, που της είπε «Βάλε Lion King», ο βοηθός ΤΝ της Amazon την άφησε αρχικά εμβρόντητη και στη συνέχεια σε κατάσταση ένθεης μανίας, επιλέγοντας μια βαβουριάρικη τέκνο εκδοχή του βασικού τραγουδιού της ταινίας της Ντίσνεϊ.

Καλώς να τους δεχτούμε όλους αυτούς τους «AI Natives» («ιθαγενείς της ΤΝ»)! Διότι έτσι αποκαλούνται αυτοί που γεννιούνται και γαλουχούνται με αυτήν.

Με μια φίλη που έχει, όπως και εγώ, μεγάλα παιδιά –αμφότερες καταδικασμένες να μείνουμε εσαεί «μετανάστριες»– σταυροκοπιόμασταν τις προάλλες, οικτίροντας από τα βάθη της ψυχής μας τους νέους γονείς. Δεν θα ήθελα με τίποτα να βρίσκομαι στη θέση τους, να χρειάζεται δηλαδή να πλοηγηθώ στην παιδική ηλικία του τέκνου μου, πλοηγούμενη ταυτόχρονα σε κάτι τόσο, μα τόσο μεγάλο.

Με στοργή και AI

Διότι, ας μη γελιόμαστε, οι ευθύνες του μπαμπά και της μαμάς προφανώς και αλλάζουν σε αυτή την ταχύτατα αναδυόμενη νέα εποχή, με την ΤΝ να έχει ήδη κατακλύσει σπίτια, σχολεία, φροντιστήρια, playdates, εφηβικές βόλτες, ακόμα και τα γραφικά στους τίτλους της νέας σειράς της ΕΡΤ «Το παιδί» (με τις animated α λα Μιγιαζάκι μορφές των πρωταγωνιστών).

Τα πράγματα, μάλιστα, περιπλέκονται ακόμα περισσότερο όσο οι γονείς επιμένουν να την αγνοούν, να τη δαιμονοποιούν ή να τη φοβούνται (ή και όλα αυτά μαζί). Δεν μπορείς, βέβαια, να τους αδικήσεις. Διότι δεν γνωρίζω τι θα έλεγε επ’ αυτού ο σερ Ντέμης Χασάμπης, συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Deepmind, αλλά όχι, οι περισσότεροι δεν είμαστε διόλου εξοπλισμένοι «να υποδεχτούμε τη στιγμή που θα μεταμορφώσει την ανθρώπινη ιστορία».

Μέσα στη σάκα

Οι ειδικοί κρούουν τον κώδωνα ότι δεν είναι μόνο η ψυχική υγεία των παιδιών που διακινδυνεύει, αλλά και η γνωστική τους ανάπτυξη. Οπως έγραψαν πρόσφατα οι Νew York Times («Γονείς, η δουλειά σας άλλαξε στην εποχή της ΤΝ»), οι άνθρωποι είμαστε «μανούλες» στη γνωστική αποφόρτιση, δηλαδή στη χρήση εργαλείων για να εξοικονομούμε στον εγκέφαλό μας χώρο νοητικής διεργασίας (ήτοι για να αποφεύγουμε να σκεφτόμαστε). Γιατί δηλαδή να βγάζεις τα μάτια σου με έναν χάρτη όταν μπορείς να έχεις GPS;

Στο σημείο αυτό σχεδόν τρομάζεις να σκεφτείς τι θα μπορούσε να κάνει ένα τέτοιο πανίσχυρο εργαλείο στους μαθητές (όλων των βαθμίδων) σε ένα εκπαιδευτικό σύστημα με πυορροούσες πληγές δεκαετιών (μαζί, φυσικά, με κάμποσες καινούργιες). Θα τον φάει σίγουρα η μαρμάγκα τον «παραγωγικό αγώνα» («productive struggle»), που λένε αυτοί που γνωρίζουν, το να παλεύεις δηλαδή για ώρα και με πόνο ψυχής να απαντήσεις, να λύσεις, να γράψεις κ.τ.λ. κάτι, ένα αναπόσπαστο κομμάτι της διαδικασίας της μάθησης.

Μια καθηγήτρια σε δημόσιο γυμνάσιο της Νότιας Αττικής με ενημερώνει γι’ αυτό που υποψιαζόμουν εδώ και καιρό: «Φυσικά και είναι παντού η ΑΙ! Για τους μαθητές που γνωρίζεις και ξέρεις τις δυνατότητές τους, μπορείς να καταλάβεις αν μια εργασία είναι copy-paste. Για κάποιον καινούργιο μαθητή δεν μπορείς να ξέρεις· μόνο κάτι “παρόμοια” γραπτά μου έχουν τύχει. Πέρυσι έπιασα μια μικρή της Γ’ Γυμνασίου να έχει την ώρα του διαγωνίσματος της Βιολογίας το κινητό της ανοιχτό και να ρωτάει το ChatGPT “Τι είναι μίτωση;” Κάτι πήγε να ψελίσσει, αλλά δεν την άφησα. Η υπόλοιπη τάξη γελούσε. Φυσικά και της μηδένισα το γραπτό».

Μητέρα η ίδια και, εν αντιθέσει με πολλούς γεννήτορες, κάπως υποψιασμένη («Εχω μπει και εγώ στο ChatGPT»), δείχνει να αντιλαμβάνεται τι σημαίνει όλο αυτό για τους γονείς. «Δεν πιστεύω να χρησιμοποίησες ΑΙ;», ρωτάει καμιά φορά καχύποπτα τον γιό της που πάει Β’ Λυκείου. Ευτυχώς είναι καλός μαθητής και αντιδρά θιγμένος.

Πώς να καθησυχάσεις όμως τους γονείς όταν και οι καθηγητές αισθάνονται ανήμποροι μπροστά στο κύμα που έρχεται; Το γεγονός ότι τη μέρα που τα λέμε αυτά η ίδια έχει λάβει email από το υπουργείο με πληροφορίες για τα δωρεάν απογευματινά διαδικτυακά σεμινάρια του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Ερευνας με δραστηριότητες από τον κύκλο μαθημάτων «Εxperience A» «για τη διδασκαλία του τρόπου λειτουργίας της Τεχνητής Νοημοσύνης και της μηχανικής μάθησης σε εφήβους», δεν δείχνει να την καθησυχάζει καθόλου. Ούτε, δυστυχώς, την ωθεί να θέλει να συμφιλιωθεί με τη νέα εποχή.

Και μετά από σένα, τι;

Οι καθηγητές το συζητούν μεταξύ τους καθόλου το θέμα; «Συνέχεια! Και είμαστε τρομοκρατημένοι με όσα βλέπουμε ήδη να γίνονται», συνεχίζει η ίδια. «Στη χειρότερη κατάσταση είναι οι φιλόλογοι. Γιατί στα δικά τους μαθήματα γίνεται ο χαμός: Εκθεση, Ιστορία κ.ο.κ. Αλλά και στα Αγγλικά και σε άλλα. Εντάξει να μην μπορείς να λύσεις μια δύσκολη εξίσωση, δεν έγινε και τίποτα. Αλλά το να μη βάζεις το μυαλό σου να σκεφτεί; Θα καταστρέψει πολύ κόσμο αυτό το πράγμα. Και μιλάμε στην ουσία για τη γενιά της καραντίνας, 15χρονα που το 2020 ήταν 10 ετών».

Την ίδια ώρα, με πληροφορεί, στα σχολεία έχουμε στρατιές ψευδοαριστούχων («Βάζεις 18 σε αυτόν που είναι του 16 για να βάλεις 11 σε αυτόν που είναι του 8»), φροντιστήρια έχουν ειδικά τμήματα για παιδιά ακόμα και της Ε’ Δημοτικού («για την άλλη λαίλαπα, την εισαγωγή στα Πρότυπα»!), ενώ τα κέντρα μελέτης φυτρώνουν σαν τα μανιτάρια: «Οι γονείς τα παρκάρουν εκεί χωρίς καν να ελέγχουν τι γίνεται. Το καλοκαίρι μια μητέρα μού παραπονιόταν για τους βαθμούς που είχε η μόνιμα αδιάβαστη κόρη της. “Μα, τη στέλνω σε κέντρο μελέτης!”, απορούσε.

Φέρνω στο μυαλό μου ένα άρθρο από το αμερικανικό Τime που είχα διαβάσει πέρυσι τέτοια εποχή. Ο τίτλος του «Εγκατέλειψα τη διδασκαλία εξαιτίας του ChatGPT» («I quit teaching because of ChatGPT»). Το γράφει μια καταβεβλημένη από την επέλαση των μεγάλων γλωσσικών μοντέλων (LLM) καθηγήτρια Γλώσσας και Λογοτεχνίας.

Εχει ενδιαφέρον το άρθρο της γιατί δεν είναι «αρτηριοσκληρωτικό». Δεν αρνείται π.χ. τον εκδημοκρατισμό που φέρνει η ΤΝ στην εκπαίδευση (π.χ. στους μαθητές της που δεν έχουν ως μητρική γλώσσα την αγγλική). Τονίζει, όμως, ότι παρ’ όλες τις προσπάθειες και τις ειδοποιήσεις της (π.χ. ότι πολλές φορές η ΤΝ δίνει ανακριβείς ή μεροληπτικές πληροφορίες), τα νέα παιδιά στην τάξη συνέχιζαν εντελώς άκριτα και αβασάνιστα να καταφεύγουν σε αυτήν.

«Εφτασα να σπαταλώ πολλές ώρες διορθώνοντας γραπτά που γνώριζα ότι ήταν AI-generated» εξηγεί την απόφασή της να «κρεμάσει» τα μολύβια της.

Συνεχίζεται

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News