Με την ευκαιρία μιας ακόμα εκλογικής αναμέτρησης ήθελα ν’ αναφερθώ στο, πανηγυρικό, κλείσιμο όλων ανεξαιρέτως των σχολείων της χώρας για τη διενέργεια των εκλογών. Τα ερωτήματά μου είναι απλά:
(1) Γιατί κλείνουν κάθε φορά για δύο εργάσιμες ημέρες (Παρασκευή και Δευτέρα) τα δημόσια σχολεία που ορίζονται εκλογικά καταστήματα ψηφοφορίας;
(2) Γιατί κλείνουν (επίσης για δύο εργάσιμες ημέρες) και τα υπόλοιπα δημόσια σχολεία που καμία σχέση δεν έχουν με την εκλογική διαδικασία;
(3) Γιατί κλείνουν (εξίσου για δύο εργάσιμες ημέρες) και τα ιδιωτικά σχολεία, που αυτά κι αν δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με την εκλογική διαδικασία;

Ίσως είναι σκόπιμο να ξεκινήσω με μια σύντομη ιστορική αναδρομή. Παλιά, μέχρι και τη δεκαετία του 1980, όταν οι εκλογές είχαν άλλη «ένταση», τα εκλογικά καταστήματα φυλάσσονταν από το στρατό. Στο ίδιο, αναχρονιστικό, πλαίσιο είχαμε εκλογικά βιβλιάρια (ναι, βιβλιαράκια με σφραγίδες σε κάθε σελίδα τους), αλκοόλ δεν πωλούνταν το Σάββατο βράδυ πριν τις εκλογές, ενώ όλα τα κέντρα διασκέδασης έκλειναν από νωρίς. Σε αυτό το πλαίσιο φαινόταν λογικό να κλείνουν τα σχολεία-εκλογικά καταστήματα από την Παρασκευή, αφού από το Σάββατο το πρωί τα αναλάμβανε ο στρατός (φαντάροι έμεναν μέσα). Μετά την ολοκλήρωση της ψηφοφορίας τα αποτελέσματα αργούσαν πολύ να βγουν (αν και η καταμέτρηση γίνεται ουσιαστικά με τον ίδιο τρόπο και σήμερα), επομένως φαινόταν επίσης λογικό να χάνεται και η Δευτέρα μέχρι να φύγει ο στρατός και να παραδοθούν οι αίθουσες. Από τότε όμως πάει καιρός.

Για την περιγραφή της κατάστασης σήμερα δεν χρειάζεται να πω πολλά, αφού (ελπίζω ότι) όλοι ψηφίζουμε. Όσα από τα σχολεία θα λειτουργήσουν ως εκλογικά καταστήματα παραδίδονται από την Παρασκευή το πρωί στον Δήμο όμως μένουν άδεια μέχρι μια ώρα πριν το άνοιγμα την Κυριακή το πρωί, οπότε τα παραλαμβάνει ο δικαστικός αντιπρόσωπος. Μέχρι τότε, οι υπάλληλοι του Δήμου έχουν δύο ολόκληρες ημέρες (υπενθυμίζεται ότι οι Δήμοι μένουν ανοιχτοί ολόκληρο το Σαββατοκύριακο των εκλογών) για να κάνουν την εξής διαμόρφωση αίθουσας: τοποθέτηση κάλπης και παραβάν και μετακίνηση των θρανίων. Η πρακτική λέει ότι αυτό το τελευταίο δεν το κάνουν καν: οι δικαστικοί αντιπρόσωποι την Κυριακή το πρωί με τη βοήθεια της εφορευτικής επιτροπής λίγο πριν το άνοιγμα μετακινούν μόνοι τους μερικά θρανία και διαμορφώνουν την αίθουσα όπως πρέπει – σε δέκα το πολύ λεπτά. Μετά τη ψηφοφορία, οι κάλπες κλείνουν στις επτά και, τόσα χρόνια δικηγόρος, σπάνια άκουσα για δικαστικό αντιπρόσωπο που έμεινε στην αίθουσα μετά τις 3 το πρωί (8 ώρες μετά το κλείσιμο). Με άλλα λόγια, αν το πρωί της Δευτέρας ο Δήμος ήθελε, θα μπορούσαν συνεργεία του να βρίσκονται στις αίθουσες λίγη ώρα πριν τις 8:20 και να διαμορφώσουν και παραδώσουν τις αίθουσες πίσω στα παιδιά και στους διδάσκοντες εγκαίρως.

Όλα τα παραπάνω βέβαια ισχύουν για τα σχολεία εκείνα που είναι πράγματι εκλογικά καταστήματα.

Κάθε Δήμος ορίζει πόσα εκλογικά τμήματα και καταστήματα χρειάζεται. Κατά μέσο όρο σε κάθε εκλογικό τμήμα είναι εγγεγραμμένα περίπου 500 άτομα, με το ανώτατο όριο από το νόμο να έχει τεθεί στους 800 εκλογείς. Κατά κανόνα ένα ή δύο σχολεία (εκλογικά καταστήματα) ανά Δήμο είναι συνήθως αρκετά (κάθε αίθουσά τους αποτελεί ένα εκλογικό τμήμα). Τα υπόλοιπα; Τα υπόλοιπα δημόσια σχολεία του ίδιου Δήμου μένουν κλειστά, τις ίδιες ακριβώς ημέρες, χωρίς κανέναν απολύτως λόγο – που να έχει σχέση τουλάχιστον με την εκλογική διαδικασία.

Για λόγους εξίσου ανεξήγητους, σε μένα τουλάχιστον, κλειστά μένουν και όλα τα ιδιωτικά σχολεία της χώρας. Αυτά και αν δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με την εκλογική διαδικασία – ούτε στον κατάλογο επιλογής για εκλογικά καταστήματα δεν μπαίνουν (υπό κανονικές συνθήκες). Όσο και αν έψαξα αιτιολογία για το κλείσιμό, τους δεν βρήκα. Αν τίθεται, όπως υποψιάζομαι, θέμα ισονομίας με τα δημόσια σχολεία που κλείνουν, τότε έχουμε τη γνωστή μας ελληνική εξίσωση προς τα κάτω: αντί να φροντίσουμε τα ιδιωτικά και δημόσια σχολεία που δεν είναι εκλογικά καταστήματα να λειτουργήσουν οπωσδήποτε, ώστε να μην χαθούν διδακτικές ώρες, και να κάνουμε ό,τι μπορούμε ώστε και τα δημόσια σχολεία-εκλογικά καταστήματα να χάσουν όσο το δυνατό λιγότερες ώρες, αντιθέτως εξισώνουμε προς τα κάτω, κλείνοντας όλα τα σχολεία γενικώς (κάτι που άλλωστε προδίδει και τις εθνικές μας προτιμήσεις). Ισοπέδωση των πάντων, επομένως.

Ούτε άλλωστε το επιχείρημα ότι κλείνουν ώστε να μπορέσουν να ψηφίσουν οι γονείς ή οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί μπορεί να σταθεί. Πόσοι είναι πλέον οι γονείς που απομακρύνονται περισσότερο από 200 χιλιόμετρα (και δεν έχουν ακολουθήσει τη διαδικασία του ετεροδημότη ώστε να ψηφίζουν στον τόπο τους), και επομένως δικαιούνται άδεια; Πόσοι οι εκπαιδευτικοί; Και, τέλοσπάντων, όσοι και να είναι, ας απουσιάσουν για μια μέρα τα παιδιά τους αν χρειαστεί ή ας βρεθούν αντικαταστάτες εκπαιδευτικοί για όσες ελλείψεις σημειωθούν. Δικαιολογούν άραγε αυτές οι πλέον εξαιρετικές περιπτώσεις το κλείσιμο όλων ανεξαιρέτως των σχολείων της χώρας για δύο ολόκληρες μέρες;

Όσο για το σχετικό νομικό πλαίσιο, ομολογώ ότι δεν κατάφερα να το εντοπίσω όσο και αν έψαξα, αν και δεν θα έπρεπε να είναι έτσι τα πράγματα (δεν είναι σκόπιμη η νομική ανάλυση, με συντομία αναφέρω ότι η, υποχρεωτική, αιτιολογία/αναφορά των σχετικών λείπει από όλες τις υπουργικές εγκυκλίους). Σε κάθε περίπτωση η αρχή, η κήρυξη δηλαδή των αργιών της Παρασκευής και της Δευτέρας για όλα τα σχολεία της χώρας γίνεται με εγκύκλιο του Υπουργείου Παιδείας. Την τωρινή μπορείτε να βρείτε για παράδειγμα εδώ. Για τη νομική της βάση δεν αναφέρει τίποτα απολύτως. Την προηγούμενή της (που φαίνεται ότι αντιγράφει-επικολλά), η οποία όμως είναι πιο πλήρης κατά το ότι αναφέρει σχετικό έγγραφο του Υπουργείου Εσωτερικών, μπορείτε να βρείτε εδώ.

Από τη μεριά της η Διεύθυνση Εκλογών του Υπουργείου Εσωτερικών εκδίδει, όπως είναι αρμόδια να κάνει, οδηγίες για τις εκλογές: τις τρέχουσες μπορείτε να βρείτε εδώ, τις προηγούμενες, που είναι πιο αναλυτικές τουλάχιστον για το θέμα των σχολείων, μπορείτε να βρείτε εδώ. Από την ανάγνωσή τους προκύπτει ότι τα σχολεία και οι αργίες τους δεν αποτελούν αντικείμενό τους. Το μόνο που γίνεται στο κείμενό τους είναι παραπομπή στον εκλογικό νόμο (ΠΔ 26/2012, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει), στον οποίο φυσικά λόγος γίνεται μόνο για τα εκλογικά καταστήματα και όχι για όλα τα σχολεία της χώρας.

Έτσι, δεν κατάφερα να βρω που ακριβώς θεμελιώνεται στο νόμο ότι όλα τα σχολεία της χώρας πρέπει να κλείνουν κατά τη διάρκεια των εκλογών για δύο εργάσιμες ημέρες, ανεξαρτήτως αν αποτελούν εκλογικά καταστήματα ή όχι. Ούτε οι επανειλημμένες και διάπυρες καταγγελίες της ΟΙΕΛΕ με βοήθησαν, αφού αναφέρονται αφηρημένα στη «νομοθεσία», χωρίς να μπουν στον κόπο να γίνουν πιο σαφείς. Οι εργοδότες τους από την άλλη ούτε καν ασχολούνται με το θέμα, τουλάχιστον στον ιστότοπό τους. Με την επιφύλαξη κάτι βασικό να μου διαφεύγει όσο και αν έψαξα, αναρωτιέμαι μήπως τελικά αυτή η πρωτοβουλία είναι πρωτοβουλία του υπουργείου παιδείας και μόνο, χωρίς κάποια ειδική νόμιμη βάση. Μήπως το υπουργείο θεωρεί ότι κάνει έτσι χάρη στους εκπαιδευτικούς, χαρίζοντάς τους επιπλέον ημέρες αργίας;

Πρόχειρη διαδικτυακή έρευνα δείχνει ότι οι εκπαιδευτικοί, προς τιμήν τους, δεν το εκλαμβάνουν έτσι. Φωνές αντιρρήσεων για τις παρατεταμένες και αδικαιολόγητες αυτές ημέρες αργίας μπορεί να βρει κανείς εδώ και εδώ, από εκπαιδευτικούς.
Τότε τι ισχύει; Γιατί μένουν κλειστά όλα τα σχολεία της χώρας στις εκλογές; Πραγματική ανάγκη σίγουρα δεν υπάρχει, η νόμιμη βάση νομίζω ότι λείπει. Μήπως ήρθε η ώρα, μαζί με το τέλος της μεταπολίτευσης, να μπει και αυτός ο αναχρονισμός στο «χρονοντούλαπο της ιστορίας» (για να μην ξεχνάμε από πού ξεκινήσαμε…);

*Ο Βαγγέλης Παπακωνσταντίνου είναι δικηγόρος. 

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News