Τα γηρατειά έχουν τις δοκιμασίες τους, αλλά συχνά προσφέρουν άφθονες σταγόνες απόλαυσης. Τα γονίδια και η καλή τύχη παίζουν ρόλο, αλλά ο σημαντικότερος παράγοντας είναι οι προσωπικές επιλογές, επισημαίνει σε συνέντευξή της στους Times του Λονδίνου η καθηγήτρια γεροντολογίας και γεροντικής ιατρικής Κέρι Μπέρναϊτ.

Μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Psychology and Aging, η οποία παρακολούθησε περίπου 800 ενήλικες στη Γερμανία για 15 χρόνια, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι όσοι φαντάζονταν θετικά τα γηρατειά τους είχαν λιγότερες πιθανότητες να πεθάνουν κατά τη διάρκεια της μελέτης. Παράλληλα, όσοι είχαν αρνητικές γενικευμένες απόψεις για τη ζωή των ηλικιωμένων βάσει της παρατήρησης τους, έζησαν επίσης περισσότερο.

Με άλλα λόγια, η νοοτροπία του τύπου «δεν είμαι σαν τους περισσότερους ηλικιωμένους» βοηθάει. Είναι ένας τρόπος που η συμπεριφορά και η στάση ζωής επηρεάσουν τη μακροζωία και την ευημερία. Η 55χρονη Μπέρναϊτ είναι συνιδρύτρια του Κέντρου Διερεύνησης Κακοποίησης Ηλικιωμένων στις ΗΠΑ και έγραψε το βιβλίο με τίτλο «Joyspan: Ενας σύντομος οδηγός για να απολαύσετε τη μακρά ζωή σας», δουλεύοντας για χρόνια με ηλικιωμένους που υποφέρουν.

Ο όρος «Joyspan» (εμβέλεια ευτυχίας), τον οποίο εισαγάγει η γεροντολόγος, σημαίνει ψυχολογική ευεξία και ικανοποίηση στη μακροζωία – η διατήρηση ή η αναζωπύρωση των οποίων σε μια εποχή που οι αντιξοότητες είναι δεδομένες, σημαίνει δέσμευση στα βασικά της στοιχεία: ανάπτυξη, σύνδεση, προσαρμογή και προσφορά. Γίνεται πραγματικότητα μέσω ενεργών δραστηριοτήτων που οι περισσότεροι ηλικιωμένοι φοβούνται ή αποφεύγουν.

Η γεροντολόγος επινόησε τον όρο προ πενταετίας και δηλώνει ένα πραγματικό φαινόμενο, η μετασχηματιστική δύναμη του οποίου στηρίζεται σε επιστημονικά δεδομένα. Τυπικές ιδιότητες του «Joyspan» είναι η συμπόνια, η γενναιοδωρία, η συγχώρεση, το θάρρος, η ανθεκτικότητα, η πνευματική περιέργεια και η ευγνωμοσύνη. Οι συμπεριφορές που εντάσσονται στον όρο περιλαμβάνουν τη μάθηση, την εξερεύνηση και την ενίσχυση της κοινωνικής αλληλεπίδρασης.

Η μελέτη της βασίζεται σε εκείνη της Κάρολ Ριφ του 1989 με τίτλο «Η ευτυχία είναι τα πάντα – ή μήπως δεν είναι;», η οποία προσδιόρισε τα βασικά συστατικά της ψυχολογικής ευεξίας ως την αυτονομία, την περιβαλλοντική κυριαρχία, την προσωπική ανάπτυξη, τις θετικές σχέσεις, τον σκοπό στη ζωή και την αυτοαποδοχή. Αυτά τα χαρακτηριστικά εφάρμοσε η δρ Μπέρναϊτ στους ηλικιωμένους.

Ισχυρίζεται ότι η ανάγκη για τέτοιου είδους παρεμβάσεις είναι επείγουσα, καθώς πολλοί ηλικιωμένοι σήμερα έχουν ανάγκη από βελτίωση της υγείας τους, της αυτοεκτίμησής τους, των γνωστικών ικανοτήτων τους και των επιπέδων της προσωπικής τους ικανοποίησης. Επισημαίνει τους κινδύνους διακρίσεων των οποίων αποδέκτες είναι οι ηλικιωμένοι και πιστεύει ότι η ευεξία είναι απαραίτητη σε όλη τη διάρκεια της ζωής μας.

Η ενασχόληση της γεροντολόγου με την έρευνα των ηλικιωμένων πηγάζει από την 96χρονη μητέρα της, η οποία έμαθε σταδιακά να απολαμβάνει τη ζωή της, παρά τα έντονα αρθριτικά προβλήματα και την απώλεια του συζύγου της. Η Μπέτι Μπέρναϊτ απολαμβάνει πλέον την καθημερινότητά της και τα εννέα εγγόνια της.

Η οδός προς την ευεξία στην τρίτη ηλικία είναι η απόρριψη σκέψεων σχετικών με τις αδυναμίες που θεωρούν ότι τους περιορίζουν –καθώς «η ανεπάρκεια μετατρέπεται σε ταυτότητα», όπως λέει– και η αποφασιστικότητα για μάθηση. Αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι είναι ο ηλικιακός ρατσισμός που τους επιβάλλει η κοινωνία.

Η αυτοαποδοχή είναι ένα ακόμη αναπόσπαστο κομμάτι της γεροντικής ευτυχίας. Ο συμβιβασμός με τις αδυναμίες κάνει τους ηλικιωμένους λιγότερο επιρρεπείς στο άγχος ή στην κατάθλιψη. Σημαντικό ρόλο παίζει και η «ανθεκτικότητα της ταυτότητας» – η ικανότητα του καθενός να βλέπει τον εαυτό του όσο το δυνατόν λιγότερο με βάση τους κοινωνικούς ρόλους και περισσότερο με βάση τις ιδιότητες και τις αξίες του, όπως επισημαίνει στους Times η γεροντολόγος.

Η οικοδόμηση ανθεκτικότητας απαιτεί αυτογνωσία και απαντήσεις γύρω από ζητήματα ταυτότητας, αλλά και απαντήσεις σε θεμελιώδη ερωτήματα της γήρανσης σχετικά με τις περιορισμένες δυνατότητες όρασης, κινητικότητας και συμμετοχής σε πιο μακροπρόθεσμες αξίες – όπως η φύση, η μουσική, η λογοτεχνία, η μάθηση και η σοφία.

Η έρευνα της Μπέρναϊτ αποδεικνύει ότι όλα τα στοιχεία της «λίστας εμβέλειας ευτυχίας» που έχει συνθέσει έχουν θετικό αντίκτυπο στη γνωστική λειτουργία. Σε αυτή την κοινωνική σύνδεση ο εγκέφαλος παίζει καθοριστικό ρόλο – η αλληλεπίδραση καλλιεργεί τις σωστές αντιδράσεις απέναντι σε κάθε κακοτοπιά των γηρατειών. Και η διαρκής εγκεφαλική τόνωση οδηγεί στην ανάπτυξη.

Η γεροντολόγος αναφέρεται σε μια έρευνα για τη γήρανση και τη νόσο Αλτσχάιμερ, στην οποία συμμετείχαν καλόγριες. Διαπίστωσε ότι οι μοναχές που μετέδιδαν «ευγνωμοσύνη, ενθουσιασμό και χαρά» έζησαν περίπου επτά έως δέκα χρόνια περισσότερο από εκείνες που ήταν ουδέτερες ή αρνητικές.

Από την άλλη, απειλή για την εμβέλεια της ευτυχίας συνιστούν τα ανυπέρβλητα εμπόδια της απομόνωσης, της απώλειας, της απογοήτευσης και της αίσθησης του ηλικιωμένου ότι είναι βάρος για τους οικείους του. Αλλά η μακρά διάρκεια ζωής μπορεί να αντιπαρέλθει αυτά τα εμπόδια με τη συναισθηματική ευεξία –η οποία εξαρτάται από πολύ περισσότερα πράγματα, πέραν της κατανάλωσης πρωτεϊνών και της ήπιας άρσης βαρών, λέει στους Times η Μπέρναϊτ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News