Χμ. Ξεκινάω αυτό το κείμενο ανάποδα, με το συμπέρασμα να προηγείται: Πάντα οι πιο προβεβλημένοι παίρνουν τις δάφνες – το γκι, εν προκειμένω, αφού μιλάμε για Χριστούγεννα. Διαβάστε πώς έχει γραφτεί η ιστορία, στην πραγματικότητα.

Για τον Τόμας Εντισον έχουν γραφτεί πολλά βιβλία – και όχι άδικα. Τι να πρωτοπείς για τον αμερικανό εφευρέτη και επιχειρηματία και, βασικά, μία επιφανή μορφή στην παγκόσμια ιστορία της τεχνολογίας; Ανάμεσα στις 1.093 ευρεσιτεχνίες του, η ανθρωπότητα πάντα θα του χρωστά τα πάντα επειδή -χωρίς αξιολογική σειρά- ανακάλυψε: τον ηλεκτρικό λαμπτήρα πυράκτωσης, τον φωνογράφο, την κινηματογραφική μηχανή προβολής και, εννοείται, το σύγχρονο τηλέφωνο. Πολύ πιθανό, να ξεχνάω και αρκετά ακόμη…

Το βέβαιο είναι ότι ένα από τα μεγάλα του πάθη ήταν οι εφαρμογές του ηλεκτρισμού – από το 1876 ξεκίνησε τις προσπάθειές του για να βρει τρόπο να παραγάγει ηλεκτρικό φως. Για την ακρίβεια, είχε βάλει ένα (δημόσιο) στοίχημα: να βρει τρόπο για την παραγωγή ασφαλούς και φθηνού ηλεκτρικού φωτός, που θα αντικαθιστούσε τους λαμπτήρες γκαζιού σε εκατομμύρια σπίτια, σε ολόκληρο τον κόσμο. Να δημιουργήσει μια «επανάσταση, με λίγα λόγια, κάτι που ήταν εξαιρετικά δύσκολο, έως ακατόρθωτο. Σκεφτείτε ότι ο πρώην συνεργάτης του, Νίκολα Τέσλα, πίστευε ότι ο Εντισον έψαχνε «ψύλλους στ’ άχυρα». Ευτυχώς, όμως, τον πίστεψαν οι Μόργκαν και Βάντερμπιλτ, πρώην εργοδότες του, και του προσέφεραν 50.000 δολάρια για να ολοκληρώσει την έρευνά του.

Ο Τύπος της εποχής έγραφε ότι ο Εντισον θα κατάφερνε να συνδέσει λαμπτήρες -«παράλληλα»- έτσι ώστε, ακόμα κι αν καιγόταν ένας, το κύκλωμα να εξακολουθούσε να λειτουργεί. Τελικά, στις 21 Οκτωβρίου 1879, το Μένλοου Παρκ φωτίστηκε από 30 λαμπτήρες πυράκτωσης, με νήμα από άνθρακα. Αργότερα ο Τόμας Εντισον δημιούργησε το πρώτο εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, που έδωσε ρεύμα σε ολόκληρη τη Νέα Υόρκη! Και κάπως έτσι, το εγχείρημά του μετουσιώθηκε στον κολοσσό που λέγεται, μέχρι σήμερα, «General Electric»

Μένουμε στο «Μεγάλο Μήλο», στη Νέα Υόρκη, το 1882, και πάμε να δούμε τι είχε συμβεί με τα πρώτα χριστουγεννιάτικα λαμπιόνια τα οποία άναψαν με -τι άλλο;- ηλεκτρισμό. Αφενός, δεν δημιουργήθηκαν ως προϊόν της ηλεκτρικής εταιρίας που έγραφα λίγο πιο πάνω, αλλά για να διακοσμήσουν το ίδιο το σπίτι του δημιουργού τους. Να το κάνουν πιο εφετζίδικο, πιο glamorous – έτσι κι αλλιώς αγαπούσε τα Χριστούγεννα και τη διακόσμησή τους. Μισό λεπτό… Εδώ, υπάρχει μια λεπτομέρεια. Δεν αναφέρομαι στον Εντισον, αλλά σε έναν πολύ καλό συνεργάτη του, τον Εντουαρντ Τζόνσον, που εργαζόταν στην ίδια εταιρεία..

Ο Τζόνσον, πάνω σε ένα σύρμα, σε σειρά, έβαλε 80 χρωματιστά λαμπιόνια στις αποχρώσεις του λευκού, του κόκκινου και του μπλε – η αμερικανική σημαία, η αστερόεσσα, ήταν ανέκαθεν σημείο αναφοράς. Με αυτό, «τύλιξε» ένα χριστουγεννιάτικο δέντρο, αλλά δεν σταμάτησε εδώ: Εβαλε το δέντρο πάνω σε μια περιστρεφόμενη βάση, σε έναν μηχανισμό πάνω σε πλατφόρμα που έπαιρνε ενέργεια από… «αγνό» ηλεκτρικό ρεύμα. Με κάθε περιστροφή τα φώτα αναβόσβηναν -και χωρίς να καούν τα λαμπάκια- ενώ όλοι το κοιτούσαν «μαγεμένοι»-«wow»! Σκεφτείτε πόσο απίστευτο εφέ ήταν για εκείνη την εποχή.

Βέβαια, ο Εντισον είχε φτιάξει πρώτος «γιρλάντες» από ηλεκτρικούς λαμπτήρες για να διακοσμήσει χριστουγεννιάτικα το εργαστήρι του, το 1880, δύο χρόνια πριν από τον Τζόνσον. Τη δόξα, όμως, ως ο γνωστός της υπόθεσης, την πήρε ολόκληρη ο Τόμας Εντισον. «Πατέρας», όμως, του στολισμού του χριστουγεννιάτικου δέντρου με λαμπάκια θα πρέπει να θεωρείται ο Εντουαρντ Τζόνσον.

Περίπου μια δεκαετία αργότερα, το 1894, χριστουγεννιάτικο δέντρο με λαμπιόνια μπήκε και στον Λευκό Οίκο. Τα χρόνια που ακολούθησαν, πάντως, είχαν συμβεί διάφορα ατυχήματα με αναφλέξεις – πολλά χριστουγεννιάτικα δέντρα έγιναν παρανάλωμα του πυρός. Ετσι, πλέον, το 1901, πωλούνταν «ασφαλή» και… τεσταρισμένα λαμπάκια, από την εταιρία του Εντισον, τα οποία διαφημίζονταν στη «Saturday Evening Post», αλλά και στο Harper’s Bazaar.

Αντίστοιχα, στην Ελλάδα, το πρώτο δέντρο -έλατο ήταν, όπως αναφέρουν οι περισσότερες πηγές- στολίστηκε το 1833, στα ανάκτορα του βασιλιά Όθωνα, στο Ναύπλιο. Χωρίς λαμπάκια. Το χριστουγεννιάτικο δέντρο μόλις τη δεκαετία του ‘50 μπήκε στα περισσότερα ελληνικά σπίτια. Βλέπεις, επί πολλά χρόνια, προτού επικρατήσει αυτό το έθιμο, το στολισμένο καραβάκι αποτελούσε το κλασικό, παραδοσιακό ντεκόρ.

Χωρίς λαμπάκια, μη λέμε τα ίδια…

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News