Πρωινό Τρίτης, 7 Μαρτίου, στο Βερολίνο. Χιονόνερο και το θερμόμετρο δείχνει μηδέν βαθμούς Κελσίου. Οι πόρτες του τρένου ανοίγουν και εκατοντάδες βγαίνουν στην έξοδο για το εκθεσιακό κέντρο Messe Berlin. 

Είναι η πρώτη δια ζώσης διεθνής έκθεση τουρισμού ΙΤΒ που πραγματοποιείται από το 2019 και μετά. Οι προηγούμενες τρεις ακυρώθηκαν λόγω Covid-19 και έγιναν διαδικτυακά. 

Τα νούμερα τα λένε όλα: πάνω από 90.000 επισκέπτες, 5.500 εκθέτες από 161 χώρες, 400 ομιλητές και 200 πάνελ βρέθηκαν για τρεις ημέρες στη γερμανική πρωτεύουσα, δείχνοντας τη βαρύτητα της έκθεσης, η οποία από το 1966 φέρει τον τίτλο της κορυφαίας συνάντησης για την τουριστική βιομηχανία. Φέτος είχε το σύνθημα «Open for Change» (Ανοικτοί στην Αλλαγή).

Ποιο είναι το συμπέρασμα; Η τουριστική κοινότητα αναμένει μια χρονιά-ρεκόρ, παρά τις διαπιστωμένες οικονομικές προκλήσεις: ενέργεια, πληθωρισμός, ακρίβεια.

Η προσωπική επαφή αποδεικνύεται ισχυρότερη στον τουρισμό, ως δραστηριότητα η οποία στηρίζεται στη διαπροσωπική επικοινωνία. Η ανάγκη του κόσμου να ταξιδέψει ξεπερνά τη συγκυρία και παγιώνεται ως προτεραιότητα. Αυτό αποτυπώνεται σε όλες τις ηπείρους, με εξαίρεση την Ασία και Ειρηνικό, όπου ακόμα υπάρχει υστέρηση. 

Η παγκόσμια τουριστική βιομηχανία επανέκαμψε για να φθάσει ποσοτικά στα προ πανδημίας επίπεδα. Σήμερα, οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει είναι ποιοτικές: η ψηφιοποίηση, η έλλειψη δεξιοτήτων και μια πολυσυζητημένη και χρονίζουσα τάση, η βιωσιμότητα.

Κανονικά, θα έλεγε κανείς ότι η έκθεση του Βερολίνου ήταν προβλέψιμη σε ό,τι αφορά την έκβασή της. Οι κρατήσεις early booking είχαν ήδη μπει στα συστήματα των ξενοδοχείων από τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο, με μια ορμή που δεν αναμενόταν. Οταν ο φόβος για τον χειμώνα και τι θα σήμαινε αυτό σε κόστη ενέργειας και πληθωριστικών αγαθών στο κάθε ευρωπαϊκό νοικοκυριό έγινε διαχειρίσιμος, οι Ευρωπαίοι έσπευσαν να διασφαλίσουν τις διακοπές τους. Εγκαίρως και με την καλύτερη δυνατή τιμή, μια και οι εκπτώσεις στις αρχές των προκρατήσεων έφθασαν το 25-30%. Πλέον τα περισσότερα ξενοδοχεία έχουν περιορίσει το ποσοστό της έκπτωσης σε 10%, μέχρι το διάστημα των early bookings να ολοκληρωθεί στα τέλη Μαρτίου. 

Η επιθυμία για διακοπές είναι έντονη. Αυτό ήταν φανερό από τις αρχές του χρόνου. Ο προγραμματισμός των αεροπορικών θέσεων το φανερώνει. Εν τω μεταξύ, οι τραγικές εξελίξεις στην Τουρκία με τον σεισμό, «πάγωσαν» προ μηνός τα συστήματα προς τα παράλια της γείτονος, με τη ροή της ζήτησης να κατευθύνεται σε άλλους προορισμούς της Μεσογείου, αρχικά στην Πορτογαλία και στην Ισπανία. Για το αν η Ελλάδα πήρε ένα μικρό μερίδιο, οι απόψεις στο ελληνικό περίπτερο διίσταντο. Αλλά και πάλι οι κρατήσεις προς Τουρκία επανήλθαν. 

Σε κάθε περίπτωση, η ανάγκη για διακοπές είναι αδήριτη. «Φέτος είμαι σίγουρος γι’ αυτό», λέει ξενοδόχος της Ρόδου. Πέρυσι ήταν η πρώτη χρονιά μετά τους περιορισμούς της πανδημίας, στην οποία φάνηκε η ένταση της επιθυμίας για απόδραση σε παραθεριστικούς προορισμούς. «Δεν είναι όμως φαινόμενο της μιας χρονιάς. Και το 2023 η ένταση αυτή παραμένει».

Φέτος «θα κάνουμε ρεκόρ εποχών», εκτιμά τουριστικός παράγοντας της Πορτογαλίας, υπογραμμίζοντας τα πολύ αυξημένα νούμερα στην εισερχόμενη αλλά και εξερχόμενη κίνηση της πατρίδας του.

Ναι, λοιπόν, οι εκτιμήσεις κατά πλειοψηφία κάνουν λόγο για μια (πολύ) δυνατή χρονιά. Αυτό προκύπτει και από το ότι ο προγραμματισμός για τα πτητικά δρομολόγια των tour operators πυκνώνει και προστίθενται αεροπορικές θέσεις.

Για «έκρηξη στις κρατήσεις» έκανε λόγο ο Georg Welbers, γενικός διευθυντής της Alltours. Είκοσι πέντε επιπλέον πτήσεις έχουν προγραμματιστεί για να καλυφθεί η ζήτηση σε ταξίδια για το Πάσχα. Ο Welbers ανέφερε αυξήσεις περίπου 30% για τη Μαγιόρκα, τα Κανάρια Νησιά και την Ελλάδα και έως και 50% ή περισσότερο για την Αίγυπτο και την Τουρκία. Πέρυσι σημειώθηκε υπέρβαση των προ κρίσης επιπέδων, πρόσθεσε ο Willi Verhuven, CEO της Alltours, αναφερόμενος στον αριθμό των επισκεπτών, αλλά όχι ακόμη στον κύκλο εργασιών. Ωστόσο, λόγω της τρέχουσας αύξησης των τιμών, ο κύκλος εργασιών είναι πιθανό να είναι υψηλότερος.

Ο ίδιος δεν εντοπίζει καμία αβεβαιότητα μεταξύ των πελατών. «Γνωρίζουμε σε καθημερινή βάση τη θετική διάθεση των καταναλωτών». Αν και η κρίση έχει περάσει, οι νέες επιχειρηματικές δραστηριότητες δεν έχουν απαραίτητα εγγυημένη επιτυχία, ειδικά με τον πληθωρισμό και τον πόλεμο στην Ουκρανία να είναι δύο αρνητικοί παράγοντες που λειτουργούν ως «ελαφρύ φρένο». Για τον λόγο αυτόν «μελετούμε πολύ προσεκτικά τα γραφήματα των κρατήσεων», λέει. Ωστόσο, «οι άνθρωποι θέλουν απλώς 14 ημέρες μακριά από όλα τα άσχημα νέα και να σβήσουν» εκτιμά. 

Το ελληνικό περίπτερο της ΙΤΒ έσφυζε από κίνηση και τις δύο πρώτες ημέρες. Τα booths δέχονταν επισκέπτες, στα τραπέζια εξελίσσονταν οι συζητήσεις με τα ραντεβού, οι γερμανοί πράκτορες συνέρρευσαν σε όλους τους προορισμούς. Και οι Βρετανοί. «Τους διακρίνεις; Είναι αυτοί με το κόκκινο ταμπελάκι», εξηγεί έλληνας τουριστικός παράγοντας.

Ωστόσο, η έκθεση πραγματοποιήθηκε στη σκιά δύο τραγωδιών. Του σεισμού στη νότια Τουρκία και του δυστυχήματος στα Τέμπη. 

Η χρονική εγγύτητα της μοιραίας σύγκρουσης των αμαξοστοιχιών και του εθνικού πένθους οδήγησε και σε ηχηρές θεσμικές απουσίες στην ελληνική πτέρυγα. Φέτος, η ελληνική αποστολή δεν εκπροσωπήθηκε από τον αρμόδιο υπουργό.  

Το τραγικό σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη σκίασε την πολιτική εκπροσώπηση, η οποία έγινε από τη Γενική Γραμματέα Τουρισμού Ολυμπία Αναστασοπούλου και τον Γενικό Γραμματέα του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού (ΕΟΤ) Δημήτρη Φραγκάκη. Ο τελευταίος μάλιστα δέχθηκε τα συλλυπητήρια του εκπροσώπου της Expedia κατά τη διάρκεια δημόσιας συζήτησης στο πλαίσιο της έκθεσης.

Το παρών έδωσαν πολλοί εκπρόσωποι της Αυτοδιοίκησης α΄και β’ βαθμίδας. Ενώ απόντες ήταν επίσης και οι θεσμικοί επικεφαλής του τουρισμού, πλην του προέδρου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων (ΠΟΞ) Γρηγόρη Τάσιου. Ο τελευταίος συμμετείχε σε εκδήλωση στο περίπτερο του ΕΟΤ για την παρουσίαση των ηπειρωτικών προορισμών. 

Παρόντες ήταν άπαντες οι ξενοδοχειακοί όμιλοι. Με διαδοχικά ραντεβού και business as usual.

Από το ελληνικό περίπτερο έλειπε για πρώτη φορά η Sani/Ikos. Το ultra all-inclusive brand που ξεκίνησε στην Ελλάδα, τοποθετήθηκε χωροταξικά στην αίθουσα «HOME OF LUXURY by ITB» μαζί με άλλα διεθνή brands. 

Τα ραντεβού ήταν πολλά. «Οι tour operators μας ζητάνε να κρατήσουμε τα δωμάτια γι’ αυτούς», λέει ξενοδόχος της Κρήτης. Είναι τέτοια η ζήτηση. Ομως «έχουν σταματήσει να καταβάλουν προκαταβολές». Η πανδημία άλλαξε πολλά στην αγορά. 

Σε κάποιες άλλες ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, όταν ο προβλεπόμενος τζίρος των προκρατήσεων ανέρχεται σε υψηλά επίπεδα, οι Tour Operators σπεύδουν να δώσουν μια προκαταβολή, θέλοντας να δεσμεύσουν και άλλα δωμάτια, τα οποία θα μοιράζονταν σε άλλα κανάλια πωλήσεων.

Παράλληλα έχουν ξεκινήσει κάποιες συζητήσεις και για τα συμβόλαια του 2024. Πέρυσι δόθηκε μια αύξηση της τάξης του 10%. Φέτος οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για μια πιο μετριοπαθή αύξηση γύρω στο 3-4%. 

Τελικά, γιατί η ζήτηση είναι τόσο ισχυρή;

«Φέτος το πρόγραμμα των Tour Operators απλώνεται σε όλο του το εύρος», εξηγεί σύμβουλος σε θέματα ξενοδοχειακών επενδύσεων. Ο ίδιος εκτιμά ότι φέτος θα γεμίσουν, εκτός από τα πεντάστερα ξενοδοχεία που έχουν συμβόλαια με τουριστικούς οργανισμούς και τα τετράστερα. Το 2022 ήταν η πρώτη χρονιά μετά την πανδημία. Οι ταξιδιωτικοί οργανισμοί είχαν πιο περιορισμένη δραστηριότητα. 

Φέτος η γκάμα είναι διευρυμένη, όσο και η ζήτηση. Αλλά και ο κόσμος είναι περισσότερο ευαίσθητος στην τιμή. Εξάλλου, σε κάποιες περιπτώσεις παρατηρείται το φαινόμενο κρατήσεων για 11 ημέρες από 14 που έκλειναν παραδοσιακά. «Θα κάνουν σίγουρα διακοπές, αλλά ίσως μειώσουν τις μέρες ή τη δαπάνη», σημειώνει υψηλόβαθμο στέλεχος ξενοδοχειακού ομίλου. 

Ενας ακόμη λόγος της έντονης επιθυμίας για διακοπές στην Ελλάδα είναι ότι τα τελευταία χρόνια η ανάπτυξη soft brands στη φιλοξενία, οι επενδύσεις ξένων κεφαλαίων, η αναβάθμιση ξενοδοχειακών υποδομών και, κυρίως, η επανατοποθέτηση της χώρας στον διεθνή χάρτη, μέσα από τη διαχείριση της πανδημίας το 2020, έχουν δημιουργήσει ένα βάθος στη σχέση της με το ταξιδιωτικό κοινό. Αυτό κεφαλαιοποιείται πλέον, εκτιμά ξενοδόχος ο οποίος αναπτύσσει δυναμικά το brand του ομίλου του μέσα και από συνεργασίες με διεθνή επενδυτικά κεφάλαια σε Ελλάδα και εξωτερικό. 

Η αύξηση στην κίνηση ακούγεται ότι θα φθάσει έως και 10%. Όμως «εγώ ρωτάω πάντα τις εταιρείες επίγειας εξυπηρέτησης και τροφοδοσίας. Και αυτοί προετοιμάζονται για αύξηση κίνησης γύρω στο 3%», λέει διευθυντής ομίλου ξενοδοχείων. «Για τον τζίρο θα δούμε. Οι προκρατήσεις με έκπτωση 25% – 30% ήταν πολλές. Σίγουρα θα υπάρξουν και εκπτώσεις σε last minute (κρατήσεις της τελευταίας στιγμής). Όλα αυτά θα επηρεάσουν τον τζίρο. Και το ταμείο θα εξαρτηθεί από τα λειτουργικά κόστη, τον πληθωρισμό, τη μισθοδοσία». 

Σύμφωνα με την έρευνα του Euromonitor Lifestyles Φεβ/Μάρτιος 2022, ανάμεσα σε 40.000 ερωτηθέντες, τα ζητούμενα στην επιλογή ταξιδιού/προορισμού ιεραρχούνται ως: χαλάρωση, ασφαλής προορισμός, φύση και ύπαιθρος, All inclusive, ποιοτικό φαγητό, μύηση στην τοπική κουλτούρα και τέχνες/ πολιτιστική κληρονομιά.

Ενέργεια, κόστος ζωής, βιωσιμότητα, ψηφιοποίηση και τι λένε τα στοιχεία

Ερευνες, παρουσιάσεις, ομιλίες και δια ζώσης συναντήσεις, επιβεβαίωσαν ότι η φετινή χρονιά ξεχειλίζει από αισιοδοξία. 

Ο European Tourism Association (ETOA) και η Tourism Economics πιστεύουν ότι η αγορά θα έχει ανακάμψει μέχρι το 2024, αλλά ότι η απόκτηση βίζας θα εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση. Οι υπερατλαντικοί επισκέπτες ήταν και είναι καθοριστικοί για την ανάκαμψη της ευρωπαϊκής τουριστικής αγοράς. Οι συγκεκριμένοι συχνά ταξίδευαν για εβδομάδες κάθε φορά και έκαναν κράτηση για μεγάλο αριθμό διανυκτερεύσεων. Ξόδεψαν επίσης ένα ποσό άνω του μέσου όρου στους προορισμούς τους. Ως εκ τούτου, ήταν εξαιρετικά σημαντικοί για την πλήρη και τη περαιτέρω ανάπτυξη της ευρωπαϊκής τουριστικής αγοράς, δήλωσε ο David Goodger, διευθυντής της Tourism Economics. Ενώ, ο εσωτερικός τουρισμός και ο τουρισμός σε γειτονικές χώρες είχαν σχεδόν ανακάμψει στα προ πανδημίας επίπεδα, οι ξένοι επισκέπτες ήταν λιγότεροι από ό,τι το 2019.

Παρά τον πληθωρισμό και τις υψηλές τιμές ενέργειας, όσοι έχουν χρήματα αγοράζουν ταξίδια. Αλλά για τις οικογένειες αυτό θα είναι πιο δύσκολο. Οι value for money προορισμοί, όπως η Τουρκία, αναδεικνύονται. Η Τυνησία επανήλθε. Αυτοί οι προορισμοί μπορούν να είναι η λύση για πελάτες με λιγότερα χρήματα. Οι (χαμηλότερες) τιμές αυτών των προορισμών τους δίνουν ώθηση στη ροή των κρατήσεων, σημείωσε ο CEO της TUI Sebastian Ebel. 

Ο ίδιος σε συνέντευξη με τον διευθυντή του FVW Klaus Hildebrandt, σημείωσε ότι το 2022 ο ταξιδιωτικός οργανισμός του υστερεί κατά 20% στον αριθμό των πελατών και 10% σε έσοδα, σε σύγκριση με το 2019 και την περίοδο πριν από την πανδημία. «Αυτό δείχνει ότι πρέπει να είμαστε προσανατολισμένοι στο κέρδος και όχι στους αριθμούς», σχολίασε. Για να συμπληρώσει ότι θα επικεντρωθεί στην ανάπτυξη με προσανατολισμό το κέρδος και όχι τους αριθμούς.

Στις προκλήσεις για τις ταξιδιωτικές επιχειρήσεις που επισημαίνονται σε μελέτη του Euromonitor, η οποία παρουσιάστηκε στην ΙΤΒ, πρωτοστατεί η κρίση του κόστους ζωής στις αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες περιοχές που συνεχίζει να επηρεάζει το εισόδημα των καταναλωτών. Ωστόσο, προς το παρόν η συσσωρευμένη ζήτηση παραμένει ισχυρή και ο παγκόσμιος πληθωρισμός εκτιμάται ότι κορυφώθηκε το 2022, αν και παραμένει υψηλός στο 6,5% το 2023. Οι ταξιδιωτικές επιχειρήσεις αισθάνονται επίσης τον αντίκτυπο των υψηλότερων τιμών σε τρόφιμα, ποτά, ενέργεια, καύσιμα και εργασία, μαζί με την αύξηση των επιτοκίων που καθιστούν πιο δύσκολα τα οικονομικά μεγέθη. Αλλες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κλάδος αφορούν τις εργασιακές σχέσεις και τις ελλείψεις εργατικού δυναμικού μετά την πανδημία. 

Αντίστοιχα, οι κυρίαρχες τάσεις για το 2023 είναι η κρίση του κόστους ζωής, αλλά και το άνοιγμα της Κίνας και η ενίσχυση των εξερχόμενων ταξιδιών από την ασιατική χώρα. Ταυτόχρονα παρατηρείται στροφή στον ταχύτερα αναπτυσσόμενο τομέα των πακέτων, με κατεύθυνση προς τον τουρισμό με αξίες και ενδιαφέροντα, όπως η ευζωία, ο αθλητισμός και η περιπέτεια. Ο βιώσιμος και ψηφιακός μετασχηματισμός παραμένει βασική τάση, καθώς ο κλάδος βρίσκεται σε πορεία για μηδενισμό εκπομπών έως το 2050. 

Στο πλαίσιο αυτό, ο υπουργός Τουρισμού της Αιγύπτου Ahmed Issa περιέγραψε στην ΙΤΒ τη στρατηγική του για τον τομέα με ανάπτυξη 25%-30% τα επόμενα χρόνια. Θα ήθελε να επικεντρωθεί περισσότερο σε όσους κάνουν μεμονωμένες εκδρομές, καθώς και σε οικογένειες. Μια νέα καμπάνια, που στοχεύει κυρίως 12 ευρωπαϊκές χώρες, φιλοδοξεί να απεικονίσει την ευρύτητα στα αξιοθέατα της χώρας. 

Οι στρατηγικές της αειφορίας συχνά επικεντρώνονται στην οικολογική βιωσιμότητα, με μία από τις σημαντικές πτυχές να είναι η ανάγκη μείωσης των αερίων του θερμοκηπίου. Οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από την αεροπορική επιβατική κίνηση αντιπροσωπεύουν ένα μεγάλο ποσοστό του παγκόσμιου αποτυπώματος CO2. Μελέτη του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού (ΠΟΤ), καταδεικνύει ότι ο τουριστικός τομέας ευθύνεται για περίπου το 8% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου παγκοσμίως. Ως εκ τούτου, ο ΠΟΤ διερευνά τις τρέχουσες μεθόδους και όργανα μέτρησης που εφαρμόζονται στον τουρισμό.

Η εξίσωση έχει πολλούς συντελεστές. Από τη μια, η ζήτηση και φέτος είναι έντονη, προαναγγέλλοντας μια πυκνή θερινή σεζόν. Την ίδια στιγμή οι προκλήσεις είναι παρούσες: έλλειψη προσωπικού, πληθωρισμός, λειτουργικά κόστη, βιωσιμότητα. 

«Αν θα συμβούλευα κάτι τους συναδέλφους μου, θα ήταν να κλείσουν τα συμβόλαια του 2024 το συντομότερο», προειδοποιεί ξενοδόχος της Ρόδου.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News