Τα διαζύγια… γκριζάρουν. Στις ΗΠΑ, που διαθέτουν από τα υψηλότερα ποσοστά διαζυγίων στον κόσμο, τα τελευταία 40 χρόνια οι χωρισμοί έχουν μειωθεί στα νεαρότερα ζευγάρια, αλλά έχουν πάρει τα ηνία στους μεσήλικες και στην τρίτη ηλικία. Οι Αμερικανοί άνω των 65 ετών είναι η μόνη ηλικιακή ομάδα που παρουσιάζει αύξηση διαζυγίων. Για τους άνω των 50 ετών το ποσοστό επίσης αυξανόταν για δεκαετίες, αλλά πλέον έχει σταθεροποιηθεί.

Σήμερα, περίπου το 36% των κατοίκων στις ΗΠΑ που παίρνουν διαζύγιο είναι 50 ετών και άνω, σε σύγκριση με μόλις 8,7% το 1990, όπως επισημαίνει το BBC. Πρόκειται για τα αποκαλούμενα «γκρίζα διαζύγια». Αυτή η τάση οφείλεται σε διάφορους λόγους, από την άνοδο του προσδόκιμου ζωής μέχρι τους γάμους σε νεαρότερες ηλικίες και τα πιο αυστηρά κριτήρια στην επιλογή συντρόφου.

Η αύξηση των «γκρίζων διαζυγίων» δεν αφορά μόνο τις ΗΠΑ – συμβαίνει και σε γηράσκοντες πληθυσμούς παντού στον κόσμο. Από τη δεκαετία του 2000, όλο και περισσότεροι ηλικιωμένοι στη Νότια Κορέα περνούν από «διαζύγια του λυκόφωτος», όπως αποκαλούνται. Μια μελέτη αναφέρει ότι, δεδομένου του προσδόκιμου ζωής στα 80 χρόνια, πολλοί πενηντάρηδες Κορεάτες δεν αντέχουν τα τελευταία 30 χρόνια της ζωής τους με τον/την ίδιο/ίδια σύντροφο.

Αλλά και στην Ιαπωνία τα «γκρίζα διαζύγια» έχουν αυξηθεί κατά 22% από το 1990. Εν μέσω αυτής της αυξανόμενης τάσης, μια πτυχή της τυγχάνει μεγαλύτερης προσοχής: ο εντυπωσιακά βαθύς και εκτεταμένος αντίκτυπος των διαζυγίων στα ενήλικα παιδιά και στις σχέσεις τους με τους χωρισμένους γονείς τους, ειδικά με τον πατέρα.

Ενώ οι ερευνητές έχουν μελετήσει εκτενώς τον τρόπο που τα μικρά παιδιά επηρεάζονται από το διαζύγιο, ο αντίκτυπος στα ενήλικα τέκνα διαζευγμένων είχε παραμεληθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα – ίσως επειδή θεωρούνταν πιο ώριμα και ικανά για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση. Ωστόσο νέες έρευνες, από τα τέλη της δεκαετίας του 1990, απέδειξαν ότι και οι ενήλικοι αντιδρούν στο διαζύγιο των γονέων τους με θυμό, σοκ και «μόνιμη θλίψη».

Δεδομένης της ώριμης ηλικίας και ενσυνείδησής τους, πολλοί ενήλικοι διαζευγμένων γονέων αναρωτιούνται αν η ενηλικίωσή τους ήταν ψεύτικη, και αν ήταν ποτέ πραγματικά ευτυχισμένοι μεγαλώνοντας. Κάποιοι τερματίζουν σχέσεις και αρραβώνες λόγω του διαζυγίου των γονιών τους, ή αμφισβητούν την ταυτότητα και την αυτοεκτίμησή τους. Αλλοι επιχειρούν να στηρίξουν συναισθηματικά, κοινωνικά, και νομικά τον γονέα που αισθάνονται ότι αδικήθηκε στον χωρισμό.

Οι έρευνες δείχνουν ότι τα ενήλικα παιδιά διαζευγμένων αισθάνονται εγκλωβισμένα ανάμεσα στους δύο γονείς τους, ενώ ειδικά οι κόρες παρέχουν πιο έντονη συναισθηματική υποστήριξη από τους γιους. Κάποια από αυτά τα παιδιά δυσκολεύονται στη θέσπιση ορίων με τους χωρισμένους γονείς τους, καθώς συχνά οι τελευταίοι απευθύνονται σε εκείνα για ερωτικές –ή ακόμα και σεξουαλικές– συμβουλές στη νέα ελεύθερη ζωή τους.

Τα «γκρίζα διαζύγια» έχουν επιπτώσεις και στις σχέσεις των διαζευγμένων με τα αδέλφια τους ή με μέλη της ευρύτερης οικογένειάς στις γιορτές ή στις οικογενειακές συγκεντρώσεις – αλλά και στις προσωπικές σχέσεις των ίδιων των παιδιών τους. Ολα αυτά αφορούν την περιπλοκότητα και την ηλικιακή εξέλιξη των σχέσεων γονέα-παιδιού.

Η νέα έρευνα, βασισμένη σε συνεντεύξεις με 40 άνδρες και 40 γυναίκες σε διαδικασία «γκρίζου διαζυγίου», διαπίστωσε ότι πολλές γυναίκες βρίσκονται αντιμέτωπες με «οικονομικές ποινές» λόγω του διαζυγίου, καθώς είχαν κάνει επαγγελματικά διαλείμματα για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους. Αντιθέτως, οι άνδρες είναι αντιμέτωποι με «κοινωνικούς αποκλεισμούς», αφού, σε αντίθεση με τις πρώην συζύγους τους, δεν επένδυαν στο κτίσιμο κοινωνικής ζωής.

Η πλειονότητα των ενήλικων τέκνων διαζευγμένων γονέων συντάσσεται με την πλευρά της μητέρας – ένα μοτίβο συμπεριφοράς που αποκαλείται «μητριαρχική κλίση». Στα διαζύγια σε μικρότερες ηλικίες αυτό συμβαίνει επειδή συνήθως η επιμέλεια των παιδιών δίνεται στη μητέρα, αλλά μελέτες σε διαφορετικές χώρες, που εκτείνονται σε αρκετές δεκαετίες, καταγράφουν το ίδιο φαινόμενο και στα «γκρίζα διαζύγια» με ενήλικα παιδιά.

Αλλες μελέτες έχουν υποδείξει επίσης ότι το διαζύγιο των γονέων στην τρίτη ηλικία έχει ως αποτέλεσμα λιγότερες επαφές των παιδιών με τον πατέρα τους – επαφές που μειώνονται περαιτέρω αν εκείνος αποκτήσει νέα σχέση. Αντιθέτως, αν η ηλικιωμένη μητέρα βρει νέο ταίρι, οι επαφές της με τα παιδιά της δεν επηρεάζονται. Το ενδιαφέρον εδώ είναι ότι οι γυναίκες υποβάλλουν πιο εύκολα αιτήσεις διαζυγίου από τους άνδρες, αλλά σπανίως ξαναπαντρεύονται.

Πολλά ενήλικα παιδιά διαζευγμένων περιορίζουν τις συναντήσεις τους με τους γονείς τους, ακόμα και αν εκείνοι επιθυμούν μια σχέση μαζί τους ή τα στηρίζουν οικονομικά. Οι επαφές μειώνονται για την αποφυγή συγκρούσεων. Αυτή η διαλυμένη οικογενειακή δυναμική επηρεάζει την ευημερία τόσο των χωρισμένων γονέων όσο και των παιδιών. Μάλιστα, μια έρευνα δείχνει ότι η πλήρης έλλειψη επαφής με τα παιδιά επιδεινώνει τις αρνητικές επιδράσεις του διαζυγίου στην υγεία των γονέων.

Φυσικά, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι ορισμένες σχέσεις γονέων-παιδιών δεν επηρεάζονται καθόλου αρνητικά από ένα «γκρίζο διαζύγιο». Μάλιστα, κάποια ενήλικα παιδιά δεν εκπλήσσονται ούτε σοκάρονται από το διαζύγιο των γονέων τους – ενώ ορισμένα μπορεί ακόμη και να το υποστηρίξουν με ανακούφιση, ανάλογα με τις ιδιαίτερες συνθήκες της κάθε οικογένειας.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News