Ενα απόγευμα στις αρχές του περασμένου Μαρτίου, τρεις ημέρες μετά τον τραμπουκισμό του Βολοντίμιρ Ζελένσκι από τον Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, άναψαν τα τηλέφωνα στην πρεσβεία της Ουκρανίας στο Λονδίνο, με τους βοηθούς του Τζέι Ντι Βανς να ζητούν να συνομιλήσουν με τον Βαλέρι Ζαλούζνι, πρώην αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων της Ουκρανίας και νυν πρέσβη της χώρας στην πρωτεύουσα της Βρετανίας.

Ο Τζέι Ντι Βανς, ο οποίος είχε συμβάλει καθοριστικά στην πρόκληση της αντιπαράθεσης μεταξύ του Τραμπ και του Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο, αναζητούσε, όπως και άλλοι στενοί συνεργάτες του αμερικανού προέδρου, εναλλακτικές επιλογές στον «αγνώμονα» και «προβληματικό» πρόεδρο της Ουκρανίας.

Η ομάδα του αμερικανού αντιπροέδρου προσπάθησε να χρησιμοποιήσει διάφορους διπλωματικούς διαύλους για να επικοινωνήσει με τον ουκρανό πρέσβη. Ωστόσο, έπειτα από συνομιλία με τον προσωπάρχη του ουκρανού προέδρου, ο Ζαλούζνι αρνήθηκε, τελικά, να συνομιλήσει με τους Αμερικανούς.

Οπως γράφει σε εκτενές ρεπορτάζ του από το Κίεβο ο Σον Γουόκερ του Guardian, το εν λόγω επεισόδιο επιβεβαίωσε ότι από τον Φεβρουάριο του 2024, δηλαδή από τότε που ο Ζελένσκι τον απάλλαξε από τα καθήκοντά του ως αρχηγό του στρατού, αποφασίζοντας, στη συνέχεια, να τον στείλει στο Λονδίνο, ο Βαλέρι Ζαλούζνι υποχρεούται να ισορροπεί διαρκώς πάνω σε τεντωμένο πολιτικό σκοινί.

«Από τη μία πλευρά, μαθημένος να εργάζεται εντός μιας αυστηρής στρατιωτικής ιεραρχίας, ο Ζαλούζνι παραμένει πιστός στην κυβέρνηση που υπηρετεί. Από την άλλη μεριά, πολλοί –τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό– τον βλέπουν ως τον φυσικό επόμενο πρόεδρο της Ουκρανίας και τον πιέζουν να ξεκινήσει μια πολιτική εκστρατεία», όπως εξηγεί ο βρετανός δημοσιογράφος, έχοντας συνομιλήσει με ανθρώπους του στενού περιβάλλοντος του Ζαλούζνι καθώς και με διπλωμάτες και άλλες πηγές.

Οσο συνεχίζεται ο πόλεμος, εκλογές στην Ουκρανία δεν πρόκειται να διεξαχθούν, καθώς η όλη διαδικασία είναι αδύνατη και τεχνικά και νομικά. Ακόμα και οι πιο σφοδροί από τους πολέμιους του Ζελένσκι δεν τάσσονται υπέρ της διεξαγωγής εκλογών, ενώ μετά το πρωτοφανές επεισόδιο στον Λευκό Οίκο, η σχέση του ουκρανού προέδρου με τον αμερικανό ομόλογό του έχει βελτιωθεί, τουλάχιστον κατά τα φαινόμενα.

Συγχρόνως, όμως, όλοι στην Ουκρανία γνωρίζουν ότι αργά ή γρήγορα, η πολιτική θα επιστρέψει στο προσκήνιο. Και, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις, όταν συμβεί αυτό, ο Ζαλούζνι, ο οποίος ηγήθηκε της επιτυχημένης αναχαίτισης της ρωσικής επίθεσης κατά την πρώτη φάση του πολέμου, είναι ο μόνος που θα μπορούσε να απειλήσει σοβαρά τον Ζελένσκι.

Ο ίδιος δεν έχει δηλώσει ποτέ δημόσια ότι έχει βλέψεις για την προεδρία ενώ εξακολουθεί να αρνείται επίμονα να δίνει συνεντεύξεις. Η ομάδα του σχεδιάζει προσεκτικά όλες τις δημόσιες εμφανίσεις του στο Λονδίνο, αποφεύγοντας εκδηλώσεις  στις οποίες θα μπορούσαν να τεθούν άβολες ερωτήσεις.

Ομως εδώ και μήνες στην πρεσβεία της Ουκρανίας στο Λονδίνο παρατηρείται ένας διαρκές πηγαινέλα ανθρώπων που επιδιώκουν είτε να συνδράμουν τον Ζαλούζνι στο έργο του είτε απλώς να εκφράσουν την υποστήριξή τους, ενώ ορισμένοι προσπαθούν να μαντέψουν αν ο στρατηγός σχεδιάζει, όντως, να διεκδικήσει την  προεδρία της πατρίδας του. Μεταξύ αυτών των επισκεπτών περιλαμβάνονται ουκρανοί βουλευτές, ακτιβιστές της κοινωνίας των πολιτών, εκπρόσωποι πλούσιων επιχειρηματιών, ακόμη και ο ατιμασμένος πρώην σύμβουλος του Τραμπ, Πολ Μάναφορτ, επισκέφτηκε τον Ζαλούζνι, προσφέροντάς του τις υπηρεσίες του ως πολιτικός σύμβουλος σε οποιαδήποτε μελλοντική προεκλογική εκστρατεία.

Αρκετές φορές τον Ζαλούζνι στο Λονδίνο επισκέφτηκε και ο Αντρίι Γερμάκ, ο ισχυρός προσωπάρχης του Ζελένσκι. Οπως ανέφερε στον Guardian έγκυρη εσωτερική πηγή, σε μια από τις συναντήσεις των δύο ανδρών ο Γερμάκ πρότεινε στον Ζαλούζνι να ενταχθεί επίσημα στην πολιτική ομάδα του ουκρανού προέδρου, ώστε να παρουσιάσει ένα ενιαίο μέτωπο πριν από την όποια μελλοντική εκλογική αναμέτρηση στο μέλλον.

Ο Ζαλούζνι αρνήθηκε, αλλά δεσμεύτηκε να συνεχίσει να υποστηρίζει τον Ζελένσκι, αν και μέχρι ενός σημείου. Υποσχέθηκε στον Γερμάκ ότι δεν θα επέκρινε τον ουκρανό πρόεδρο δημοσίως όσο συνεχίζεται ο πόλεμος, διαβεβαιώνοντάς τον επίσης πως δεν θα υπήρχαν δυσάρεστες εκπλήξεις από την πλευρά του, με τον Ζαλούζνι να δηλώνει πως «αν αποφασίσω ότι θέλω να ασχοληθώ με την πολιτική, θα το ακούσετε πρώτα από εμένα, κατ’ ιδίαν».

Εως σήμερα ο Βαλέρι Ζαλούζνι δεν έχει αναφέρει τίποτα σχετικό και συνεχίζει να είναι διακριτικός ακόμη και κατ’ ιδίαν με στενούς συνεργάτες του όσον αφορά τα σχέδιά του. Αλλά πολλοί στο Κίεβο θεωρούν ότι στην πραγματικότητα έχει ήδη αρχίσει να προετοιμάζει την υποψηφιότητά του και απλώς περιμένει την κατάλληλη στιγμή, ώστε να μπει στη μάχη. «Επέλεξε την πιο έξυπνη τακτική», δήλωσε στον Guardian ο ουκρανός πολιτικός αναλυτής Βολοντίμιρ Φεσένκο. «Θα λάβει την τελική απόφαση μόνο την τελευταία στιγμή, λίγο πριν από τις εκλογές», πρόσθεσε.

Οταν ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι αποφάσισε να τον προάγει σε αρχιστράτηγο τον Ιούλιο του 2021, εκπλήσσοντας τους περισσότερους υψηλόβαθμους αξιωματικούς του στρατού, περιλαμβανομένου και του ίδιου, ο Βαλέρι Ζαλούζνι ήταν 48 ετών.

«Ο Ζαλούζνι ήταν ένας τολμηρός και φιλόδοξος διοικητής, αλλά ήταν επίσης και λίγο χαβαλετζής, περισσότερο γνωστός για το ότι του άρεσε να σπάει πλάκα με τα στρατεύματά του παρά για την επιβολή του», έγραψε ο αμερικανός δημοσιογράφος Σάιμον Σάστερ σε ένα βιβλίο του για τον Ζελένσκι, εξηγώντας πως ήταν ακριβώς αυτή η προσωπική, αντισυμβατική στάση του Ζαλούζνι που άρεσε στον ουκρανό πρόεδρο, τον πρώην κωμικό που είχε ανέλθει εντυπωσιακά στην εξουσία πριν από μία διετία (την άνοιξη του 2019).

Λίγους μήνες μετά την προαγωγή του Ζαλούζνι, η Ρωσία άρχισε να συγκεντρώνει στρατεύματα κατά μήκος των συνόρων. Η κυβέρνηση Μπάιντεν προειδοποίησε δημόσια ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν θα μπορούσε να σχεδιάζει μια ολοκληρωτική εισβολή στην Ουκρανία. Κατά τους μήνες μεταξύ αυτών των πρώτων προειδοποιήσεων των ΗΠΑ, τον Οκτώβριο του 2021, και της εισβολής, τον Φεβρουάριο του 2022, ο Ζαλούζνι ασκούσε πίεση για πιο εντατικές προετοιμασίες εν όψει μιας πιθανής ρωσικής επίθεσης.

Ομως ο Ζελένσκι δεν ήταν σίγουρος ότι ο φόβος για εισβολή ήταν πραγματικός και υποστήριζε ότι ακόμη και αν ήταν, η προληπτική κινητοποίηση θα έσπερνε τον πανικό μεταξύ των πολιτών, δίνοντας, συγχρόνως, στους Ρώσους μια πολύ καλή αφορμή για να εισβάλουν.

Σε συνεδρίαση του συμβουλίου ασφαλείας της Ουκρανίας την 22α Φεβρουαρίου, δύο ημέρες πριν ο Πούτιν διατάξει τα στρατεύματά του να εισβάλουν στην όμορη χώρα, ο Ζαλούζνι και ο τότε υπουργός Αμυνας, Ολέξι Ρέζνικοφ, είχαν ταχθεί υπέρ της επιβολής στρατιωτικού νόμου, ενώ ο Ζελένσκι εξακολουθούσε να ανησυχεί για την πρόκληση υπερβολικού πανικού. Τελικά, το συμβούλιο ψήφισε υπέρ της υιοθέτησης λιγότερο δραστικών μέτρων.

Οπως συνοψίζει ο δημοσιογράφος του Guardian στο ρεπορτάζ του, αυτές οι διαφωνίες σχετικά με τις προετοιμασίες για πόλεμο, οι οποίες έλαβαν χώρα ως επί το πλείστον κατ’ ιδίαν και επισκιάστηκαν από την ηρωική στάση του Βολοντίμιρ Ζελένσκι μετά την έναρξη της εισβολής, θα μπορούσαν να επανέλθουν στο προσκήνιο, εάν, τελικά, οι δύο άνδρες καταλήξουν να ανταγωνίζονται για την προεδρία.

Κατά την πρώτη φάση της εισβολής ο Ζελένσκι επικεντρώθηκε στην εξασφάλιση διεθνούς υποστήριξης ενώ ο Ζαλούζνι ανέλαβε, έχοντας απόλυτη ελευθερία κινήσεων, τη στρατιωτική στρατηγική. Σε αυτό το πλαίσιο, ο ουκρανός πρόεδρος κατέστη σύμβολο της αποφασιστικότητας των Ουκρανών να υπερασπιστούν την πατρίδα τους, ενώ ο Ζαλούζνι άρχισε σταδιακά τρόπον τινά να αντιμετωπίζεται ως ήρωας πολέμου.

Ωστόσο, καθώς η σύρραξη συνεχιζόταν, άρχισαν να σημειώνονται εντάσεις, με τους δύο άνδρες να διαφωνούν ολοένα πιο συχνά ως προς τη στρατηγική. Ζήτημα για το επιτελείο του Ζελένσκι άρχισε να αποτελεί κάποια στιγμή και η ολοένα αυξανόμενη δημοτικότητα του στρατηγού. Η ένταση συνεχίστηκε επί μήνες, έως ότου ο ουκρανός πρόεδρος αποφάσισε, τελικά, πέρυσι τον Φεβρουάριο, να βάλει ένα τέλος, απαλλάσσοντας τον Ζαλούζνι από τα καθήκοντά του και ανακοινώνοντας πως επρόκειτο να αναλάβει χρέη πρέσβη στο Λονδίνο. «Δεν πρόκειται για ονόματα, και ακόμη περισσότερο, για πολιτική», είχε πει ο Ζελένσκι, υποστηρίζοντας πως η πολεμική προσπάθεια της Ουκρανίας είχε ανάγκη από νέες ιδέες. Λίγοι τον πίστεψαν, όμως ο Ζαλούζνι συμμορφώθηκε προς τις εντολές του προέδρου του, ποζάροντας, μάλιστα, δίπλα του για μια αναμνηστική φωτογραφία κατά τη διάρκεια μιας ιδιωτικής συνάντησης πριν μεταβεί στο Λονδίνο.

Για τον Ζαλούζνι, ο οποίος είχε περάσει τα πρώτα δύο χρόνια του πολέμου σε μια παρατεταμένη κατάσταση αγωνίας, επρόκειτο για μια τεράστια όσο και παράξενη αλλαγή, με τον πρώην αρχιστράτηγο και νυν πρέσβη να αναρτά στο Διαδίκτυο φωτογραφίες με τη γυναίκα του σε σταθμούς του μετρό ή κατά μήκος του Τάμεση.

Πίσω στην πατρίδα του, όπου ο Ζαλούζνι είναι το δεύτερο πιο αναγνωρίσιμο πρόσωπο μετά τον Ζελέσνκι, οι φωτογραφίες της νέας του ζωής προκάλεσαν αντιδράσεις, ωστόσο ο ουκρανός στρατηγός συνέχισε να επικοινωνεί τακτικά με πολλούς από τους πρώην διοικητές του.

Σε ιδιωτικές συνομιλίες, ο Ζαλούζνι δεν έχει επιβεβαιώσει ότι σχεδιάζει να ασχοληθεί με την πολιτική, αλλά έχει προβεί σε εικασίες όσον αφορά το τι θα μπορούσε να προτείνει στους ουκρανούς ψηφοφόρους, εάν αποφάσιζε να διεκδικήσει την προεδρία της χώρας. Σύμφωνα με άτομα του στενού του περιβάλλοντος έχει πρότυπο το Ισραήλ (παρά τα όσα φονικά διαπράττει στη Γάζα) θεωρώντας το μια μικρή χώρα, περιτριγυρισμένη από εχθρούς και πλήρως επικεντρωμένη στην άμυνά της.

Οπως σημειώνει ο βρετανός δημοσιογράφος, ο Βαλέρι Ζαλούζνι θα αυτοαποκαλούνταν σκληρός ηγέτης εν καιρώ πολέμου, ο οποίος, όπως έκανε ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, στο όνομα της σωτηρίας του έθνους, θα προσέφερε στους Ουκρανούς «αίμα, ιδρώτα και δάκρυα». Ωστόσο «δεν ξέρω εάν ο ουκρανικός λαός θα είναι έτοιμος για αυτό, έτοιμος για αυτές τις σκληρές πολιτικές», αναγνώρισε ο ίδιος κατά τη διάρκεια μιας ιδιωτικής συζήτησης.

Αφού ο Τραμπ ταπείνωσε τον Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο τον περασμένο Φεβρουάριο, ο ουκρανός πρόεδρος μετέβη στο Λονδίνο για να καταστρώσει, από κοινού με τον βρετανό πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ, ένα σχέδιο εκτόνωσης της έντασης. Η κατάσταση φαινόταν ζοφερή και ορισμένοι στην αμερικανική κυβέρνηση συζητούσαν ανοιχτά το ενδεχόμενο αντικατάστασης του Ζελένσκι. «Δεν ξέρω εάν θα μπορέσουμε ποτέ ξανά να συνεργαστούμε με τον Ζελένσκι», είχε δηλώσει, για παράδειγμα, ο Ρεπουμπλικάνος γερουσιαστής Λίντσεϊ Γκράχαμ, υπονοώντας δημόσια ότι ο Ζελένσκι θα έπρεπε να παραιτηθεί. Λίγο αργότερα, το επιτελείο του αντιπροέδρου Βανς προσπάθησε να επικοινωνήσει με τον Βαλέρι Ζαλούζνι.

Αλλά για τον πρώην αρχιστράτηγο, το να ταχθεί με την ομάδα Τραμπ εναντίον του ίδιου του τού προέδρου δεν ήταν επιλογή. Αντιθέτως υποδέχτηκε τον Ζελένσκι στο αεροδρόμιο και δημοσίευσε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μια φωτογραφία τους να ανταλλάσσουν θερμή χειραψία. «Ο δρόμος προς τα εμπρός δεν θα είναι εύκολος, αλλά μαζί θα ξεπεράσουμε κάθε πρόκληση», έγραψε, προβαίνοντας σε μια επίδειξη ενότητας σε μια από τις χειρότερες στιγμές για την Ουκρανία από το ξέσπασμα του πολέμου. «Πολλοί από τους υποστηρικτές του δεν κατάλαβαν γιατί το έκανε αυτό», δήλωσε στον Guardian μια πηγή που πρόσκειται στον Ζαλούζνι. «Αλλά επρόκειτο για θέση αρχής: η Ουκρανία έχει ταπεινωθεί και πρέπει να είμαστε ενωμένοι».

Αυτή η συνεχιζόμενη επιφυλακτικότητά του έχει αρχίσει να απογοητεύει ορισμένους αντιπάλους του Ζελένσκι στο Κίεβο, οι οποίοι θεωρούν ότι ο Ζαλούζνι προσφέρει την καλύτερη ευκαιρία για πολιτική αλλαγή. «Είναι στρατιωτικός, γνωρίζει πώς να παίρνει εντολές και να εργάζεται μέσα σε μια δομή, αλλά δεν γνωρίζει πώς να κάνει πολιτικούς ελιγμούς» δήλωσε ένας πρώην ανώτερος αξιωματούχος, ο οποίος ελπίζει να πείσει τον Βαλέρι Ζαλούζνι να θέσει, τελικά, υποψηφιότητα. «Ενας πραγματικός ηγέτης θα έπρεπε να είχε δεχτεί την κλήση του Βανς, θα έπρεπε να είχε προβεί σε κινήσεις», πρόσθεσε.

Μια άλλη πηγή, επίσης πρώην ανώτερος αξιωματούχος που γνωρίζει προσωπικά τον Ζαλούζνι, δήλωσε ότι δύσκολα θα αποφάσιζε να οδηγήσει σε αποσταθεροποίηση τη χώρα, ειδικά όπως διαμορφώνεται σήμερα η κατάσταση, αρχίζοντας μια πολιτική εκστρατεία κατά του Ζελένσκι. «Δεν πιστεύω στη μάχη των δύο Ζ, θα ήταν καταστροφή για τη χώρα και δεν νομίζω ότι είναι έτοιμος για κάτι τέτοιο. Θεωρώ, οπότε, ότι θα έθετε υποψηφιότητα μόνον εάν πειθόταν να αποχωρήσει ο Ζελένσκι», είπε.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News