Οι εκλογές της Τετάρτης 29 Οκτωβρίου στην Ολλανδία θα μείνουν πιθανότατα στην ιστορία ως μία από τις καλύτερες στιγμές που έχει γνωρίσει το ευρωπαϊκό Κέντρο τα τελευταία χρόνια. Ο ακροδεξιός λαϊκιστής Γκερτ Βίλντερς, ο οποίος το 2023 είχε σοκάρει την Ευρώπη με τη νίκη του και τα συνθήματα περί αποχώρησης από την ΕΕ, υπέστη σοβαρή ήττα, χάνοντας σχεδόν το ένα τρίτο των ψηφοφόρων του μετά από έντεκα μήνες χαοτικής διακυβέρνησης του κόμματός του, του Κόμματος της Ελευθερίας (PVV).

Την ίδια στιγμή, ο Ρομπ Γέτεν, φιλελεύθερος, ένθερμος υποστηρικτής της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και ηγέτης του κεντρώου κόμματος Democracy 66 (D66), σημείωσε εντυπωσιακή άνοδο τις τελευταίες ημέρες της προεκλογικής περιόδου και θεωρείται πλέον ο επικρατέστερος για τη θέση του πρωθυπουργού, σύμφωνα με το Politico. Αν εκλεγεί, στα 38 του χρόνια θα γίνει ο νεότερος πρωθυπουργός της Ολλανδίας από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς και ο πρώτος ανοιχτά ομοφυλόφιλος που αναλαμβάνει το αξίωμα.

«Πολλοί στους διαδρόμους των Βρυξελλών θα χαρούν με την άνοδο ενός μετριοπαθούς, φιλοευρωπαϊκού και προοδευτικού κόμματος», όπως λέει ένας αξιωματούχος της ΕΕ. «Οι Ολλανδοί έχουν πολλά να προσφέρουν στην Ενωση».

Κι όμως, ενώ η Ευρώπη ανακουφίζεται από το τέλος του «παρεμβατικού διαλείμματος» Βίλντερς, οι ευρωπαίοι κεντρώοι και φιλελεύθεροι θα ήταν φρόνιμο να μην πανηγυρίσουν υπερβολικά, σημειώνει το Politico. Oπως έχει δείξει η ολλανδική πολιτική παράδοση, η τελική μορφή του νέου κυβερνητικού συνασπισμού μπορεί να χρειαστεί μήνες για να καθοριστεί. Και μέσα σε αυτό το διάστημα, κανείς δεν ξέρει τι θα έχει συμβεί στην Ουκρανία, στη Μέση Ανατολή ή στις εμπορικές σχέσεις των ΗΠΑ και της Κίνας.

«Η σταθερότητα και η αποφασιστικότητα είναι ζωτικής σημασίας για τη μελλοντική συνεργασία της Ευρώπης, ιδίως μπροστά στις γεωπολιτικές προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σήμερα», πρόσθεσε ο ίδιος διπλωμάτης. Ακόμη κι αν ο νέος συνασπισμός σχηματιστεί επιτυχώς και παρά τις αντιθέσεις των δύο πρώτων κομμάτων, αυτή η εκλογική αναμέτρηση πρέπει να προβληματίσει όσο και να χαροποιήσει τους φιλελεύθερους κεντρώους της ΕΕ.

Η επιτυχία του D66 είναι πρωτοφανής. Αν ο Γέτεν καταφέρει να σχηματίσει κυβέρνηση, θα είναι ο πρώτος πρωθυπουργός στην ιστορία του κόμματος. Οπως δήλωσε ο ίδιος στο Politico, στόχος του είναι να φέρει την Ολλανδία πιο κοντά στην Ευρωπαϊκή Ενωση, επανατοποθετώντας την στο κέντρο των ευρωπαϊκών εξελίξεων.

Στις Βρυξέλλες, η είδηση προκάλεσε χαμόγελα. Οι ευρωπαίοι αξιωματούχοι βλέπουν στην επικράτηση του Γέτεν την ευκαιρία για επιστροφή των Ολλανδών διπλωματών στο προσκήνιο της ευρωπαϊκής πολιτικής, μετά από δύο χρόνια μειωμένης επιρροής. Ο απερχόμενος πρωθυπουργός, ο 68χρονος τεχνοκράτης Ντικ Σχοφ, δυσκολεύτηκε να σταθεί στο ύψος του χαρισματικού προκατόχου του, του Μαρκ Ρούτε, ο οποίος πλέον ηγείται του ΝΑΤΟ.

Η φιλοευρωπαϊκή διάθεση ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο, καθώς ο Βίλντερς είχε κάνει σαφές ότι επιθυμεί να αποστασιοποιήσει την Ολλανδία από την ΕΕ. Ο Γέτεν, αντίθετα, προβάλλει μια ρητορική που θυμίζει όνειρο ενός ευρωπαϊστή ομοσπονδιακού πολιτικού.

«Πρέπει να σταματήσουμε να λέμε “όχι” από συνήθεια και να αρχίσουμε να λέμε “ναι” στη συνεργασία», δήλωσε ο Γέτεν. «Η Ευρώπη θα βρεθεί σε δεινή θέση αν δεν προχωρήσει σε βαθύτερη ενοποίηση».

Παρότι οι Βρυξέλλες υποδέχθηκαν την άνοδο του D66 με ενθουσιασμό, αναμένουν ότι η νέα κυβέρνηση θα διατηρήσει μια σταθερά «ολλανδική» γραμμή σε βασικά ζητήματα: προσεκτική στάση απέναντι στον μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ, αυστηρό έλεγχο της μετανάστευσης, ενίσχυση του εμπορίου και της ανταγωνιστικότητας, καθώς και στήριξη προς την Ουκρανία και την κοινή ευρωπαϊκή άμυνα.

Εκεί που ενδέχεται να υπάρξουν δυσκολίες είναι η περιβαλλοντική πολιτική. Ο Γέτεν έχει δεσμευτεί για φιλόδοξη δράση κατά της κλιματικής αλλαγής και ίσως χρειαστεί να συνεργαστεί με τους Πράσινους/Εργατικούς (GL/PvdA), των οποίων επικεφαλής κατά τις εκλογές ήταν ο πρώην αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Φρανς Τίμερμανς. Το πώς μια κυβέρνηση του Γέτεν θα ισορροπήσει μεταξύ πράσινης μετάβασης και οικονομικής ανάπτυξης θα αποτελέσει κρίσιμο ζήτημα για όλη την ΕΕ, επισημαίνει το Politico.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, έχει ήδη περιορίσει ορισμένα περιβαλλοντικά μέτρα, μετά τις αντιδράσεις του ευρωπαϊκού Κέντρου και της Δεξιάς ότι επιβαρύνουν υπερβολικά τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις. Ωστόσο, συνεχίζει να επιδιώκει νέα δεσμευτικά κλιματικά όρια για το 2040 και η στάση του Γέτεν θα έχει μεγάλη σημασία γι’ αυτήν τη διαπραγμάτευση.

Αλλα μεγάλα θέματα, όπως η μετανάστευση και η στέγαση, βρέθηκαν στο επίκεντρο της ολλανδικής προεκλογικής συζήτησης και παραμένουν κρίσιμα και για την ΕΕ. Οι Βρυξέλλες ανησυχούν κυρίως για τη σταθερότητα της επόμενης ολλανδικής κυβέρνησης και για το πόσο θα διαρκέσουν οι διαπραγματεύσεις για το σχηματισμό συνασπισμού. Στις προηγούμενες εκλογές, του 2023, χρειάστηκαν επτά μήνες ώσπου ο Σχοφ να αναλάβει καθήκοντα πρωθυπουργού.

«Πρόκειται για ιστορική νίκη», είπε ο Γέτεν το βράδυ των εκλογών. «Αποδείξαμε στην Ολλανδία και στον κόσμο ότι μπορούμε να νικήσουμε τον λαϊκισμό και την ακροδεξιά. Είμαι έτοιμος να συνεργαστώ με όλα τα κόμματα για έναν φιλόδοξο συνασπισμό, το συντομότερο δυνατό».

Πίσω από τη λάμψη της φιλοευρωπαϊκής νίκης, ωστόσο, κρύβονται ανησυχητικές τάσεις. Το εκλογικό αποτέλεσμα ήταν ιδιαίτερα ευμετάβλητο, καθώς οι περισσότεροι ψηφοφόροι αποφάσισαν την τελευταία στιγμή τι θα ψηφίσουν.

Ο Βίλντερς, που το 2023 είχε εξασφαλίσει 37 έδρες, τώρα περιορίζεται σε 26, σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις. Το D66 του Γέτεν, αντίθετα, από μόλις 9 έδρες τότε, εκτοξεύθηκε επίσης στις 26. Το Χριστιανοδημοκρατικό Κάλεσμα (CDA), από 5 έδρες το 2023, φαίνεται τώρα να φτάνει τις 18, μια εξίσου εντυπωσιακή ανατροπή. Αυτή η πολιτική ρευστότητα δείχνει, σύμφωνα με το Politico, ότι τίποτα δεν είναι σταθερό στο ολλανδικό σκηνικό.

Παρότι τα περισσότερα κόμματα αρνούνται να συνεργαστούν με τον Βίλντερς, εκείνος δηλώνει ότι δεν σκοπεύει να αποσυρθεί. «Δεν θα ξεμπερδέψετε μαζί μου μέχρι να γίνω 80», είπε στους οπαδούς του. Πιθανότατα, η αντιπολίτευση θα του δώσει χώρο για να αναζωπυρώσει τις εμπρηστικές του εκστρατείες κατά του Ισλάμ, της μετανάστευσης και της Ευρωπαϊκής Ενωσης, όπως συνέβη με τον Τραμπ, την Λεπέν και τον Φάρατζ, που όλοι επανήλθαν στο πολιτικό προσκήνιο παρά τις ήττες τους. «Ελπίζαμε σε διαφορετικό αποτέλεσμα, αλλά μένουμε σταθεροί στις θέσεις μας», έγραψε ο Βίλντερς στο Χ. «Είμαστε πιο αποφασισμένοι από ποτέ».

Στη σκιά της νίκης του Γέτεν βρίσκεται η ήττα του Φρανς Τίμερμανς. Ο πρώην αντιπρόεδρος της Κομισιόν ηγήθηκε της συμμαχίας Πρασίνων/Εργατικών, που αναμενόταν να τα πάει καλά, αλλά τελικά έπεσε από 25 σε 20 έδρες. Ο Τίμερμανς, που είχε κατέβει και στις εκλογές του 2023, ανακοίνωσε την αποχώρησή του από την ηγεσία της συμμαχίας, δηλώνοντας: «Για κάποιο λόγο δεν κατάφερα να πείσω τους πολίτες. Ήρθε η ώρα να παραδώσω τη σκυτάλη στη νέα γενιά».

Η ήττα του θεωρήθηκε πλήγμα όχι μόνο για το κόμμα του, αλλά και για τις ίδιες τις Βρυξέλλες, καθώς ο Τίμερμανς συχνά παρουσιαζόταν από τους επικριτές του ως «προϊόν του ευρωπαϊκού κατεστημένου». Παράλληλα, η πτώση της κεντροαριστεράς στην Ολλανδία αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη ευρωπαϊκή τάση.

Η νίκη του Ρομπ Γέτεν έδωσε προσωρινή ανάσα στους υπέρμαχους της ευρωπαϊκής ενοποίησης, όμως η επιτυχία του φέρει και κινδύνους, καταλήγει το Politico. Εάν δεν καταφέρει να μετατρέψει τη φιλοευρωπαϊκή του ρητορική σε απτά αποτελέσματα, σε ανάπτυξη, σταθερότητα και κοινωνική συνοχή, οι ευρωσκεπτικιστές αντίπαλοί του θα έχουν έτοιμη την απάντηση: «Η Ευρώπη φταίει».

Η πρόσφατη ιστορία, τόσο στην Ολλανδία όσο και σε άλλες χώρες, δείχνει ότι οι λαϊκιστές δεν χρειάζονται πολύ χρόνο για να επανέλθουν. Για την ώρα, όμως, η εκλογή του Γέτεν μοιάζει να σηματοδοτεί την επιστροφή της μετριοπάθειας, του ρεαλισμού και της ευρωπαϊκής συνεργασίας στο πολιτικό προσκήνιο της Ολλανδίας• είναι μια ανάσα αισιοδοξίας σε μια Ευρώπη που διψά για σταθερότητα.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News