Σε συμφωνία αναφορικά με τον Ετήσιο Μηχανισμό Αλληλεγγύης, δηλαδή τον ετήσιο αριθμό δεσμεύσεων αλληλεγγύης που αναλαμβάνουν τα κράτη-μέλη (π.χ. μετεγκαταστάσεις αιτούντων άσυλο, οικονομικές συνεισφορές και άλλους τύπους στήριξης), στο πλαίσιο του νέου ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου, κατέληξε το Συμβούλιο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, που συνεδριασε σε σύνθεση υπουργών Μετανάστευσης στις Βρυξέλλες.

Το Σύμφωνο, θα τεθεί σε εφαρμογή από την 12η Ιουνίου 2026, και προβλέπει μεταξύ άλλων μέτρα αλληλεγγύης μεταξύ των κρατών-μελών για την ανακούφιση των χωρών όπου καταφθάνουν οι περισσότεροι μετανάστες.

Αντίστοιχη συμφωνία υπήρξε και σχετικά με τους κανονισμούς για ασφαλείς τρίτες χώρες και ασφαλείς χώρες προέλευσης.

Συγκεκριμένα, όπως μετέδωσε η αναποκρίτρια του ΑΠΕ-ΜΠΕ από τις Βρυξέλλες, Ελενα Αποστολίδου, βάσει της συμφωνίας κάθε κράτος μέλος θα επιλέξει ανάμεσα στους τρεις τύπους μέτρων αλληλεγγύης: μεταφορές μεταναστών, χρηματοδοτικές συνεισφορές και εναλλακτικά μέτρα αλληλεγγύης για τα λεγόμενα κράτη πρώτης γραμμής που πλήττονται περισσότερο, ανάμεσά τους και η Ελλάδα.

Οπως ορίστηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι εν λόγω χώρες-μέλη είναι η Ελλάδα, η Κύπρος, η Ιταλία και η Ισπανία που θα έχουν εφεξής προτεραιότητα στην πρόσβαση στο Εργαλείο Υποστήριξης Μετανάστευσης της ΕΕ.

Ο αριθμός αναφοράς για το Ταμείο Αλληλεγγύης το 2026 είναι 21.000 μετεγκαταστάσεις ή άλλες προσπάθειες αλληλεγγύης ή 420 εκατομμύρια ευρώ ως οικονομικές εισφορές.

Τέλος, χώρες-μέλη της ΕΕ που έχει αναγνωριστεί ότι αντιμετωπίζουν σημαντική μεταναστευτική πίεση, θα μπορούν να ζητήσουν απαλλαγή -πλήρη ή μερική- από τις συνεισφορές τους στα μέτρα αλληλεγγύης.

Αναθεωρημένη έννοια της ασφαλούς τρίτης χώρας

Η έννοια της ασφαλούς τρίτης χώρας επιτρέπει στα κράτη μέλη της ΕΕ να απορρίψουν μια αίτηση ασύλου, όταν οι αιτούντες άσυλο μπορούσαν να λάβουν διεθνή προστασία σε μια μη ΕΕ χώρα που θεωρείται ασφαλής για αυτούς.

Σύμφωνα με τους αναθεωρημένους κανόνες στους οποίους επίσης κατέληξε το Συμβούλιο, τα κράτη-μέλη θα μπορούν να εφαρμόζουν την έννοια της ασφαλούς τρίτης χώρας με βάση τις ακόλουθες επιλογές:

♦Να υπάρχει «σύνδεση» μεταξύ του αιτούντος άσυλο και της τρίτης χώρας, χωρίς η σύνδεση να αποτελεί υποχρεωτικό κριτήριο για την εφαρμογή της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας.

♦Να υπάρχει συμφωνία ή ρύθμιση με μια ασφαλή τρίτη χώρα που εξασφαλίζει ότι η αίτηση ασύλου ενός ατόμου θα εξεταστεί στην εν λόγω εκτός ΕΕ χώρα.

Η εφαρμογή της έννοιας της ασφαλούς τρίτης χώρας βάσει συμφωνίας ή ρύθμισης δεν είναι δυνατή στην περίπτωση ασυνόδευτων ανηλίκων.

Κοινή λίστα για ασφαλείς χώρες καταγωγής

Οπως εξάλλου συμφώνησαν οι υπουργοί που συμμετείχαν στο Συμβούλιο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεωνς, ως ασφαλείς χώρες καταγωγής σε επίπεδο ΕΕ πρέπει να οριστούν το Μπανγκλαντές, η Κολομβία, η Αίγυπτος, η Ινδία, το Κόσοβο, το Μαρόκο και η Τυνησία.

Στην περίπτωση το Κοσόβου, σύμφωνα με το Συμβούλιο Μετανάστευσης, επισημαίνεται ότι ο χαρακτηρισμός αυτός δεν προδικάζει τις θέσεις σχετικά με το καθεστώς και είναι σύμφωνος με την απόφαση 1244/1999 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και τη γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου σχετικά με την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας του Κοσσυφοπεδίου.

Ο νέος κανονισμός

Σύμφωνα με τον νέο κανονισμό που ενέκρινε το Συμβούλιο, η «σύνδεση» του αιτούντος με την ασφαλή τρίτη χώρα δεν είναι πλέον υποχρεωτική για την εφαρμογή της έννοιας, ενώ αρκεί ο αιτών να έχει διέλθει από την τρίτη χώρα πριν την άφιξή του στην ΕΕ.

Η απόφαση μπορεί να εφαρμοστεί στη βάση διμερών συμφωνιών ή ρυθμίσεων ΕΕ–τρίτης χώρας, με εξαίρεση, όπως προαναφέρθηκε, τους ασυνόδευτους ανηλίκους, και η άσκηση έφεσης δεν θα συνεπάγεται πλέον αυτόματο δικαίωμα παραμονής, αν και ο αιτών μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο σχετική άδεια.

Η Επιτροπή θα παρακολουθεί συνεχώς τις εξελίξεις στις υποψήφιες χώρες και θα μπορεί να αναστέλλει τον χαρακτηρισμό μιας χώρας ως ασφαλούς, πλήρως ή μερικώς.

«Ορόσημο για την πολιτική ασύλου της ΕΕ»

«Σήμερα συμφωνήσαμε στον πρώτο κατάλογο ασφαλών χωρών προέλευσης της ΕΕ, που θα μας βοηθήσει να δημιουργήσουμε ταχύτερες και πιο αποτελεσματικές διαδικασίες ασύλου και να επιστρέφουμε όσους δεν χρειάζονται προστασία. Ενα σημαντικό ορόσημο για την πολιτική ασύλου της ΕΕ», τόνισε ο υπουργός Μετανάστευσης της Δανίας και προεδρεύων του Συμβουλίου, Ράσμους Στόκλουντ,

Οπως επεσήμανε ο δανός υπουργός, «ελήφθησαν δύο εξαιρετικά σημαντικές αποφάσεις. Τώρα έχουμε το νομικό πλαίσιο για συνεργασίες με τρίτες χώρες, κάτι απολύτως κρίσιμο για να αλλάξουμε τις θεμελιώδεις δυσλειτουργίες του συστήματος ασύλου» και «πλέον θα είμαστε  σε θέση να απορρίπτουμε γρήγορα αιτήσεις χωρίς βάσιμο λόγο και να επιστρέφουμε ταχύτερα όσους δεν δικαιούνται άσυλο».

Οσο για το γεγονός ότι η συμφωνία πέρασε μεν, αλλά με οριακή πλειοψηφία, ο κ. Στόκλουντ εκτίμησε πως «είναι φυσιολογικό να υπάρχουν ανησυχίες όταν αλλάζουμε δομικά ένα σύστημα. Αυτή η μεταρρύθμιση, ωστόσο«, επέμεινε, «το κάνει πιο ανθρώπινο και πιο δίκαιο, δεν πρέπει οι διακινητές να καθορίζουν ποιος έρχεται στην Ευρώπη, αλλά οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις».

«Σήμερα συζητάμε για κέντρα επιστροφών, όχι υποδοχής»

Με τη σειρά του ο Επίτροπος Μετανάστευσης, Μάρκους Μπρούνερ, έκανε λόγο για «σημείο καμπής στην ευρωπαϊκή μεταναστευτική πολιτική».

«Σήμερα -είπε- παραδώσαμε δύο κρίσιμα εργαλεία: το πλαίσιο για τις ασφαλείς τρίτες χώρες και τον κατάλογο ασφαλών χωρών προέλευσης. Αυτό -εκτίμησε- μειώνει την πίεση στα κράτη μέλη».

Σε ερώτηση για ενδεχόμενες προστριβές μεταξύ κρατών-μελών, ο Επίτροπος Μπρούνερ δήλωσε αισιόδοξος ότι θα βρεθούν λύσεις και ότι θα προχωρήσουν οι εταιρικές σχέσεις με τρίτες χώρες. «Κάποια κράτη μπορούν να προχωρήσουν πρώτα και άλλα να ακολουθήσουν αργότερα», εξήγησε.

Οσον αφορά το ενδεχόμενο δημιουργίας κέντρων υποδοχής εκτός ΕΕ, απάντησε ότι το Συμβούλιο δεν συζητά κάτι τέτοιο.

«Σήμερα -διευκρίνισε-  συζητάμε για κέντρα επιστροφών, όχι υποδοχής. Το Σύμφωνο προβλέπει διαδικασίες στα σύνορα, αυτό εφαρμόζουμε τώρα. Το επόμενο βήμα θα είναι η νέα στρατηγική ασύλου, την οποία θα παρουσιάσουμε τον Ιανουάριο».

«Το  σημερινό βήμα είναι να βάλουμε το ευρωπαϊκό σπίτι σε τάξη» και «μετά από αυτό, θα ενισχύσουμε τη συνεργασία με τρίτες χώρες», κατέληξε στις δηλώσεις του στους δημοσιογράφους ο Μάρκους Μπρούνερ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News