Εξετάζοντας κάποιος την ιστορία της Βρετανίας και της Ρωσίας εντοπίζει εύκολα τη μεταξύ τους μεγάλη αντιπαλότητα -η οποία παροξύνθηκε την εποχή του Ψυχρού Πολέμου-, αλλά ταυτόχρονα αντιλαμβάνεται και ότι κατά κάποιον τρόπο μοιάζουν πολύ οι δυο τους. Αυτή η διαπίστωση μάλλον δεν πρέπει να μας παραξενεύει. Και ο σημερινός ανταγωνισμός τους έχει βαθιές ρίζες στο παρελθόν, για αυτό ίσως και δεν μπορεί να συγκαλύψει τις σημαντικές ομοιότητες. Το Brexit θα τις καταδείξει πιο καθαρά σε όλους.

Ο Γκίντεον Ράχμαν στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» παρατηρεί ορισμένα σημεία επαφής.

Και οι δύο χώρες βρίσκονται στα άκρα της Γηραιάς Ηπείρου – η Βρετανία στο δυτικό, η Ρωσία στο ανατολικό. Λόγω της γεωγραφικής θέσης τους, και οι δύο χώρες έχουν σχηματίσει την αντίληψη ότι είναι και ευρωπαϊκές «και κάτι περισσότερο». Η Βρετανία έχει τη δική της σφαίρα επιρροής σε όλον τον κόσμο, την Κοινοπολιτεία. Εχει και τους ιδιαίτερους δεσμούς της με τις ΗΠΑ, που ατσαλώθηκαν μέσα στον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Ρωσία έχει την κληρονομιά του τσαρισμού και του σοβιετισμού, δύο παρακαταθήκες σημαντικής γεωπολιτικής ισχύος παρά την εκ διαμέτρου αντίθετη σήμανσή τους. Και η Βρετανία και η Ρωσία νοσταλγούν την εποχή των μεγαλείων τους. Και οι δυο τους έχουν διαμορφώσει τη σύγχρονη ταυτότητά τους βάσει της νίκης τους στον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο.

«Δεν μπορεί να αποτελεί έκπληξη, συνεπώς, ότι είναι πιθανόν να καταλήξουν και οι δύο εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης, καίτοι είναι όντως μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις». Ωστόσο εκείνες «θα τις απασχολεί το μέλλον της Ενωσης ως συλλογικής εξουσίας».

Ο αρθρογράφος επισημαίνει ότι οι ενωτικές εξελίξεις στην ευρωπαϊκή ήπειρο αντιμετωπίστηκαν πάντα ως επίφοβες από τις δύο χώρες. Και οι δύο φοβήθηκαν την άνοδο μίας ενιαίας εξουσίας με καθολική κυριαρχία στην Ευρώπη. «Ετσι εξηγούνται εν μέρει οι συμμαχίες τους στους Ναπολεόντειους Πολέμους, στον Μεγάλο Πόλεμο και στον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο».

Η Βρετανία θα μοιάσει ακόμη περισσότερο με τη Ρωσία ύστερα από το Brexit: «Το Brexit ίσως οδηγήσει μακροπρόθεσμα σε ένα είδος θυμωμένης αντιπαλότητας στις σχέσεις της με την Ευρώπη και ίσως εξάψει τον βρετανικό εθνικισμό».

Τα γράφει αυτά ο Ράχμαν έχοντας κατά νου, φυσικά, τις διαφορές μεταξύ Βρετανίας και Ρωσίας. Δεν αμφιβάλλει για την εμπεδωμένη στο Νησί φιλελεύθερη δημοκρατικότητα, σε αντίθεση με τα πολιτικά δεδομένα της Ρωσίας, υπό τον Πούτιν μάλιστα. Τον απασχολεί ότι η Ενωση θα αντιμετωπίσει δύο μεγάλες δυνάμεις που θα γκρινιάζουν με κάθε ευκαιρία. Η διαφοροποίηση των πολιτειακών αξιών σε Λονδίνο και Μόσχα δεν εξασφαλίζει γεωπολιτική ηρεμία στις Βρυξέλλες, αφού «πέρα από τις αξίες, υπάρχουν και τα  συναισθήματα και τα συμφέροντα».

Ο Ράχμαν θυμάται το ουκρανικό επεισόδιο της ρωσικής οργής, τη στρατιωτική επέμβαση που ακολούθησε την προσέγγιση του Κιέβου με τις Βρυξέλλες. «Το Κρεμλίνο είδε την ΕΕ ως απειλή». Το γράφει αυτό ως νύξη μίας δυνητικής καταστροφής: «Οι κραδασμοί από το Brexit είναι δυνατόν να προκαλέσουν στη Βρετανία καταστάσεις που θα θυμίσουν την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, τη διάλυσή της και το οικονομικό σοκ».

Οίνος κάτοπτρον νου

Προς το παρόν, οι βρετανοί και οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι φροντίζουν να μιλούν τη γλώσσα της φιλίας και της μελλοντικής εταιρικής σχέσης. «Ομως κάτω από την επιφάνεια, υπάρχει ήδη ανταγωνισμός. Προσφάτως ένας πρώην ανώτατος αξιωματούχος της ΕΕ μού είπε ότι το Brexit θα αποτελέσει απειλή για την ΕΕ, και είναι προς το συμφέρον της Ευρώπης να ενθαρρύνει την ανεξαρτησία της Σκωτίας και την ιρλανδική ενότητα».

Το άλλοθι που επικαλείται ο Ράχμαν για να δικαιολογήσει την ελαφρότητα με την οποία ο εν λόγω αξιωματούχος ξεστόμισε τόσο σοβαρά πράγματα είναι το μεθύσι: ο αξιωματούχος «είχε καταναλώσει κρασί, και… in vino veritas» γράφει στα Λατινικά (μίλησε το κρασί, δηλαδή, με το στόμα του Ευρωπαίου).

Συνεχίζοντας την αφήγησή του για το συμβάν με τον μεθυσμένο, ο Ράχμαν αναφέρει ότι του αντέτεινε πως «είναι κακή ιδέα να ταπεινωθεί το Ηνωμένο Βασίλειο», για να λάβει ως απάντηση από τον οινόφλυγα ότι «πρώτο το Ηνωμένο Βασίλειο εξευτέλισε την ΕΕ, ψηφίζοντας να φύγει».

Ο Ράχμαν σημειώνει πάντως ότι το περιστατικό είναι ενδεικτικό ενός κλίματος: «Ακόμη και η μετριοπαθής καγκελάριος Μέρκελ δήλωσε ότι η Βρετανία θα είναι ανταγωνίστρια της ΕΕ μετά την έξοδο από αυτήν». Αν η ΕΕ δεν προχωρήσει σε ελεύθερο εμπόριο με τη Βρετανία, τότε αυτός ο ανταγωνισμός θα ενταθεί. «Και σε μία όλο και χειρότερη κατάσταση, η Βρετανία θα παίξει τα λίγα χαρτιά της, μειώνοντας περαιτέρω τις σχέσεις συνεργασίας με την Ευρώπη».

Εν κατακλείδι, η θέση του αρθρογράφου είναι ότι δεν είναι λογικό να περιθωριοποιούνται (από την ΕΕ) μείζονες εδώ και αιώνες δυνάμεις της Ευρώπης, και ότι πρέπει να υπάρξει κάποιου είδους συγκερασμός στο πλαίσιο των συμφερόντων όλων. «Ενα ευρωπαϊκό εποικοδόμημα που αποκλείει τη Βρετανία και τη Ρωσία είναι απίθανο να είναι σταθερό και ασφαλές» καταλήγει ο Ράχμαν.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News