Βρίσκομαι σε «φυσικό» ραντεβού, κλεισμένο μία εβδομάδα νωρίτερα, στην τράπεζα. Οση ώρα εξυπηρετούμαι από τη συμπαθέστατη υποδιευθύντρια (από την οποία μαθαίνω ότι έχουμε γεννηθεί την ίδια ακριβώς ημέρα και χρονολογία και στο ίδιο μαιευτήριο, Gen Xers δηλαδή με τα μπούνια), παρελαύνει μια στρατιά από απελπισμένες ηλικιωμένες κυρίες.

Μία εξ αυτών, κομψή, κοτσονάτη, με έναν αέρα παλιάς καλής Αθήνας, που πρέπει κάποτε να τα έφερνε με μαεστρία όλα βόλτα, μας διακόπτει για να ρωτήσει πελαγωμένη για την καινούργια τραπεζική κάρτα που ακόμα να της έρθει στο σπίτι. «Και δεν ξέρω, με πήραν από την τράπεζα, αλλά από ένα άλλο τηλέφωνο. Ησασταν εσείς;… Ποιος ξέρεις ποιοι μπορεί να ήταν…».

«Δεν το γλιτώνω σήμερα το υπογλώσσιο», μουρμουρίζει σ’ εμένα η υποδιευθύντρια, αλλά σπεύδει πολύ ευγενικά να την εξυπηρετήσει. Κουνάω το κεφάλι μου. «Να δούμε πώς θα είμαστε εμείς στο μέλλον με την ΤΝ», μονολογώ. «Εμείς είμαστε η γενιά που έζησε και τον αναλογικό και ζει τώρα και σε αυτόν τον κόσμο», επιμένει η υπεραισιόδοξη συνομήλικη υποδιευθύντρια. «Προσαρμοζόμαστε γρήγορα και δεν θα μείνουμε πίσω».

Το χάσμα των γενεών όσον αφορά την τεχνολογία μοιάζει, σκέφτομαι, να εντείνεται περισσότερο κάθε μέρα που περνάει. Για κάθε νέο βήμα που κάνει η Τεχνητή Νοημοσύνη, κάποιος δύστυχος, μεγαλωμένος με ΕΛΤΑ και «φυσικό ταχυδρόμο» (για να θυμηθούμε και την επικαιρότητα), προσπαθεί να βρει τον βηματισμό του.

Οχι και τόσο περίεργο, αν λάβεις κανείς υπόψη αυτό που μου είχε πει ορθά κοφτά η ιστορικός Μαρία Ευθυμίου. Οτι οι τεχνολογικές εξελίξεις που έχουν λάβει χώρα τα τελευταία 45 χρόνια δεν έχουν συντελεστεί για αιώνες ολόκληρους.

Δεν θέλω να γίνω το τμήμα ΙΤ των «γέρων» μου

Εντάξει, κάθε ηλικιακή ομάδα επηρεάζεται διαφορετικά από τα νέα τεχνολογικά εργαλεία, γαλουχημένη με τις τεχνολογικές «κατακτήσεις»  στις οποίες είχε πρόσβαση στα κρίσιμα χρόνια της ανάπτυξής της.

Κάποιοι, βέβαια, έχουν το θάρρος να αντισταθούν. Ενδεικτικό το πρόσφατο ξέσπασμα της 66χρονης Εμα Τόμσον, καλεσμένης στο «Τhe Late Show» του Στίβεν Κολμπέρ: «Τον τελευταίο καιρό το Word μού βγάζει συνέχεια το μήνυμα “Θα θέλατε να το ξαναγράψετε;”. Και εγώ καταλήγω “Δεν θέλω να μου ξαναγράψεις ό,τι έγραψα μόλις, άντε και γ***σου! Απλά γ***σου!”. Με ενοχλεί τόσο πολύ αυτό!»

Από την άλλη, οι σημερινοί tech-savvy εκπρόσωποι των γενεών Ζ, Α κ.τ.λ. το απολαμβάνουν όσο δεν παίρνει.

Το τρολάρισμα π.χ. των γονιών που παλεύουν να καταλάβουν τι «παίζει» με την τεχνολογία παραμένει προσφιλές σπορ των επόμενων γενεών. «Τι να σας πω! Ο ένας δεν βλέπει και η άλλη δεν καταλαβαίνει», είναι πια η μόνιμη επωδός του γιού μου όταν προσπαθεί να δείξει σ’ εμένα και στον πατέρα του κάποια χιουμοριστικό βίντεο στο ΤikTok. Τον θυμάμαι και σε ένα ταξίδι μας το καλοκαίρι, όταν με κορόιδευε για τον τρόπο που κρατούσα το smartphone για να τραβήξω βίντεο: «Πού πας, ρε θεία, με το κινητό έτσι;»

Για να ευθυμήσω χαζεύω στο τάμπλετ ένα από τα κλασικά πλέον του είδους, το παλιό σκετς «Mom computer therapy», με την κωμικό Εϊμι Σούμερ να προσπαθεί (παρουσία της ψυχιάτρου της) να βοηθήσει –χωρίς να χάσει την ψυχραιμία της– τη μητέρα της να στείλει ένα email.

Βοηθά να παρηγορηθώ και ένας νεαρός συνάδελφος, που μου αφηγείται ξεκαρδισμένος την επικοινωνία που είχε η γιαγιά του με το chatbot, που έχει πλέον αντικαταστήσει την τηλεφωνήτρια, όταν πήρε τηλέφωνο να παραγγείλει ταξί.

Δεν της πήρε πολύ. Μετά τις πρώτες λέξεις έτεινε απαυδισμένη το ακουστικό στον εγγονό: «Δεν καταλαβαίνω τι λέει». Η χαριστική βολή δόθηκε στη γυναικούλα όταν, στο τέλος της παραγγελίας, της ζητήθηκε ως επιβεβαίωση να πατήσει το μηδέν. Αυτό όχι, δεν μπόρεσε να το χειριστεί. Οπως εξήγησα στον αδαή συνάδελφο, το «πάρε το μηδέν» είναι κώδικας άλλων, αναλογικών εποχών και δικτύων (όταν είχε παράσιτα η γραμμή και έπρεπε να πάρεις το μηδέν για να «καθαρίσει»).

Tεχνοστρές έχει για όλους

Και δεν είναι μόνο τα μεγάλα χάσματα μεταξύ διαφορετικών γενεών (εντάξει, κάποιοι το έχουμε πάρει απόφαση ότι θα είμαστε στο διηνεκές «ψηφιακοί μετανάστες»), αλλά και τα συνεχή, πολλαπλασιαζόμενα μικροχάσματα ανάμεσα σε ανθρώπους που έχουν διαφορά δέκα ή και πέντε χρόνια.

Μια 28χρονη φίλη μού λέει ότι της είναι αδύνατο να καταλάβει πώς η κατά επτά χρόνια μικρότερη αδελφή της επικοινωνεί με τις φίλες της αποκλειστικά με βιντεοκλήση. «Εγώ φρικάρω» τονίζει. «Είναι σα να παραβιάζουν τον προσωπικό μου χώρο, ενώ εκείνες μιλούν πλέον και μέσα από την τουαλέτα».

Ενώ μου τα λέει αυτά θυμάμαι το πρώτο δικό μου video call πριν από χρόνια. Με είχε καλέσει με το έτσι θέλω, χωρίς καμία προειδοποίηση, μια νεαρή υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων κάποιου θεάτρου. Περπατούσα στην Πατριάρχου Ιωακείμ και δεν ήξερα τι να κάνω με αυτή την μικρή βιντεοκάμερα που αναβόσβηνε, ποια κίνηση θα με απάλλασσε από το μαρτύριο.

Και, όμως, δεν επρόκειτο για απλή τεχνολογική αδεξιότητα, όπως νόμιζα τότε. Ηταν μια οξεία κρίση «τεχνοστρές». Ναι, έτσι έχει ονομαστεί (ήδη από το 1984) αυτό το εκρηκτικό κοκτέιλ υπερφόρτωσης-ψυχικής εξάντλησης-καχυποψίας-μόνιμου άγχους προσαρμογής στη ραγδαία εξελισσόμενη νέα τεχνολογία.

Και σε καθημερινή βάση είναι άπειρα τα ερεθίσματα που το επιτείνουν: ειδοποιήσεις και τηλεφωνήματα από παντού και από τους πάντες οποιαδήποτε ώρα της ημέρας και της νύχτας· η Google που σου θυμίζει χαιρέκακα ότι το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο σου έχει τιγκάρει· το άγχος του ειδικού του τμήματος ΙΤ στο γραφείο, που διαλαλεί ότι δεν τις προλαβαίνει πια τις τεχνολογικές εξελίξεις, και ας έχει ήδη ξεκοκαλίσει το sora2· μια ενημέρωση λογισμικού που έρχεται την πιο πιεσμένη στιγμή της ημέρας, όταν σιχτιρίζεις θεούς και δαίμονες· ο έφηβος γιός σου που σε βάζει με το έτσι θέλω σε δικό του video call, ενώ εσύ είσαι πτώμα από την κούραση, με παντόφλες και κλάμερ· η σκέψη, εκεί πριν σφαλίσεις στο τέλος της ημέρας τα βλέφαρά σου, ότι το ChatGPT ξεκίνησε το 2022 και σήμερα τρως κιόλας τη σκόνη 400 εκατομμύριων ανθρώπων που το χρησιμοποιoύν κάθε εβδομάδα.

«Θα μου πεις τι είναι η Τεχνητή Νοημοσύνη;», με ρώτησε προ ημερών η υπερήλικη μητέρα μου με τον πιο φυσικό τρόπο του κόσμου. Σαν να με ρωτούσε σε ποιο ακριβώς σημείο του ψυγείου είχα αφήσει το τριμμένο κεφαλοτύρι.

Iσως, τελικά, εκτός από ενημέρωση, σκέφτομαι, να χρειάζεται μια κάποια διαγενεακή αλληλεγγύη ώστε να μη μένουν κάποιοι «στην απ’ έξω» και να μη μεγαλώσει κι άλλο ο ψηφιακός αποκλεισμός όσων δεν γεννηθήκαμε με το Perplexity για κουδουνίστρα.

Αλλωστε, όλες ανεξαιρέτως οι γενιές, νομίζω, θα συμφωνήσουμε με αυτό που είχε προφητέψει ο αμερικανός συγγραφέας Αλβιν Τόφλερ: «Οι αναλφάβητοι του 21^ου αιώνα δεν θα είναι εκείνoι που δεν θα μπορούν να διαβάζουν και να γράφουν, αλλά εκείνοι που δεν θα μπορούν να μαθαίνουν, να ξεμαθαίνουν και να ξαναμαθαίνουν».

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News