Γύρισε η καρδιά στη θέση της. Το Λονδίνο χάρισε ανακούφιση. Οι προκρατήσεις στα συστήματα των τουριστικών οργανισμών είναι ανεβασμένες για την Ελλάδα. Η εικόνα τους δείχνει να είναι παρόμοια με πέρυσι τέτοια εποχή.

Στο ελληνικό περίπτερο της World Travel Market 2019 υπήρχαν χαμόγελα. Ευφορία και ηρεμία. Και αρκετός κόσμος, ξενοδόχοι, επαγγελματίες, τοπικοί άρχοντες, Περιφερειάρχες, Δήμαρχοι, Αντιδήμαρχοι. Και εμπορικοί επισκέπτες.

Η διεθνής έκθεση τουρισμού της βρετανικής πρωτεύουσας ξεκίνησε την περασμένη Δευτέρα με καλούς οιωνούς από τους Tour Operators. Και εξελήφθη ως χάδι μετά το δυνατό χαστούκι από την κατάρρευση της Thomas Cook. Ηταν σαν τους «Δίδυμους Πύργους» του τουρισμού, είπε ένας ξενοδόχος.

Οι λόγοι της αύξησης;

Το Brexit δεν επηρεάζει τόσο τη διάθεση των Βρετανών για διακοπές; Υπάρχει η αίσθηση ότι δεν θα είναι άτακτη η έξοδος από την ΕΕ; Η Τουρκία έχει ξεκινήσει έναν πόλεμο στη Συρία και αυτό μπορεί να επηρεάζει τις επιλογές; Οι Βρετανοί θέλουν να αγοράσουν εγκαίρως πακέτα αξιοποιώντας μια καλή ισοτιμία της στερλίνας, αλλά και φοβούμενοι ότι η πρωτοκαθεδρία της TUI θα ανεβάσει τις τιμές; Υπάρχει momentum για την Ελλάδα;

Κανείς δεν ήταν σίγουρος.

Σε κάθε περίπτωση είναι πολύ αρχή, με αρκετούς μήνες ώσπου να αρχίσει η σεζόν.

Το θετικό κλίμα επιβεβαίωσε και ο υπουργός Τουρισμού Χάρης Θεοχάρης μιλώντας για αύξηση 3% στα τουριστικά μεγέθη της χώρας και «για πιο μεγάλα ρεκόρ στην ποιότητα και την ποσότητα».

Γιατί όμως υπάρχει αύξηση; Υπήρξαν λίγοι που έδωσαν πιο συγκεκριμένη απάντηση. Και αυτή δεν δικαιολογεί την τόση ευφορία.

«Εμείς θα μειώσουμε τις θέσεις για Ελλάδα το 2020», είπε ο πρόεδρος της Ενωσης Βρετανών Τουριστικών Πρακτόρων (ΑΒΤΑ) και της εταιρίας Sunvil Νόελ Ιωσηφίδης. «Φέτος είχαμε αρκετές κενές θέσεις στα αεροπλάνα», δηλώνει και προσθέτει ότι «ίσως αυτό είναι μία ευκαιρία να ενισχυθούν λίγο οι τιμές» για τη χώρα. Οι αυξήσεις που παρουσιάζουν οι Tour Operators, εξηγεί, έχουν να κάνουν «με τα δικά τους συστήματα και μεγέθη και όχι με το σύνολο των προκρατήσεων για Ελλάδα». Και πολλά θα εξαρτηθούν από τα slots.

Υπάρχουν «συγκεκριμένοι λόγοι που καταγράφεται η αύξηση», υποστηρίζει ο ξενοδόχος και πρώην εντεταλμένος σύμβουλος Τουρισμού της Περιφέρειας Κρήτης Μιχάλης Βαμιεδάκης. «Η αύξηση αφορά τη δουλειά των τουριστικών γραφείων που πήραν μερίδιο από τη χρεοκοπία της Thomas Cook. Είναι αύξηση των δικών τους επιμέρους προκρατήσεων. Δεν αφορά στον συνολικό αριθμό. Εκεί δεν ξέρουμε ποια είναι η μεταβολή». Υπάρχει αύξηση λοιπόν, αλλά έχει να κάνει με ένα υποσύνολο. Οι τουριστικοί οργανισμοί μοιράστηκαν, άλλος περισσότερο, άλλος λιγότερο, το μερίδιο του δεύτερο μεγαλύτερου Tour Operator.

Από την άλλη, «η αύξηση των πτητικών προγραμμάτων έχει καλύψει περίπου το 30% του προγράμματος της Thomas Cook», για Ελλάδα, επισημαίνει ο κ. Βαμιεδάκης. «Υπάρχει ακόμα 70% που είναι ρευστό».

Οι τουριστικοί οργανισμοί καταγράφουν αύξηση. Η πελατεία αυξήθηκε;

«Οχι», απαντά ο πρόεδρος του Συλλόγου Διευθυντών Ξενοδοχείων Ρόδου, Γιώργος Ματσίγκος. «Οι αυξήσεις είναι πλασματικές. Οταν σε μια περιοχή λειτουργούν πέντε μαγαζιά και το ένα από αυτά κλείσει, τα υπόλοιπα τέσσερα θα έχουν περισσότερη δουλειά. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι αυξήθηκε και η πελατεία τους. Είναι απλά μαθηματικά».

Ο ίδιος εστιάζει στις αεροπορικές θέσεις. Αυτές θα είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα, ώστε η κάθε ένταση στη ζήτηση να μπορέσει να γίνει άφιξη. Και ξεπερνά την πρόθεση των τουριστικών οργανισμών. «Η Jet2 αύξησε κατά 11% το πτητικό της πρόγραμμα. Η TUI το ενίσχυσε» επίσης. «Μα δεν υπάρχουν αεροπλάνα», για να το αυξήσουν παραπάνω, υπογραμμίζει ο κ. Ματσίγκος, αναφερόμενος στα καθηλωμένα Boeing 737 Max. Εβδομηνταπέντε από τον στόλο της TUI είναι καθηλωμένα. Και προέκυψε πρόβλημα και με τα Boeing 737 Next Generation.

«Στη Ρόδο η Thomas Cook έφερνε 80.000 κόσμο. Με βάση τα νέα αυξημένα πτητικά προγράμματα των άλλων τουριστικών οργανισμών, θα καλυφθούν το πολύ 40.000 θέσεις. Ακόμα είμαστε ακόμα 40.000 αεροπορικές θέσεις λιγότερες», εξηγεί ο κ. Ματσίγκος. Αρα δεν μπορούμε να μιλάμε για αύξηση. Αυτή τη στιγμή είμαστε μείον».

Ολα τα παραπάνω είναι παράγοντες που διαμορφώνουν το νέο περιβάλλον, αλλά δεν επηρεάζονται από στρατηγική της χώρας, των προορισμών ή των περισσότερων ξενοδοχείων, αν δεν έχουν Key Performance Indicator (KPI). Αφορούν εμάς, χωρίς εμάς.

Στο ελληνικό περίπτερο και τα «πηγαδάκια» ήταν διάχυτη η ικανοποίηση με τα νέα από τους πράκτορες. Μετά το «χαστούκι» της Thomas Cook, πολλοί ξενοδόχοι υπέγραψαν αμέσως συμβόλαια με την TUI και άλλους Tour Operators, καλύπτοντας τα κενά τους για το 2020. Και οι μεμονωμένες κρατήσεις; Η ερώτηση ξένιζε. «Οταν έχεις όλα τα δωμάτια allotment και έχεις πληρότητα 90% δεν χρειάζεσαι digital sales», απαντά ξενοδόχος με αξιόλογο δυναμικό και επιτυχημένη πορεία σε έναν από τους μεγαλύτερους προορισμούς της χώρας, ο οποίος έχασε ένα σημαντικό ποσό από τη χρεοκοπία της Thomas Cook. Για να μειωθεί η εξάρτηση σε αυτή την κατηγορία; «Εχουμε διασπορά σε πολλούς Tour Operators».

Σε μια άλλη περίπτωση που πάλι δεν εξετάζει το digital κανάλι διανομής, ο λόγος είναι ότι ο γενικός διευθυντής του ξενοδοχείου αντιδρά. Είναι παλιάς κοπής και έχει μάθει στην προσωπική επαφή με τον πράκτορα στην πώληση. Και τον μεμονωμένο ταξιδιώτη που θέλει να διαλέξει τις διακοπές του πώς θα τον προσεγγίσει; Πώς γνωρίζει ποιος είναι ο πελάτης που έρχεται και περνά τις διακοπές του στο ξενοδοχείο; Το προφίλ του, τις συνήθειές του, τις προτιμήσεις του; Πώς αναπτύσσει μια απευθείας σχέση, την οποία θα πρέπει να διατηρήσει ώστε ο πελάτης να έρθει ξανά; Ειδικά σε μια εποχή που τον διεκδικούν πολλοί και έντονα;

«Εάν το κενό της Thomas Cook καλυφθεί πάλι από Tour Operators δεν είναι δείγμα υγείας για το ελληνικό τουριστικό προϊόν», τόνισαν τουριστικοί παράγοντες.

Η ευθύνη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Το ίδιο ισχύει και για τους προορισμούς. Για το brand και τη στρατηγική προβολής τους. Εδώ η ευθύνη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι μεγάλη. Με τη διαχείριση των προορισμών να είναι το βασικό ζητούμενο και τα σκουπίδια μείζονα προτεραιότητα. Οι λέξεις Destination Management Organization (DMO) ακόμα συζητιούνται, αλλά αυτό απέχει πολύ από τη σωστή υλοποίηση. Και η προβολή είναι ζήτημα. Ειδικά όταν αυτή δεν έχει μελετηθεί και εκπονηθεί σωστά.

Οπως το «Epirus: The world’s smallest continent», το brand logo της Περιφέρειας Ηπείρου στην πρόσκληση που διανεμήθηκε στην WTM για την παρουσίαση των Διαδρομών των Αρχαίων Θεάτρων. «San ti Chalkidiki den echi»; Ποιος ξένος θα καταλάβει το «ευφυολόγημα» ότι η Ηπειρος εκτός από όνομα της ελληνικής Περιφέρειας, έχει την ίδια προφορά – στα ελληνικά – με τον γεωγραφικό προσδιορισμό; Γιατί, κατά τα άλλα, περνάει το μήνυμα ότι είναι πολύ μικρή. Αυτό θέλει να αναδείξει η Ηπειρος;

Τι είπε ο υπουργός Τουρισμού

Η βαρύνουσα έκθεση του Λονδίνου σηματοδότησε και την πρώτη εμφάνιση της νέας πολιτικής ηγεσίας. Η αίθουσα που φιλοξένησε τη συνέντευξη Τύπου του υπουργού Τουρισμού ήταν κατάμεστη, πέρα από εκπροσώπους τουριστικών φορέων και με πολλούς ξένους δημοσιογράφους. Παρότι την ίδια ώρα υπήρχαν άλλες δύο σημαντικές εκδηλώσεις, το Travel Leaders Speak: UK Travel Markets – What to Expect in 2020 με τη συζήτηση για το Brexit να κυριαρχεί. Αλλά και το πάνελ του World Travel & Tourism Council (WTTC) για την ετοιμότητα προορισμών στην κρίση (Crisis Readiness: Are you Prepared & Resilient to Safeguard your People and Destinations). Θέμα επίκαιρο στην πράξη, με κρούσματα και στη χώρα μας και σχετικά πρόσφατο παράδειγμα τη Χαλκιδική.

Οι ερωτήσεις που δέχθηκε ο κ. Θεοχάρης εστίασαν στη βιωσιμότητα, τον υπερτουρισμό – με ειδική αναφορά στη Σαντορίνη και την κρουαζιέρα – στα κενά των slots εξαιτίας της Thomas Cook και στο ζήτημα της αεροπορικής συνδεσιμότητας.

«Η συνδεσιμότητα είναι η προτεραιότητά μας», απάντησε. «Χρειαζόμαστε περισσότερες πτήσεις. Τα χαμένα slots είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα για την Ελλάδα. Υπάρχει πολύ περισσότερη ζήτηση και θα πρέπει να δούμε τη στρατηγική πλευρά του ζητήματος».

Κατά την παραμονή του στο Λονδίνο, είχε σειρά επαφών με εκπροσώπους αεροπορικών εταιρειών και τουριστικών ομίλων, οι οποίοι ενδιαφέρονται να ενισχύσουν την παρουσία τους στην Ελλάδα. Ο ίδιος εξέφρασε την πεποίθηση ότι το κενό θα καλυφθεί από την αγορά, δεδομένης της ενισχυμένης ζήτησης. Στη συνέχεια αναφέρθηκε στο δεκαετές στρατηγικό πλάνο για τον τουρισμό, το οποίο βρίσκεται υπό διαμόρφωση, ενώ τόνισε ότι η καμπάνια προβολής της χώρας θα ξεκινήσει πολύ νωρίτερα, από τον Ιανουάριο. Μίλησε επίσης για την ανάγκη διαχείρισης προορισμών και των τουριστικών ροών τους.

Πώς ανταποκρίνονται οι προορισμοί σε αυτό; Το Πιλοτικό Πρόγραμμα Διαχείρισης Προορισμού για τη Σαντορίνη και τη Ρόδο, που παρουσιάστηκε πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης (EBRD), έχει στόχο τη μη περαιτέρω αλλοίωση των δύο προορισμών. Το όραμα για τη Ρόδο είναι ο τουρισμός όλο τον χρόνο, με ορίζοντα επίτευξης το 2030. Είναι ερώτημα αν θα προχωρήσει η υλοποίησή τους. «Αυτά θέλουν χρήματα», απαντά ο νέος Δήμαρχος Ρόδου Αντώνης Καμπουράκης. Τα δημοτικά τέλη θα μπορούσαν να συνεισφέρουν; «Δεν είναι κάτι που έχουμε υπολογίσει».

Το ελληνικό περίπτερο

Η αισθητική του ελληνικού περιπτέρου ήταν ένα ακόμα από τα θέματα που συζητήθηκαν στα «πηγαδάκια». Στις προθέσεις του υπουργείου είναι να το αλλάξει. «Να φύγουν πια αυτά τα καφάσια».

Στις ανταγωνίστριες χώρες, η Ισπανία είχε έντονα στοιχεία τεχνολογίας με ψηφιακές οθόνες και μια θολωτή ντιζάιν κατασκευή. Η Τουρκία άλλαξε τα χρώματα στο περίπτερό της. Από το επιθετικό κόκκινο, πέρασε στο μπλε-γκρι, με «βιτρίνα» αντίγραφα ευρημάτων από τον αρχαιότερο ναό στον κόσμο (11.500 π.Χ.) στο Γκιομπεκλί Τεπέ, ένα ύψωμα 760 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, νοτιοανατολικά και πολύ κοντά στα σύνορα με τη Συρία.

Η Αίγυπτος «που έχει ανοίξει και επίσημα», διατήρησε το εξωραϊσμένο προφίλ τον αρχαίο πολιτισμό με ένα σύγχρονο περίπτερο και ναυαρχίδα το νέο της μουσείο που θα ανοίξει το 2020.

«Τα μυαλά πρέπει να αλλάξουν»

Μαζί με την αισθητική και εικόνα του περιπτέρου, πρέπει να εξωραϊστεί και το περιεχόμενο. Τα έπιπλα δεν κάνουν τον οικοδεσπότη, σε παράφραση της γνωστής παροιμίας. «Τα μυαλά πρέπει να αλλάξουν», είπε ένας ξενοδόχος, σε προορισμούς και επιχειρήσεις κατ’ επέκταση. Οι τελευταίες έχουν να κάνουν με επιχειρηματικές επιλογές και τα αποτελέσματά τους. Οι προορισμοί διαχειρίζονται δημόσιο χρήμα και κονδύλια και θα πρέπει ο απολογισμός να είναι θετικός. Η προετοιμασία και παρουσία τους θα πρέπει να έχει τεχνοκρατικό χαρακτήρα. Αυτή η εικόνα δεν υπάρχει. Το αντίθετο. Με παράδειγμα την πρόσφατη δημόσια διαμάχη του Οργανισμού Τουρισμού Θεσσαλονίκης (ΟΤΘ) και την αποχώρηση από το σχήμα της Ενωσης Ξενοδόχων Θεσσαλονίκης, με καταγγελίες της τελευταίας για διάθεση κονδυλίων για πολιτική και όχι τουριστική προβολή.

Μια τουριστική έκθεση και δη η μία από τις δύο κορυφαίες στη διεθνή αγορά δεν αποτελεί ευκαιρία για «reunion» αιρετών, οι οποίοι θα παρακολουθήσουν τη συνέντευξη Τύπου του υπουργού, ούτε για αναμνηστικές φωτογραφίες στο περίπτερο τύπου «είμαστε μια ωραία παρέα» και «πάμε δυνατά», για εσωτερική αξιοποίηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Εάν υπάρχει η ανάγκη για επαφή μπορεί εύκολα να ικανοποιηθεί στην ελληνική επικράτεια.

«Δεν θέλω να είμαι εδώ», λέει η νέα Δήμαρχος Κέρκυρας Μερόπη Υδραίου, η οποία πρόσφατα έκλεισε συμφωνία με την Κοζάνη για τη μεταφορά των σκουπιδιών, δίνοντας λύση σε ένα πρόβλημα που έκανε πασίγνωστο το νησί, με βουνά από πεταμένα σκουπίδια να «στολίζουν» το brand του. «Θέλω στη θέση μου να είναι ένας τεχνοκράτης για να κάνει δουλειά».

Αργότερα, περνώντας ένα μεγάλο περίπτερο σημαντικής τουριστικής περιφέρειας, δύο άνδρες μιλούσαν πίσω από τον πάγκο με τα απλωμένα τοπικά προϊόντα και φυλλάδια.

«Εδώ δεν έρχεσαι για δουλειά. Ερχεσαι για να σε δουν».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News