Στις ταινίες με ωρολογιακούς εκρηκτικούς μηχανισμούς έχουμε δει πως ο πρωταγωνιστής τα κάνει «πάνω του» όταν είναι να αποφασίσει ποιο καλώδιο να κόψει: “το μπλε ή το κόκκινο;” Τις περισσότερες φορές κόβει το σωστό. Ε, λοιπόν, ακριβώς εκατό χρόνια πριν οι Έλληνες κόψανε και αυτοί το σωστό χρώμα.

Όταν λοιπόν στα μέσα του Οκτώβρη του 1912 ο Βασιλόπαις Κωνσταντίνος, πέρασε τα Γιαννιτσά με 100.000 στρατεύματα αναρωτήθηκε: να τραβήξει δυτικά, στο Μοναστήρι, ή ανατολικά προς Θεσσαλονίκη; Από τη μία ο  πρωθυπουργός Βενιζέλος ούρλιαζε από την Αθήνα: “τράβα για Θεσσαλονίκη, θα μας την φάνε οι Βούλγαροι!!”, από την άλλη τα στρατιωτικά εγχειρίδια τη ακαδημίας του λέγανε να εκμηδενίσει τις εχθρικές δυνάμεις, που βρίσκονταν δυτικά. Τελικά, μετά από τσακωμούς, ο Κώτσος τράβηξε προς ανατολάς..το βράδυ της 26ης Οκτωβρίου οι Τουρκαλάδες υπογράφανε το πρωτόκολλο παράδοσης της πόλης.

Στη «φτωχομάνα» λοιπόν, πριν το 1912 η κατάσταση ήταν ολίγον ομελέτα. Κυριαρχούσε η τοκογλυφία, με πρώτον και καλύτερο τον Τζον Τζακι Άμποτ που είχε ξεκινήσει ως έμπορας βδέλλας. Είχε στύψει πραγματικά όλη την πόλη, ακόμα και ο Έλληνας Μητροπολίτης του χρώσταγε φράγκα. Όταν ο Σουλτάνος ήρθε στη Θεσσαλονίκη και επισκέφθηκε την εξοχική κατοικία του Άμποτ έπαθε τέτοια πλάκα από τη χλίδα που του είπε: “η ωραία ιδιοκτησία σου θα είναι απαλλαγμένη από τους φόρους”. Την ίδια στιγμή η μισή Θεσσαλονίκη και τα γύρω χωριά καταβροχθίζονταν από τα επιτόκια του Άμποτ και την διεφθαρμένη διοίκηση που και πάλι ο ίδιος ήλεγχε. Οι θρησκευτικοί ταγοί έπαιρναν και έδιναν. Η εξουσία τους ξεπερνούσε το ιερό και έθιγε αποκλειστικά τα πολιτικά και οικονομικά ζητήματα των ποιμνίων τους. Αρχιραββίνος  και Μητροπολίτης δεν ελέγχονταν εύκολα. Το οθωμανικό διοικητικό σύστημα τους ερχόταν γάντι! Και φυσικά την πλήρωναν οι 157.000 σαλονικείς, διαφόρων θρησκειών(εθνοτήτων). Οι εκατέρωθεν χειραγωγούμενοι Εβραίοι και Χριστιανοί παίζανε τέτοιο ξύλο μεταξύ τους που ένα απλό βρισίδι μεθυσμένων, στα μέσα του 19ου αιώνα, κατέληξε σε διπλωματικό επεισόδιο. Η Θεσσαλονίκη, με τα πολλά πολλά, ήταν μια μικρογραφία της αυτοκρατορίας με όλες τις αντιφάσεις και αδυναμίες της, το [οθωμανικό] τέλος της πλησίαζε.

Τον Οκτώβρη του 12’ λοιπόν αφού μπήκανε στην πόλη τα ελληνικά στρατά, η ελληνική ηγεσία κατάφερε με μαεστρία να τιθασεύσει τον ελληνικό αντισημιτισμό και τον αντιτουρκισμό, να σεβαστεί τα τουρκικά στοιχεία της πόλης (εκλογή μουσουλμάνων βουλευτών στο ελληνικό κοινοβούλιο) να εμποδίσει τους επικίνδυνους βουλγάρους και να την κάνει προπύργιο του ελληνισμού.

Εκατό χρόνια μετά, το φάντασμα του οθωμανικού παρελθόντος επέστρεψε: κυκλώματα τοκογλυφίας, αμφιλεγόμενοι και διεφθαρμένοι αιρετοί άρχοντες, μητροπολίτης που συμπεριφέρεται λες και διοικεί μιλλέτ υποδαυλίζοντας με τους λόγους του. Και για να κλέψω την ατάκα ενός αμερικανού γερουσιαστή “όλα αυτά τα  ένδοξα του 12’ συνέβησαν και αλλάξανε τον κόσμο και μετά.. γ@μήσαμε το τέλος”.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News