Την Τρίτη του Πάσχα, την ημέρα που ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε ότι η χώρα πέτυχε το 2024 να έχει πλεονασματικό προϋπολογισμό με πρωτογενές πλεόνασμα κοντά στα 11 δισ. ευρώ και ότι αποφάσισε να επιστρέψει στην κοινωνία 1,1 δισ. ευρώ μέσω του επιδόματος στους συνταξιούχους, την επιστροφή ενός ενοικίου στους ενοικιαστές και των δημοσίων επενδύσεων, ετέθη το ερώτημα:

♦ Γιατί η κυβέρνηση δεν έδωσε ένα μέρος από τα χρήματα αυτά νωρίτερα και τι σκοπεύει να κάνει με τα υπερπλεονάσματα που δημιουργεί και φέτος η οικονομία, σε συνδυασμό με τον περιορισμό της φοροδιαφυγής;

Εκεί άρχισαν τα σενάρια και οι πηχυαίοι τίτλοι για το τι θα μοιράσει ο πρωθυπουργός στη ΔΕΘ τον Σεπτέμβριο. Και τι δεν μπήκε στο τραπέζι:

—Η επιστροφή των 13ου και 14ου μισθού στους δημοσίους υπαλλήλους (με σιγουριά) και στους συνταξιούχους (με ερωτηματικό).

—Η κατάργηση των αντικειμενικών κριτηρίων προσδιορισμού των κερδών για τους ελεύθερους επαγγελματίες.

—Η αλλαγή της φορολογικής κλίμακας για να ελαφρυνθεί η μεσαία τάξη.

—Μέχρι και η κατάργηση του ΕΝΦΙΑ.

Μετά τη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου της Δευτέρας (28/4) για το νομοσχέδιο και τις αλλαγές στον ΟΣΕ, ο ίδιος ο Πρωθυπουργός αναγκάστηκε να συστήσει στους υπουργούς να είναι «φειδωλοί» στις υποσχέσεις και σε όσα δηλώνουν για την οικονομία και τις παροχές.

Απλά μαθήματα πολιτικής οικονομίας

Τι όμως πραγματικά συμβαίνει; Τα υπερπλεονάσματα είναι μια πραγματικότητα. Μέχρι πέρυσι, από το Σύμφωνο Σταθερότητας επιτρεπόταν στις κυβερνήσεις των χωρών της ευρωζώνης να επιστρέφουν μέρος αυτών με παροχές, αρκεί να τηρούν τον στόχο για τη μείωση των δημοσιονομικών ελλειμάτων που έχουν θέσει στον προϋπολογισμό.

Από φέτος όμως όλα όμως έχουν αλλάξει, καθώς το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας προβλέπει ότι οι χώρες ελέγχονται αποκλειστικά και μόνο για το ύψος των κρατικών δαπανών μέσα στα όρια που καθορίζουν κάθε χρόνο στον προϋπολογισμό από κοινού με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Με αυτά τα νέα δεδομένα, η κυβέρνηση δεν μπορεί να διαθέσει φέτος ολόκληρο το ποσό του υπερπλεονάσματος που είχε πέρυσι (4,8 δισ. ευρώ ή 1,8% του ΑΕΠ), καθώς έχει όριο («κόφτη») στο ύψος των δαπανών που θα κάνει.

Αυτό δεν έχουν αντιληφθεί τα κόμματα της αντιπολίτευσης και για αυτόν τον λόγο η κυβέρνηση ανασχεδιάζει την οικονομική πολιτική έτσι ώστε να μην επαναληφθεί το ίδιο φαινόμενο φέτος, και κυρίως το 2026, καθώς θα πλησιάζουμε στο τέλος της κυβερνητικής θητείας και στις εκλογικές αναμετρήσεις.

Οπως εξηγούν μιλώντας στο Protagon αξιόπιστες πηγές του οικονομικού επιτελείου, η κυβέρνηση σχεδιάζει μόνιμες μειώσεις φόρων, έτσι ώστε να συγκρατηθεί το πρωτογενές πλεόνασμα στα όρια των στόχων (2,6% του ΑΕΠ, από 4,3% που εκτινάχθηκε το 2024).

Αυτό σημαίνει ότι υπάρχουν περιθώρια για την αναμόρφωση (τιμαριθμοποίηση) της φορολογικής κλίμακας των εισοδημάτων, αλλά ενδεχομένως και για τη μείωση των συντελεστών του ΦΠΑ, που είναι οι υψηλότεροι στην ΕΕ. Στην Ελλάδα ο υψηλός συντελεστής είναι 24%, ενώ ο μέσος ευρωπαϊκός είναι 19%.

Με αυτόν τον τρόπο η κυβέρνηση θα είναι σε θέση και παροχές ουσιαστικές να κάνει –«λιγότερους φόρους»– και η οικονομία να ανασάνει. Ταυτόχρονα, το υπουργείο Οικονομικών υπέβαλε αίτημα για τη ρήτρα διαφυγής από τα όρια δαπανών ώστε να καλύψει το υπερβάλλον κόστος των εξοπλισμών και να μην ξεφύγει από τον στόχο που έχει τεθεί λόγω των μεγάλων παραγγελιών οπλικών συστημάτων (φρεγάτες, F35, Drone, άρματα μάχης κ.λπ.).

2025: Τα όρια δαπανών για την Ελλάδα

Σύμφωνα με τον προϋπολογισμό, οι συνολικές δαπάνες, από 76,5 δισ. ευρώ το 2024, φέτος μπορεί να ανέλθουν μέχρι το όριο των 80,2 δισ. ευρώ. Αντίστοιχα, οι δαπάνες για την κοινωνική πολιτική του ΕΦΚΑ, των ασφαλιστικών ταμείων και του ΕΟΠΠΥ για συντάξεις, επιδόματα, περίθαλψη και υγεία μπορεί να ανέλθουν, από τα 49,8 δισ. ευρώ που διαμορφώθηκαν το 2024, στο όριο των 51,7 δισ. ευρώ που έχει συμφωνηθεί για το 2025.

Οπότε όλες οι κινήσεις του οικονομικού επιτελείου και συνολικά της κυβέρνησης γίνονται σε αυτό το πλαίσιο, υπό την εποπτεία του αντιπροέδρου Κωστή Χατζηδάκη και υλοποίηση από τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας Κυριάκο Πιερρακάκη.

Νέοι δημοσιονομικοί «κόφτες» και «Μητρώο Παροχών»

Με το νομοσχέδιο για την «Ενίσχυση των μηχανισμών εποπτείας και συντονισμού των οικονομικών πολιτικών των κρατών-μελών της ΕΕ», που κατατέθηκε στη Βουλή από τον κ. Πιερρακάκη, θεσπίζονται τα εξής:

1. Με την υιοθέτηση της ευρωπαϊκής οδηγίας 2024/1265 τροποποιούνται οι γενικές αρχές δημοσιονομικής διαχείρισης, ενσωματώνοντας τον κανόνα καθαρών δαπανών. Ο δείκτης δαπανών δεν θα πρέπει να αυξάνεται ταχύτερα από έναν συγκεκριμένο ρυθμό μεταβολής, ανεξαρτήτως του πρωτογενούς ισοζυγίου γενικής κυβέρνησης.

Το όριο αυτό για την αύξηση των καθαρών πρωτογενών δαπανών το 2025 έχει καθοριστεί στο 3,7% σε σχέση με το 2024.

2. Επιπροσθέτως, ισχύουν οι παλιοί κανόνες του Μάαστριχτ για το δημοσιονομικό έλλειμμα, που πρέπει να παραμένει χαμηλότερο από το 3% του ΑΕΠ, και η δημοσιονομική θέση της Γενικής Κυβέρνησης να έχει πρωτογενές πλεόνασμα.

3. Δημιουργείται «Εθνικό Μητρώο Παροχών», το οποίο θα καταγράφει σε μια ενιαία πλατφόρμα τις παροχές σε χρήμα και σε είδος που χορηγούνται από το Δημόσιο προς φυσικά πρόσωπα.

4. Mε βάση το νέο ευρωπαϊκό πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης εισάγονται οι περιπτώσεις επιτρεπτών αποκλίσεων από τον κανόνα των καθαρών δαπανών (γενική και εθνική ρήτρα διαφυγής).

5. Η αρχιτεκτονική της νέας δημοσιονομικής διαχείρισης βασίζεται στο Μεσοπρόθεσμο Δημοσιονομικό Διαρθρωτικό Σχέδιο (ΜΔΣ), το οποίο θα συντάσσεται κάθε τέσσερα έτη και εκεί θα αποτυπώνεται ο δεσμευτικός δημοσιονομικός στόχος των καθαρών πρωτογενών δαπανών της χώρας.

Το μήνυμα Πιερρακάκη για πλεονάσματα και παροχές

Εξηγώντας το νέο πλαίσιο, ο κ. Πιερρακάκης είπε ότι το βασικό μήνυμα που πρέπει να γίνει κατανοητό από τους πολίτες είναι πως η ΕΕ έχει πλέον νέους δημοσιονομικούς κανόνες:

«Τι είχαμε μάθει; Οτι έπρεπε να πετυχαίνουμε υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα. Αυτό, φυσικά, εξακολουθεί να ισχύει. Ωστόσο σήμερα δεν μπορούμε να διαχειριζόμαστε αυτά τα πλεονάσματα με τον ίδιο τρόπο, δηλαδή να τα δαπανούμε ετησίως. Γιατί; Διότι πλέον όλα τα ευρωπαϊκά κράτη έχουν συμφωνήσει σε νέους κανόνες που αφορούν τις ετήσιες δαπάνες»

Στο νέο αυτό πλαίσιο είναι προφανές ότι οι «μειώσεις φόρων» είναι η μοναδική επιλογή για την κυβέρνηση, καθώς, αν περισσέψουν και πάλι χρήματα στα ταμεία, δεν επιτρέπεται να δοθούν σε αυξήσεις μισθών και επιδόματα.

Ρήτρα διαφυγής για τους εξοπλισμούς

Ο κ. Πιερρακάκης δήλωσε επίσης ότι θα υπογράψει το σχετικό αίτημα για την ενεργοποίηση της πρώτης ρήτρας διαφυγής, ώστε να δημιουργηθεί ο απαραίτητος δημοσιονομικός χώρος για την κάλυψη των αμυντικών αναγκών τα επόμενα χρόνια.

Η αύξηση που προβλέπεται από το 2025, στο 2026 ανέρχεται περίπου σε μισό δισ. ευρώ και αφορά και τα επόμενα έτη. «Πρόκειται για ένα πολύ συγκεκριμένο πρόγραμμα αμυντικών δαπανών που έχει παρουσιάσει η κυβέρνηση» σημείωσε ο υπουργός, διευκρινίζοντας ότι το ποσό αυτό –περί τα 500 εκατ. ευρώ– θα εξαιρεθεί από τον υπολογισμό βάσει του νέου δημοσιονομικού κανόνα δαπανών στον Προϋπολογισμό του 2026.

Πόσα θα πληρώσουμε για εξοπλισμούς

Σύμφωνα με τον Προϋπολογισμό, οι φυσικές παραλαβές εξοπλιστικών προγραμμάτων που επηρεάζουν το δημοσιονομικό αποτέλεσμα, από 896 εκατ. ευρώ το 2024 θα ανέλθουν σε 1,64 δισ. ευρώ το 2025, δηλαδή θα διπλασιαστούν.

Ειδικά για τον Προϋπολογισμό του υπουργείου Εθνικής Αμυνας οι εκτιμώμενες πληρωμές και οι προβλέψεις πιστώσεων για την υλοποίηση εξοπλιστικών προγραμμάτων το 2025, οι οποίες ενσωματώνονται στις δαπάνες, θα ανέλθουν συνολικά στα 2,49 δισ. ευρώ.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News