Το πήρα απόφαση. Ως καθ’ έξιν «μαζώχτρα», η δική μου αυτοδέσμευση για το 2020 είναι να απαλλαγώ από τα αντικείμενα που συσσωρεύω. Δεν θέλω σε καμία περίπτωση να καταντήσω σαν τους αδελφούς Κόλιερ. Το 1947 στο Χάρλεμ ο Χόμερ και ο Λάνγκλεϊ βρέθηκαν παγιδευμένοι από τα ίδια τους τα υπάρχοντα, μεταξύ των οποίων: βουνά από εφημερίδες, δεκατέσσερα πιάνα, 25.000 βιβλία, πολυέλαιοι, μια ντουζίνα ηλεκτρικοί παιδικοί σιδηρόδρομοι κοκ. Συνολικά 120 τόνοι σκαρταδούρας που (κυριολεκτικά) τους αφάνισαν.

Το τελικό χτύπημα ήταν πριν από μια εβδομάδα. Με αφορμή μια μίνι μετακόμιση -του γραφείου μου- και εκεί που είχα ανοίξει την εκατοστή κούτα με «αναμνήσεις» βρήκα μεταξύ άλλων: την κάρτα μου της βιβλιοθήκης στο πανεπιστήμιο της Σκωτίας, όπου σπούδαζα πριν από τριάντα χρόνια, δεκάδες εισιτήρια του τρένου από την ίδια περίοδο, φυλλάδια από καταφύγια αστέγων, καρτ βιζίτ ανθρώπων που δεν θυμάμαι, εκατοντάδες περιοδικά, τέσσερα παντελώς άχρηστα δημοσιογραφικά κασετόφωνα, μια μηχανή πολαρόιντ, δεκάδες μισογραμμμένα σημειωματάρια, δισκέτες, θήκες για δισκέτες, καλώδια από άγνωστες αναλογικές συσκευές κτλ. Καθώς τα αράδιαζα στο πάτωμα, η αποτρόπαιη φωνούλα της Κόντο Μαρί -της ιαπωνέζας γκουρού εκκαθάρισης προσωπικών χώρων- αντήχησε μέσα μου: «Πυροδοτεί χαρά όλη αυτή η συσσωρευμένη σαβούρα;»

Η  ίδια η εποχή επιβάλλει το συμμάζεμα του χάους, το οποίο εκτός από τραυματισμούς (π.χ. όταν μπουρδουκλώνεσαι μέσα στο ίδιο σου το σπίτι) βλάπτει σοβαρά και την ψυχική σου υγεία. Πρόσφατη έρευνα στην επιθεώρηση Current Psychology αποκαλύπτει τον συσχετισμό μεταξύ  αναβλητικότητας και  προβλημάτων συμφόρησης του χώρου. Και όχι μόνο αυτό. Το ακατάσχετο καλαμπαλίκι αυξάνει τα επίπεδα της κορτισόλης, δηλαδή της ορμόνης του στρες, ιδιαίτερα στις γυναίκες. Το στρες αυτό τείνει, μάλιστα, να αυξάνεται με την ηλικία. Στους δε  ηλικιωμένους συνδέεται με μια γενικότερη έλλειψη ικανοποίησης από τη ζω

Πάνω σε αυτό έχει κτιστεί μια  ολόκληρη βιομηχανία «decluttering» (σε ελεύθερη απόδοση «αποσυμφόρησης»). Προ ημερών οι Financial Times έγραφαν για τις ολοένα αυξανόμενες επαγγελματίες ευπρέπισης χώρων που προειδοποιούν, μεταξύ άλλων ότι μια τιγκαρισμένη κρεβατοκάμαρα δεν βοηθά ακριβώς στις  «πολύ οικείες σχέσεις». Η Κόντο έκανε την αρχή με το βιβλίο της «Τhe Life Changing Magic of Tidying Up» που κόσμησε επί σειρά μηνών τη λίστα με τα μπεστ σέλερ των New York Times και ακολούθως με τη σειρά της στο Νetflix (όπου επισκέπτεται αμερικανικά σπίτια και δίνει με τη βοήθεια διερμηνέα, χαμηλόφωνες οδηγίες, για το πώς να καθαριστεί όλη αυτή η κόπρος του Αυγεία). Εχει μάλιστα πλέον δώσει ζωή και σε δικούς της νεολογισμούς, όπως το  kondo= τακτοποιώ.

Από το 2016 δε που ξεκίνησε όλη η ιστορία έχει εκπαιδεύσει  τις δικές της (καμιά τετρακοσαριά) πιστοποιημένες KonΜari συμβούλους  που χρεώνουν έως και 375 δολάρια το τρίωρο για να σου μαζέψουν τον ασυμμάζευτο. Και στην Βρετανία ευδοκιμεί το είδος. Πολλές σύμβουλοι τονίζουν ότι οι περισσότερες  εκκαθαρίσεις ξεκινούν με αφορμή έναν αποχωρισμό (πχ θάνατο, διαζύγιο ή απόλυση) άρα  αναγκαστικά συνοδεύονται συχνά και από μπόλικη ψυχολογική υποστήριξη. Πόσο εύκολο είναι να «διώξεις» τα ρούχα ή τις σημειώσεις ενός δικού σου ανθρώπου που έχασες;

Γενικά το πρόβλημα οξύνεται στους παλαιότερους. Διότι, οι millennials (χονδρικά οι γεννημένοι από το 1980 μέχρι το 2000) θα ξοδέψουν περισσότερα για ένα μπραντς παρά για το σπίτι. Το διαπίστωσα ιδίοις όμμασι το περασμένο καλοκαίρι όταν επισκέφτηκα το διαμέρισμα ενός ζεύγους millennials στο Λονδίνο. Εγινα καταπράσινη από τη ζήλεια μου. Το flat ήταν εκκωφαντικά άδειο. Μόνο τα απαραίτητα έπιπλα, χωρίς ίχνος χαρτούρας ή μπιμπελό, μόνο μία «Alexa» της Amazon στο μεγάλο τραπέζι του λίβινγκ ρουμ να σου δίνει αυθωρεί και ευγενέστατα λεπτομέρειες για τον αυριανό καιρό.

Τα παιδιά αυτά απλά ακολουθούσαν απλά την εποχή τους. Βιβλία, CD, εφημερίδες, περιοδικά, μενού delivery, φωτογραφίες,  αποδείξεις,  παιχνίδια, ταινίες, τηλεόραση και όλα τα λοιπά απομεινάρια του αναλογικού κόσμου μπορούν πλέον να αποτυπωθούν, να αγοραστούν ή να ενοικιαστούν online, να τακτοποιηθούν στο cloud και ούτε ξεσκονόπανα, ούτε «πότε θα ξεκαθαρίσεις παιδί μου όλη αυτή την παλιατζούρα;». Οσο για τα ρούχα, στη Βρετανία η νέα, φιλική προς το περιβάλλον αλλά και Instagram friendly τάση είναι η ενοικίαση ρούχων. Πολιτικοί, σταρ αλλά και απλοί άνθρωποι που δεν θέλουν να ζουν με  ασφυκτικά γεμάτες ντουλάπες επισκέπτονται τα σχετικά site και νοικιάζουν από Zara μέχρι Dior.

Από την άλλη πλευρά το online shopping καθιστά την απόκτηση και άλλων άχρηστων πραγμάτων σκανδαλωδώς εύκολη. Σύμφωνα με το Time, οι Αμερικανοί έχουν το 2015 συσσωρεύσει περισσότερα αντικείμενα από οποιαδήποτε άλλη κοινωνία στην ιστορία της ανθρωπότητας. Εξ ου και  μια μέση μετακόμιση στις ΗΠΑ ζυγίζει κατά μέσο όρο 3.600 κιλά, δηλ. «το βάρος ενός ιπποπόταμου σε πλήρη ανάπτυξη».

Παλιά, αν μη τι άλλο, πήγαινες σε ένα κατάστημα πχ με είδη για το σπίτι και είχες τον χρόνο να περιεργαστείς  το αντικείμενο που ορεγόσουν (πχ  αυτή την πορτοκαλί κανάτα-θερμός), να το ψηλαφήσεις και σε κάποιες περιπτώσεις να μετανιώσεις και το αφήσεις κάτω. Τώρα κάθε τρελή επιθυμία σου (για την οποία με μαθηματική ακρίβεια θα σκυλομετανιώσεις) βρίσκεται ένα πάτημα του «Enter» μακριά. Να προσθέσω εδώ και τον φθόνο που διαχέουν τα social media, βασική κινητήριο δύναμη εκατομμυρίων αγορών της νέας χιλιετίας.

Χαζεύω, ενόσω γράφω, τις κούτες γύρω μου. Δεν νομίζω ότι η κατάστασή μου είναι τόσο βαριά ώστε να  διαγνωσθώ και επίσημα με τη «διαταραχή  παρασυσσώρευσης» (hoarding disorder), που συμπεριλήφθηκε εσχάτως στο DSM, δηλ. το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των Ψυχικών Διαταραχών της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Ενωσης (σημειωτέον ότι υπάρχει και το αντίθετό της).

Η αλήθεια είναι ότι  τώρα βρίσκομαι στο χειρότερο, σύμφωνα με την Κόντο, στάδιο, «το ναρκοπέδιο» κάθε συνειδητοποιημένου hoarder (μαζώχτρας): τα γράμματα και τις φωτογραφίες. Ανοίγω έναν παλαιοκαιρισμένο φάκελο. Ένα διορατικό παλιό φλερτ γράφει: «Ενδεχομένως να το βρεις αυτό μετά από χρόνια, στο πλαίσιο μιας μετακόμισης, και να καγχάσεις…». Η πρόβλεψη του είναι πέρα για πέρα ακριβής.  Βρίσκω όμως και μια μικροσκοπική χριστουγεννιάτικη κάρτα δώρου με τα οικεία ιατρικά ορνιθοσκαλίσματα του πατέρα μου. Φέτος ήταν η δεύτερη χρονιά στη ζωή μου που δεν έλαβα μια τέτοια κάρτα. Λυπάμαι, Μαρί Κόντο, θα σε απογοητεύσω.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News