Για πολλούς μήνες, η πλατεία Συντάγματος δεν είναι μια κεντρική πλατεία της Αθήνας, μπροστά στο Κοινοβούλιο, στο βάθος της οποίας δεσπόζει το Μνημείο του Αγνωστου Στρατιώτη, που φυλάσσεται από τους ευζώνους. Το λιτό γλυπτό ενός οπλίτη «εκτάδην κειμένου», δημιούργημα του γλύπτη Φωκίωνος Ροκ και του αρχιτέκτονα Εμμανουήλ Λαζαρίδη, το κενοτάφιο δηλαδή προς τιμήν των πεσόντων στους πολέμους που έκανε η χώρα, διεκδικώντας την ανεξαρτησία της, την εδαφική της ακεραιότητα και τις αξίες της, έχει κρυφτεί από μια παρέμβαση διαδηλωτών. Πιο σωστά, από μια κατάληψη μέρους του χώρου που ανήκει στον Αγνωστο Στρατιώτη, προκειμένου να συντηρηθεί η μνήμη ενός άλλου, πιο πρόσφατου περιστατικού, του τρομερού σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών, που συνέβη στις 28 Φεβρουαρίου 2023 με τραγικό απολογισμό 57 νεκρούς. 

Η κατάληψη του χώρου μοιάζει ευγενής, κι είναι ο βασικός λόγος που δεν επενέβη το κράτος για να την εκκενώσει: θα θεωρούνταν βαναυσότητα και προσβολή στη μνήμη των νεκρών. Κανείς, βέβαια, δεν αναρωτήθηκε αν τιμά τη μνήμη των νεκρών ένα πρόχειρο μνημείο μπροστά στο άλλο μνημείο, δηλαδή μια κακογραμμένη δέλτος των ονομάτων των νεκρών με κόκκινη μπογιά στο τσιμέντο και γύρω γύρω γλαστράκια και κεράκια –που το καλοκαίρι ήταν παρατημένο, καμιά φορά «περιφρουρούμενο» από μοναχικούς τύπους που άλλαζαν βάρδιες. Αποδείχτηκε, όμως, ότι χρειάζεται: επειδή θα μπορούσε να γίνει το θέατρο μιας νέας συντονισμένης προσπάθειας επίθεσης στη δικαιοσύνη, στο όνομα μιας άλλης, ανεύρετης δικαιοσύνης συγγενών των θυμάτων (για να ακριβολογούμε, κάποιων συγγενών των θυμάτων με τον πόνο των οποίων έχει συντονιστεί ολόκληρη η αυτοαποκαλούμενη προοδευτική αντιπολίτευση: από τον ΣΥΡΙΖΑ, τον Βαρουφάκη, την Κωνσταντοπούλου, τον Τσίπρα, μέχρι το ΚΚΕ και το ΠΑΣΟΚ). Όλοι αυτοί που, στο προηγούμενο επεισόδιο, χρησιμοποίησαν τις θεωρίες συνωμοσίας τις οποίες διακίνησε καλύτερα απ’ όλους ο Βελόπουλος. 

Το ξυλόλιο, το «μπάζωμα», τα βαγόνια που εξαερώθηκαν, όλες αυτές οι θεωρίες συνωμοσίας είχαν ένα σκοπό: την παρέλκυση. Το θανατηφόρο δυστύχημα στα Τέμπη ήταν το δώρο που έκανε η πραγματικότητα σε μια τεμπέλα και ανέμπνευστη αντιπολίτευση, που δεν έμαθε άλλον τρόπο να πολιτεύεται από την γκρίνια, τη διαμαρτυρία, από την πολιτική εκμετάλλευση της θυματοποίησης. 

Η θυματοποίηση αυτή έχει αυτόνομα ιδεολογικά χαρακτηριστικά, γι’ αυτό προτιμώ να την αποκαλώ με έναν ιδεολογικό όρο: θυματισμός. Το βασικότερο χαρακτηριστικό του θυματισμού είναι ότι παράγει μνησικακία, επαναφέρει δηλαδή τις πρακτικές της κοινωνικής αποδιάρθρωσης της προηγούμενης δεκαετίας στο όνομα των μνημονίων, που οδήγησε τη χώρα εκεί όπου ξέρουμε. 

Η μνησικακία, στάση πιο διαρκής και πιο συστηματική από την εκδήλωση του μίσους, επειδή έχει μονιμότητα, επηρεάζει συνολικά την ανάλυση όσων την υποκινούν για τον κόσμο, είναι η πρώτη ύλη της αντίστασης κατά των ελίτ, που είναι ο αξεπέραστος ορίζοντας της εποχής μας. Και οδηγεί σε διάθεση κατάλυσης, σε μηδενισμό. 

Αντί για πολιτικά προγράμματα και ιδεολογικές αντιπαραθέσεις, ο θυματισμός επικαλείται τη συγκίνηση από τον θάνατο και το πένθος, που καταλύει τη λογική ώστε να διευκολύνεται η ισοπεδωτική επίθεση κατά της πραγματικότητας. Η συνθετότητα της οποίας αναλύεται με όρους συγκινησιακούς, σύμφωνα με τους οποίους δεν υπάρχουν παρά καλοί και κακοί, όπου καλοί είμαστε εμείς, οι προοδευτικοί, και κακοί είναι οι άλλοι – οι άγγελοι του θανάτου. 

Το σχήμα αυτό έκανε δυναμική είσοδο στο πολιτικό προσκήνιο, στα περσινά  συλλαλητήρια με γενικό σύνθημα «Δεν έχω οξυγόνο», αλλά εκφυλίστηκε όταν η συγκίνηση υποχώρησε επειδή την εξανέμισαν τα στοιχεία της πραγματικότητας και, ιδίως, η αδυναμία όσων παρίσταναν τους εμπειρογνώμονες να αποδείξουν τους ισχυρισμούς τους περί ξυλολίου κ.λπ. Το διάστημα αυτό, επιπλέον, εκτινάχθηκε δημοσκοπικά το κόμμα της Ζωής Κωνσταντοπούλου, δικηγόρου θυμάτων των Τεμπών αλλά και επικεφαλής κόμματος που στηρίζεται συστηματικά στην καταγγελτική ηθικολογία. 

Η κατάρρευση της θεωρίας του ξυλολίου, ωστόσο, δεν πτόησε τις προδευτικές δυνάμεις, που κατανόησαν ότι η καταγγελία στο όνομα της συγκίνησης του θανάτου είναι το βασικό πολιτικό τους όπλο. Επανήλθαν πλησίστιες όταν ανακοινώθηκε η περάτωση της προανάκρισης για τα Τέμπη, συντάχθηκε το κατηγορητήριο και η υπόθεση οδεύει προς το ακροατήριο, σε πρωτοφανώς σύντομο χρονικό διάστημα για τα δεδομένα της ελληνικής δικαιοσύνης.

Επανήλθαν με τον τρόπο που ξέρουν, δοκιμασμένο τη δεκαετία της χρεοκοπίας. Επέστρεψαν στο Σύνταγμα, πλάι σε έναν γονέα νεκρού που δήλωσε ότι κάνει απεργία πείνας για να εκταφεί το παιδί του επειδή δεν είχε εμπιστοσύνη στην ιατροδικαστική έκθεση την οποία είχε υπογράψει, και επειδή ψάχνει αν όντως έχει θάψει το δικό του παιδί, αλλά και για να διερευνηθεί εκ νέου η αιτία θανάτου. Το νέο σύνθημα μιλάει για δικαιοσύνη. Δεν αρέσει η δικαιοσύνη της συντεταγμένης δημοκρατίας και, κυρίως, δεν αρέσει η ακροαματική διαδικασία, η δίκη, επειδή εκεί ανασυγκροτούνται τα πραγματικά δεδομένα της υπόθεσης, αλλά δεν υπάρχει χώρος για τη χειραγώγηση του συναισθήματος. 

Το κίνημα σύντομα, με γλάστρες και κεράκια, διεύρυνε τον χώρο της κατάληψης, στον οποίο προστέθηκαν όλα τα παραφερνάλια της πολιτικής παρέμβασης του προοδευτισμού, δηλαδή όλες οι διαμαρτυρίες: από τα Τέμπη ως το Παλαιστινιακό. Ο τσαντίρ μαχαλάς έγινε το αισθητικό ιδεώδες του θυματισμού και είναι μοναδικό σκηνικό προκειμένου η δημόσια συζήτηση για την πολιτική να επιστρέψει στους νεκρούς και στα θύματα. 

Ο προοδευτικός θυματισμός ζητά ταυτίσεις με τους πολίτες στο όνομα του πένθους, προωθώντας ακόμα μια φορά το πολιτικά αποδοτικό εμπόριο λειψάνων. Το οποίο κατασκευάζεται από τα πάνω, χρησιμοποιεί ως εργαλεία τα πρόσωπα του πένθους που απέκτησαν πρόσβαση στη δημοσιότητα και αποσκοπεί στη διεύρυνση της ηθικολογικής κριτικής στην κυβέρνηση στο όνομα του πένθους. Διεκδικεί, δηλαδή, ένα πολιτικό προσκήνιο όπου δεν έχουν σημασία οι ζωές μας και το μέλλον μας, το ατομικό μέλλον μας και το μέλλον της χώρας. Όπου το νόημα το δίνουν τα θύματα και η ερμηνεία εκ μέρους του προοδευτικού θυματισμού του θανάτου τους. Είναι εντυπωσιακή αυτή η πειθαρχία της «πληθυντικής» Αριστεράς (συμπεριλαμβανομένου του ΠΑΣΟΚ) πίσω από αυτή την ιδεολογία του θανάτου.

Ο θυματισμός είναι η βασική στρατηγική της σημερινής αντιπολίτευσης. Από τη λύπη για τον θάνατο αρδεύει σήμερα σχεδόν όλο το αριστερό «αντισύστημα» – και πίσω απ’ αυτόν στρατεύονται όχι μόνο οι αριστεροί αλλά και οι δεξιοί αντιστασιακοί (τους οποίους ο προοδευτικός θυματισμός ανέχεται, επειδή τους προσμετρά στις δυνάμεις του, όπως έκανε τα χρόνια των Αγανακτισμένων, της πάνω και της κάτω πλατείας). Στον «θυματισμό» βρίσκεται η κοινή αφετηρία των άκρων. 

Στο όνομα του θυματισμού, μάλιστα, εμφανίζονται και τα καινούργια καλλιτεχνικά είδωλα που φιλοδοξούν να γίνουν οι ραψωδοί του. Ήδη στο Σύνταγμα τον απεργό πείνας επισκέφτηκαν, πρώτοι καλλιτέχνες, η Μποφίλιου και ο Δεληβοριάς, προλαβαίνοντας τον Κραουνάκη ή τον Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο, τα καλλιτεχνικά ινδάλματα  της εποχής που θα σκίζαμε τα μνημόνια και θα διαγράφαμε το επονείδιστο χρέος. 

Οι νέες καλλιτεχνικές ελίτ, πίσω από την Μποφίλιου και τον Δεληβοριά, είναι πλέον τα αδιαφιλονίκητα ινδάλματα του θυματισμού. Μένει να συναντηθεί μαζί τους ο θυματοποιημένος λαός προκειμένου να συμπηχθεί ένα μέτωπο της εξεγερμένης καλλιτεχνικής ελίτ και του πονεμένου λαού, το οποίο στις σημερινές συνθήκες αστάθειας, από τον τσαντίρ μαχαλά της πλατείας Συντάγματος που σκεπάζει το νόημα του Άγνωστου Στρατιώτη, διεκδικεί να αποκτήσει εκ νέου δυναμική κινήματος και να ξαναβάλει τη χώρα σε έναν λαϊκισμό χαμηλής έντασης με άγνωστες συνέπειες. 

Πάντα, φυσικά, στο όνομα της προόδου. Της δικαιοσύνης. Και της ηθικής.  

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News