Τα «μάτια» όλων είναι στραμμένα στη συνεδρίαση της ΕΚΤ του Μαρτίου. Εκεί θα κριθεί, ανάλογα με την πορεία του πληθωρισμού τον Φεβρουάριο, από πότε και πώς θα ανοίξει ο νέος κύκλος ανόδου των επιτοκίων που θα αυξήσει το κόστος δανεισμού για τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και τα κράτη σε όλη την Ευρώπη.

Η αύξηση των επιτοκίων από φέτος, θεωρείται πλέον, ως το πιθανότερο ενδεχόμενο, μετά και τη νέα άνοδο του πληθωρισμού τον Ιανουάριο στην ευρωζώνη (στο 5,1%) – για έβδομο συνεχόμενο μήνα και σε ποσοστό υψηλότερο των αρχικών εκτιμήσεων. Η δυσμενέστερη εξέλιξη ανέτρεψε τις εκτιμήσεις της ΕΚΤ για την πορεία του τους επόμενους μήνες. Την αναγκάζει να αλλάξει «γραμμή» και να πατήσει τη «σκανδάλη» νωρίτερα από το 2023, όπως αρχικά προγραμμάτιζε επιδιώκοντας να μην πλήξει την ανάκαμψη.  Μένει, τώρα, να αποφασιστεί ο χρόνος και ο ρυθμός των αυξήσεων, τον οποίο προεξοφλούν και οι αγορές, ανεβάζοντας σταδιακά τους τελευταίους μήνες –και με μεγαλύτερη ένταση τις προηγούμενες ημέρες–  τα επιτόκια των κρατικών ομολόγων.

Το σήμα της ανόδου εξέπεμψε για πρώτη φορά η Κριστίν Λαγκάρντ, αμέσως μετά τη τελευταία συνεδρίαση του ΔΣ της ΕΚΤ στη Φρανκφούρτη. Εκεί, όπου δέχθηκε ισχυρές πιέσεις από την πλευρά των βορείων χωρών της ευρωζώνης – με πρωταγωνιστή το γερμανό κεντρικό τραπεζίτη Γιόακιμ Νάγκελ -για άμεση δράση κατά του πληθωρισμού που ξεφεύγει από τον στόχο του 2%. Για πρώτη φορά στις δηλώσεις της, η επικεφαλής της ΕΚΤ δεν απέκλεισε την αύξηση των επιτοκίων από φέτος, εμφανίστηκε ανήσυχη για τον πληθωρισμό και παραδέχθηκε ότι θα παραμείνει υψηλός, για περισσότερο διάστημα απ’ όσο είχε εκτιμηθεί αρχικά, αν και επέμεινε ότι η αντίστροφη πορεία αποκλιμάκωσης του θα αρχίσει προς το τέλος του έτους.

Με βάση τα νέα δεδομένα, το πιθανότερο είναι η ΕΚΤ να αυξήσει τα επιτόκια δύο φορές φέτος και συνολικά έως μία μονάδα, ξεκινώντας από τον Οκτώβριο. Και εφόσον πρώτα, ολοκληρωθεί το έκτακτο πρόγραμμα αγορών ομολόγων που τέθηκε εφαρμογή για να στηριχθεί η ευρωπαϊκή οικονομία στην κρίση της πανδημίας. Ωστόσο, και άλλα πιο «επιθετικά» σενάρια βρίσκονται στο τραπέζι που προβλέπουν αυξήσεις νωρίτερα, αν το επιβάλλει η πορεία των τιμών στις ευρωπαϊκές οικονομίες. Και κυρίως οι εξελίξεις στο μέτωπο των τιμών της ενέργειας, που έχουν εκτινάξει το κόστος παραγωγής και οδηγούν σε αλλεπάλληλα κύματα ανατιμήσεων στο ρεύμα, στο φυσικό αέριο, στο πετρέλαιο και σε δεκάδες είδη πρώτης ανάγκης για τα νοικοκυριά.

Μείωση πληθωρισμού από το τέταρτο τρίμηνο

Το πληθωριστικό σκηνικό αναμένεται, μάλιστα, να ενταθεί τους αμέσως επόμενους μήνες. Σύμφωνα και με τις τελευταίες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής – που δόθηκαν στη δημοσιότητα την απερχόμενη εβδομάδα –ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη θα αυξηθεί περαιτέρω έως τον Μάρτιο και θα παραμείνει υψηλός για όλους τους επόμενους μήνες, πριν αρχίσει να υποχωρεί αισθητά από τον τέταρτο τρίμηνο του έτους. Ανάλογες είναι οι εκτιμήσεις και για την πορεία των τιμών των καυσίμων που παραμένουν σε επίπεδα ρεκόρ και τροφοδοτούνται από τις εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας στο ουκρανικό μέτωπο.

Αν ανοίξει ο κύκλος των επιτοκίων νωρίτερα, το χτύπημα θα είναι διπλό για τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις και την οικονομία. Παράλληλα με την αύξηση του κόστους διαβίωσης τα νοικοκυριά θα επιβαρυνθούν με αυξήσεις στο κόστος εξυπηρέτησης των δανείων τους. Οι επιπτώσεις θα είναι αναλογικά βαρύτερες για όσους έχουν χαμηλά εισοδήματα και κόκκινα δάνεια.

Το ίδιο ισχύει για τις επιχειρήσεις με υψηλό δανεισμό και για τις υπερχρεωμένες ευρωπαϊκές οικονομίες. Η χώρα μας με το υψηλότερο χρέος στην ευρωζώνη ως ποσοστό του ΑΕΠ (200 %) και η Ιταλία που είναι η πρωταθλήτρια σε απόλυτους αριθμούς (2,7 τρισ. ευρώ και 155% του ΑΕΠ), εκ των πραγμάτων, θα πληρώσουν το μεγαλύτερο τίμημα. Και παρ’ ότι η εξυπηρέτηση των δανείων του ελληνικού δημοσίου είναι σε μεγάλο βαθμό καλυμμένη σε βάθος δεκαετίας, από τις ρυθμίσεις των δανειστών την περίοδο των μνημονίων, ο φετινός δανεισμός θα ανέλθει σε 12 δις ευρώ. Τράπεζες και επιχειρήσεις θα υποστούν το μεγαλύτερο βάρος, θα αναγκαστούν να δανείζονται ακριβότερα από τις αγορές.

Η Ιταλία αποτελεί για την ΕΚΤ τον απόλυτο κίνδυνο και έναν από τους λόγους που φρέναραν, έως τώρα, την αύξηση των επιτοκίων. Το μέγεθος της οικονομίας της – η τρίτη μεγαλύτερη στην ευρωζώνη – και το υψηλό δημόσιο χρέος την καθιστά περισσότερο εκτεθειμένη στις αυξήσεις των επιτοκίων.  Μια ιταλική κρίση χρέους θα μπορούσε να επεκταθεί αυτόματα σε όλη την ευρωζώνη με ανυπολόγιστες συνέπειες.

Οι τέσσερις κρίσιμοι δείκτες

Οι εξελίξεις σε τέσσερις κρίσιμους οικονομικούς δείκτες τον Φεβρουάριο αναμένεται να κρίνουν τις αποφάσεις για τον χρόνο και το εύρος των αυξήσεων στα επιτόκια. Είναι οι δείκτες που χτύπησαν καμπανάκι στην τελευταία συνεδρίαση στη Φρανκφούρτη και ενίσχυσαν τις πιέσεις από τα «γεράκια» της ΕΚΤ, αναγκάζοντας τη Λαγκάρντ να προαναγγείλει την Πέμπτη πρόωρη στροφή στη νομισματική πολιτική.

Πάντως, σε νεότερες δηλώσεις της την Παρασκευή στο γερμανικό δίκτυο μέσων ενημέρωσης Redaktionsnetzwerk Deutschland – τις οποίες αναπαρήγαγε το Politico – η Κριστίν Λαγκάρντ είπε ότι η ΕΚΤ δεν θα βιαστεί να αυξήσει τα επιτόκια και ότι θα προχωρήσει με αργά βήματα η οποιαδήποτε αυστηροποίηση της νομισματικής πολιτικής. «Αν ενεργούσαμε πολύ βιαστικά τώρα, η ανάκαμψη των οικονομιών μας θα μπορούσε να είναι σημαντικά πιο αδύναμη και οι θέσεις εργασίας να τεθούν σε κίνδυνο», δήλωσε η επικεφαλής της ΕΚΤ και πρόσθεσε: «Αντίθετα, όταν τα οικονομικά δεδομένα το επιτρέψουν, η ΕΚΤ θα προσαρμόσει —ήρεμα, βήμα προς βήμα— τα μέσα νομισματικής πολιτικής».

Ποιοι όμως είναι αυτοί οι κρίσιμοι δείκτες;

1. Η άνοδος του πληθωρισμού τον Φεβρουάριο. Τον Ιανουάριο σημείωσε νέα αύξηση στο 5,1% για 7ο συνεχόμενο μήνα, παρά τις αρχικές προβλέψεις ότι θα υποχωρούσε έως το τέλος του προηγούμενου έτους.

2.  Η ισχυρή ανάκαμψη της αγοράς εργασίας που δείχνει να επιστρέφει δυναμικά μετά τα lockdown που επιβλήθηκαν με την πανδημία. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat η ανεργία μειώθηκε στο ιστορικά χαμηλό του  7%  κυρίως λόγο της σημαντικής υποχώρησης της ανεργίας των νέων στο 14,9%. Μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων στη βιομηχανία και στις υπηρεσίες αδυνατούν να βρουν εργατικό δυναμικό για να καλύψουν ελλείψεις και κενές θέσεις στα εργοστάσιά τους, όπως έδειξε πρόσφατη έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Την ίδια ώρα, εξαιτίας των ελλείψεων, αυξάνονται οι πιέσεις για αυξήσεις στο μέσο μισθό που, σύμφωνα με αντίστοιχη έρευνα της ΕΚΤ, θα ανέλθουν στο 3% τους επόμενους μήνες από 2% το προηγούμενο διάστημα.

3. Οι αναταράξεις στις αγορές ομολόγων αμέσως μετά την προαναγγελία της Fed ότι θα προχωρήσει άμεσα (από τον Μάρτιο) σε αυξήσεις επιτοκίων και με ταχύτερα βήματα λόγω του υψηλού πληθωρισμού στις ΗΠΑ (εκτινάχθηκε στο 7,5% τον Ιανουάριο από 7% τον Δεκέμβριο) και των ισχυρών ενδείξεων ανάκαμψης της αμερικανικής αγοράς εργασίας.

4. Το κόστος της ενέργειας που έχει εκτοξευθεί λόγω της έντασης στις σχέσεις Ρωσίας-ΗΠΑ για την Ουκρανία. Αν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία οι τιμές θα εκτοξευτούν σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα προκαλώντας ισχυρότερο πληθωριστικό ντόμινο. Σε αντίθετη περίπτωση προβλέπεται να αποκλιμακωθούν. Το ζήτημα συζητήθηκε στη συνεδρίαση της ΕΚΤ, αφού αποτελεί παράγοντα μεγάλης αβεβαιότητας σχετικά με την πορεία των τιμών.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News