Το Ελληνικό Δημόσιο δανείστηκε, και δανείστηκε φθηνά την Τετάρτη. «Σήκωσε» 2,5 δισεκατομμύρια από τις αγορές με ομόλογο διάρκειας 15 χρόνων και με επιτόκιο σχεδόν 1,2%, με τις πλάτες της ΕΚΤ φυσικά, αλλά και πάλι καλά να λέμε. Η πρώτη αντίδραση είναι τα χαμόγελα στο υπουργείο Οικονομικών και δικαίως, εάν θυμηθεί κανείς τις θύελλες που έχει διαβεί η σχέση μας με τις αγορές (δεν έχουν περάσει δα και αιώνες…). Η δεύτερη αντίδραση είναι ανακούφιση, αφού μαζεύουμε φθηνό χρήμα από τις αγορές για να συντηρούμε φουσκωμένο το «μαξιλάρι» μας, γιατί κορονοϊός είναι αυτός, δεν ξέρεις τι σου ξημερώνει… 

Η τρίτη αντίδραση έρχεται όταν διαβάζεις, παράλληλα με την ελληνική έκδοση, την είδηση της έκδοσης των πρώτων κοινωνικών κορονο-ομολόγων που εξέδωσε η ΕΕ, ύψους 17 δισ. ευρώ, για το πρόγραμμα SURE που ενεργοποιεί η Ευρώπη, προκειμένου να βοηθήσει τα κράτη-μέλη να στηρίξουν τις αγορές εργασίας τους στους καιρούς της πανδημίας. Η πρώτη αυτή έκδοση, η πρώτη σε ένα σύνολο εκατοντάδων δισεκατομμυρίων που θα δανειστεί η ΕΕ τα επόμενα χρόνια για τις ανάγκες της πανδημίας, συνάντησε εκρηκτική ζήτηση στις διεθνείς αγορές. Οι προσφορές ξεπέρασαν τα 233 δισ. ευρώ και το κόστος πέριξ του μηδενός, με τους επενδυτές να «σκοτώνονται» να πάρουν θέση σε μια πολλά υποσχόμενη αγορά, αφού οι Βρυξέλλες με τα κορονο-ταμεία αναμένεται να εξελιχθούν σε top εκδότη χρέους για να τα χρηματοδοτήσει το 2021.

Με άλλα λόγια, οι επενδυτές επικρότησαν με ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους την απόφαση έκδοσης των κοινωνικών ομολόγων, με δεδομένο βέβαια ότι μιλάμε για ομόλογα υψηλότατης διαβάθμισης, που δεν συναντά κανείς σε αφθονία σήμερα, κλείνοντας το μάτι για μια καλή συνέχεια το 2021. Αξίζει να σημειωθεί, βέβαια, ότι αν και σχεδόν μηδενικό, το επιτόκιο στις εν λόγω εκδόσεις δεν διείσδυσε στις αρνητικές περιοχές του γερμανικού δεκαετούς ομολόγου, που άνετα διατηρεί την πρωτοκαθεδρία σε αυτό που οι επενδυτές ονομάζουν «ασφαλή παράδεισο» στον αστερισμό των αγορών. Η τέταρτη και τελευταία σκέψη, λοιπόν, που έρχεται είναι τι καλά που θα ήταν και χώρες όπως η Ελλαδίτσα να μπορούσαν να επωφεληθούν από τέτοιους όρους σε όλες τις ομολογιακές εκδόσεις της, με ή χωρίς πανδημία. 

Κάπου εδώ αρχίζει η πραγματικότητα. Ακόμη και σε αυτές τις συνθήκες που βιώνουμε και με προκλήσεις τέτοιου βεληνεκούς, η Ενωμένη Ευρώπη πάει με το στανιό εκεί που στο τέλος θα πρέπει να καταλήξει, εάν θέλει να είναι το ευρώ παίκτης αξιώσεων στις διεθνείς αγορές: Στην πλήρη και την πραγματική ενοποίηση με τους κοινούς της προϋπολογισμούς, τα κοινά της ευρωομόλογα, τις κοινές της υποχρεώσεις, αλλά και τη δίκαιη μοιρασιά στους κινδύνους αλλά και τα οφέλη της Ενωσης.  

Η αλήθεια είναι ότι σε αυτή την κρίση, η αντίδραση της Ευρώπης για τα οικονομικά μέτρα αντιμετώπισης των επιπτώσεων της πανδημίας ήταν και ταχύτερη και πληρέστερη, τουλάχιστον σε σχέση με την αρτηριοσκλήρωση που εμείς στο Νότο την έχουμε ζήσει, και με το παραπάνω, στις δικές μας κρίσεις τα τελευταία χρόνια. 

Λήφθηκαν γρήγορα, σημαντικές και, τηρουμένων των αναλογιών, γαλαντόμες αποφάσεις για τα δεδομένα της Ευρώπης όταν αποφασίστηκε το δημοσιονομικό πακέτο για την ανάκαμψη, δάνεια προς τα κράτη-μέλη για την αντιμετώπιση δαπανών για την πανδημία μέσω κοινού δανεισμού από την ΕΕ και, φυσικά, η προσωρινή χαλάρωση της αυστηρής δημοσιονομικής ορθοδοξίας. 

Η υλοποίηση, ωστόσο, του φιλόδοξου μηχανισμού ανάκαμψης, που ξεκινά σταδιακά να χρηματοδοτείται, παραμένει το μεγάλο στοίχημα που θα κρίνει τα πάντα για το μέλλον της Ευρώπης τις επόμενες δεκαετίες, μια εξέλιξη με ειδικό βάρος ειδικά για εμάς τους φτωχούς του Νότου. Είναι δεδομένο ωστόσο ότι μιλούμε για ένα στοίχημα που είναι πρωτίστως πολιτικό και όχι οικονομικό, στα γεμάτα προκλήσεις χρόνια που έρχονται.  

Η λογική των ευρωπαϊκών αποφάσεων είναι να εξασφαλίσει τις προϋποθέσεις για μια ομαλή και συντονισμένη ανάκαμψη όλων των μελών της ΕΕ από την πανδημία. Να έχουν όλοι, δηλαδή, μια κοινή αφετηρία για να εκμεταλλευθούν συγκεκριμένους πόρους, ώστε, όχι μόνο να ανακάμψουν από την πανδημική ύφεση, αλλά να αναπτυχθούν με βάση ένα νέο μοντέλο, πράσινο και ψηφιακό, που ήταν δύο κεντρικές προτεραιότητες και στην προ Covid εποχή. Η δυνατότητα των κρατών να τους πετύχουν θα στοιχειώνει όμως την πολιτική αντιπαράθεση στην Ευρώπη τα επόμενα χρόνια, με δεδομένο ότι η συμφωνία που επιτεύχθηκε για το πακέτο στήριξης δεν ήταν εύκολη, ούτε κατάφερε να σβήσει τους προβληματισμούς πολλών πλουσίων κρατών του Βορρά. 

Εάν η πολιτική αποδειχθεί λίγη ή φτωχή στην αξιοποίηση αυτής της ευκαιρίας, τότε σε μια νέα μεγάλη κρίση, μελλοντικά, δεν θα είναι τόσο εύκολο να επιτευχθούν γρήγοροι συμβιβασμοί. Ούτε θα είναι εύκολο μηχανισμοί όπως το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης να κερδίσουν μια μόνιμη θέση στην Ευρώπη ή να δρομολογηθούν κινήσεις ενοποίησης που θα δώσουν μεγαλύτερη προοπτική και δύναμη στο εγχείρημα μιας πραγματικά βιώσιμης, ανταγωνιστικής ανάκαμψης, μετά την πανδημία. Είναι ίσως μια από τις στιγμές που η γνωστή, σχεδόν κλισέ πια, φράση «είναι η οικονομία, ανόητε» να αντιστρέφεται δικαίως στο «είναι οι πολιτικοί, ανόητε». 

Ιδού λοιπόν το ευρώ, ιδού και το στοίχημα. 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News