«Ο στρατός του Ζελένσκι θα έχει σύντομα μια ευκαιρία για εκδίκηση» γράφει ο Economist σχολιάζοντας το φρικιαστικό βίντεο που κυκλοφόρησε στις 11 Απριλίου σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης και φέρεται να δείχνει τον αποκεφαλισμό ουκρανού από ρώσο στρατιώτη. Καθώς ο καιρός ανοίγει και οι μάχες στο έδαφος της Ουκρανίας αναμένονται όλο και πιο σκληρές, η βρετανική επιθεώρηση μπαίνει στα βαθιά όσων έχουμε μπροστά μας. 

Καταρχάς, τονίζει ότι η ουκρανική αντεπίθεση αναμένεται να αρχίσει τις επόμενες ημέρες ή εβδομάδες. Αλλά σχεδόν κανείς δεν ξέρει πού και πότε ακριβώς θα εκδηλωθεί. Ο γραμματέας του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας και Αμυνας της Ουκρανίας, Αλεξέι Ντανίλοφ, ανέφερε στις 6 Απριλίου ότι μόλις πέντε αξιωματούχοι γνωρίζουν όλες τις λεπτομέρειες. 

Η «σφήνα» που φοβούνται οι Ρώσοι

Οι Ρώσοι από την πλευρά τους δείχνουν προετοιμασμένοι για ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Σκάβοντας το έδαφος, έχουν φτιάξει τρεις γραμμές άμυνας κατά μήκος 120 χλμ. στην επαρχία Ζαπορίζια. Φοβούνται κυρίως το ενδεχόμενο επίθεσης των Ουκρανών προς τη Μελιτόπολη. Γιατί γνωρίζουν ότι, αν τα στρατεύματα του Ζελένσκι φτάσουν ως εκεί, θα μπορούσαν να αποκόψουν τις υπό ρωσική κατοχή περιοχές του Ντονμπάς από την Κριμαία. 

Η δύναμη της Ουκρανίας για την αναμενόμενη αντεπίθεση αποτελείται από τουλάχιστον δώδεκα ταξιαρχίες (ορισμένες πηγές μιλούν ακόμη και για 18), εννέα από τις οποίες έχουν εξοπλιστεί και εφοδιαστεί από τους Δυτικούς συμμάχους. Αυτές οι εννέα ταξιαρχίες (καθεμία αποτελείται από μερικές χιλιάδες άνδρες) διαθέτουν περισσότερα από 200 τανκς, 800 τεθωρακισμένα οχήματα και 150 συστήματα πυροβολικού μάχης, σύμφωνα με έγγραφα των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών που διέρρευσαν στο διαδίκτυο στις αρχές Μαρτίου (κυκλοφόρησαν ευρέως τον Απρίλιο). 

Τα τρωτά σημεία των Ουκρανών

«Είναι μεγάλη δύναμη, αλλά με κάποιες κραυγαλέες αδυναμίες» σχολιάζει ο Economist. «Η πλειονότητα των οχημάτων αυτής της δύναμης διαθέτει ελάχιστη ή καθόλου θωράκιση. Επίσης, η δύναμη πυροβολικού δεν είναι πολύ μεγάλη. Για παράδειγμα, η 21η ταξιαρχία φαίνεται ότι διαθέτει μόλις δέκα βαρέα όπλα. Ο νεότερος εξοπλισμός έχει μοιραστεί σε όλες τις μονάδες, αντί να είναι συγκεντρωμένος σε λίγες από αυτές. Η Ουκρανία ίσως κάνει αλλαγές στη διάταξη μάχης μετά τις διαρροές των εγγράφων, αλλά δεν μπορεί να διαλύσει και να ανασυγκροτήσει ολόκληρες ταξιαρχίες, οι οποίες μπορεί να εκπαιδεύονταν και να προετοιμάζονταν μαζί επί εβδομάδες ή ακόμη και μήνες» προσθέτει η βρετανική επιθεώρηση. 

Ενα ακόμη ερώτημα για την Ουκρανία είναι πώς θα αιφνιδιάσει τους Ρώσους. Εάν συγκεντρώσει τις δυνάμεις της σε ένα συγκεκριμένο σημείο, η Ρωσία θα εντοπίσει τις προετοιμασίες και θα ενισχύσει αντίστοιχα τις γραμμές της. Επομένως, η Ουκρανία θα πρέπει να κρύψει από τον εχθρό τις συγκεντρώσεις στρατευμάτων, τα αρχηγεία και τους κόμβους υλικοτεχνικής υποστήριξης. Θα μπορούσε επίσης να ακολουθήσει την τακτική των πολλών μικρότερων επιθέσεων, αντί να ποντάρει σε λίγες και μεγάλες. Να προσπαθήσει δηλαδή να μπερδέψει τους Ρώσους, στρέφοντας τα πυρά τους σε έναν παραπλανητικό κύκλο στόχευσης. Το έκανε με επιτυχία το περασμένο καλοκαίρι τραβώντας την προσοχή των Ρώσων στη Χερσώνα, ώστε να διευκολύνει μια αιφνιδιαστική επίθεση στο Χάρκοβο, στα ανατολικά.

Ο αιφνιδιασμός και τα εμπόδια 

Εφόσον η Ουκρανία καταφέρει να επιτύχει έναν τακτικό αιφνιδιασμό, το επόμενο ερώτημα είναι αν μπορεί να ανοίξει ένα ρήγμα στη ρωσική άμυνα και στη συνέχεια να κατευθύνει γρήγορα περισσότερες δυνάμεις μέσα από αυτό το άνοιγμα. Οι αναλυτές των πολεμικών επιχειρήσεων εκτιμούν ότι κάτι τέτοιο θα απαιτήσει τη χρήση μετακινούμενων συστημάτων αεράμυνας, τα οποία θα μπορούσαν να κρατήσουν μακριά τα ρωσικά πολεμικά αεροσκάφη. Ωστόσο, δεν είναι ξεκάθαρο αν οι Ουκρανοί διαθέτουν αρκετά τέτοια συστήματα. 

Επιπλέον, οι ουκρανικές δυνάμεις θα πρέπει να διασχίσουν ποτάμια, ναρκοπέδια, αλλά και ένα δίκτυο ρωσικών χαρακωμάτων και οχυρώσεων. Οι ειδικοί θεωρούν ότι πρόκειται για μια στρατιωτική προσπάθεια που περιλαμβάνει σημαντικές προκλήσεις, τόσο στο επίπεδο του σχεδιασμού όσο και σε αυτό της υλοποίησης.   

Θεωρητικά, το πυροβολικό ακριβείας μπορεί να χτυπήσει με ταχύτητα τα σημεία άμυνας που έχουν προετοιμάσει οι Ρώσοι. Ωστόσο, κάτι τέτοιο απαιτεί ειδικό συγχρονισμό του πυροβολικού, του πεζικού και των τεθωρακισμένων, ώστε τα ουκρανικά στρατεύματα να μην προελαύνουν ούτε πολύ νωρίς, όσο η άμυνα των Ρώσων είναι ακόμη ανέπαφη, αλλά ούτε και πολύ αργά, όταν οι ρωσικές δυνάμεις από τα μετόπισθεν θα έχουν προλάβει να ενισχύσουν την οχύρωση.  

Εκπαίδευση ουκρανών στρατηγών στη Γερμανία 

Μέχρι σήμερα, κατά τη διάρκεια του πολέμου ο στρατός της Ουκρανίας διεξήγαγε σε μεγάλο βαθμό διαδοχικές επιχειρήσεις –αρχίζοντας με πυρά πυροβολικού και συνεχίζοντας με χερσαία προέλαση– αντί για τις πιο απαιτητικές συντονισμένες επιχειρήσεις που ίσως απαιτηθούν στη νέα αυτή φάση της σύγκρουσης. Αυτό οφείλεται εν μέρει στη σοβιετικής εποχής εκπαίδευση που έχουν λάβει ορισμένοι διοικητές του ουκρανικού στρατού.

Σύμφωνα με τον Economist, η βελτίωση του συντονισμού για τα πιο περίπλοκα εγχειρήματα που θα απαιτηθούν πλέον στο πεδίο της μάχης αποτελεί τη βασική προτεραιότητα των Δυτικών αξιωματούχων που έχουν αναλάβει τις τελευταίες εβδομάδες την περαιτέρω εκπαίδευση και την παροχή συμβουλών σε ουκρανούς στρατηγούς στη Γερμανία.

Ο χρόνος που θα εκδηλωθεί η αντεπίθεση των Ουκρανών εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Ενας από αυτούς είναι ο καιρός. Στελέχη των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών εκτιμούν ότι το έδαφος στην ανατολική Ουκρανία θα παραμείνει λασπωμένο μέχρι τις αρχές Μαΐου.

Ο ρυθμός που εξοπλίζονται οι ουκρανικές δυνάμεις είναι μια ακόμη κρίσιμη μεταβλητή. Το ένα τρίτο των ταξιαρχιών που ενισχύονται το τελευταίο διάστημα από τη Δύση δεν αναμένεται να είναι πλήρως εξοπλισμένες και εκπαιδευμένες πριν από το τέλος Απριλίου.

Θα μπορούσε, επομένως, το γενικό επιτελείο της Ουκρανίας να εξαπολύσει μια σταδιακή επίθεση, με ορισμένες ταξιαρχίες να ρίχνονται αργότερα στη μάχη όταν θα είναι απολύτως έτοιμες και εξοπλισμένες. Μια άλλη εκδοχή είναι η Ουκρανία να περιμένει λίγο για να εξαπολύσει μια συνολική επίθεση, μεγιστοποιώντας έτσι την πίεση στη ρωσική άμυνα. 

Δυτικοί αξιωματούχοι που γνωρίζουν τις προετοιμασίες της Ουκρανίας δεν εμφανίζονται βέβαιοι για την επιτυχή έκβαση της προσπάθειας. Είναι ζωτικής σημασίας, λένε στον Economist, οι ουκρανικές δυνάμεις να αποκτήσουν στο πεδίο το αίσθημα εμπιστοσύνης ότι μπορούν να συνεχίσουν να προχωρούν. Οι γραμμές άμυνας της Ρωσίας είναι κατανεμημένες σε ζώνες που έχουν σχεδιαστεί κατά τέτοιο τρόπο ώστε να παρασύρουν τις προωθούμενες δυνάμεις των Ουκρανών στις λεγόμενες «ζώνες θανάτου»: σημεία που έχει προβλεφθεί να πλήξει μαζικά το ρωσικό πυροβολικό. Επομένως, εάν τα ουκρανικά στρατεύματα πανικοβληθούν και μείνουν εγκλωβισμένα σε ένα από αυτά τα σημεία, θα μπορούσαν να αποδεκατιστούν. 

Ωστόσο, όσο κι αν ακούγεται περίεργο, οι Δυτικοί αξιωματούχοι ανησυχούν, κατά τον Economist, «και για το αντίθετο ενδεχόμενο: μια απροσδόκητη κατάρρευση των ρωσικών δυνάμεων, που θα μπορούσε να φέρει τον στρατό της Ουκρανίας στην είσοδο της Κριμαίας, ώστε να είναι σε θέση να σφραγίσει τη χερσόνησο, να επιτεθεί σε ρωσικά λιμάνια και βάσεις στην περιοχή, αλλά και να απειλήσει τα ρωσικά πλοία στην Αζοφική Θάλασσα. Θύλακες ρωσικών στρατευμάτων θα μπορούσαν επίσης να παγιδευτούν στη Χερσώνα και στη Ζαπορίζια».  

Μια αξιολόγηση της Υπηρεσίας ΑμυντικώνΠληροφοριών (DIA) των ΗΠΑ, που ήταν ανάμεσα στα έγγραφα που διέρρευσαν, προβλέπει στο βασικό της σενάριο «οριακά» εδαφικά κέρδη για κάθε πλευρά μέσα στο 2023, χωρίς να αποκλείει εντελώς και το σενάριο οι δυνάμεις του Ζελένσκι να πλησιάσουν την Κριμαία. 

Γιατί φοβούνται και την επιτυχία 

Γιατί όμως ανησυχούν οι Δυτικοί για μια τέτοια, επιτυχή για τους Ουκρανούς έκβαση; Η απάντηση είναι πως αρκετοί Δυτικοί αξιωματούχοι φοβούνται ότι μια μεγάλης έκτασης καταστροφή για τις ρωσικές δυνάμεις στο πεδίο της μάχης θα αποσταθεροποιήσει τη Ρωσία σε βαθμό επικίνδυνο, επομένως θα μειώσει τις πιθανότητες να αποδεχθεί το Κρεμλίνο να καθίσει στις διαπραγματεύσεις που θα μπορούσαν να ακολουθήσουν. 

Σύμφωνα με τον Economist, για πολλούς Δυτικούς αναλυτές θα ήταν πολύ προτιμότερο ο πρόεδρος της Ρωσίας να διατάξει μια ημι-εθελοντική υποχώρηση, όπως έκανε τον περασμένο Νοέμβριο, από τη δυτική όχθη του ποταμού Δνείπερου, στη Χερσώνα. Ο στόχος κατά τους ίδιους δεν είναι να ηττηθεί ο Πούτιν στρατιωτικά, αλλά να πειστεί ότι η ανάκτηση των χαμένων εδαφών θα απαιτούσε μια νέα, επικίνδυνη πολιτικά για τον ίδιο επιστράτευση στο εσωτερικό της Ρωσίας.  

Κάτι τέτοιο δεν θα ήταν εύκολο για τον ρώσο πρόεδρο. Ο Πούτιν φέρεται πεπεισμένος ότι ο χρόνος είναι με το μέρος του. Παρά τις αποτυχίες σε κάθε βήμα, επέμεινε στη συνέχιση του πολέμου, όπως είδαμε από την αρχή να συμβαίνει μετά την ήττα των Ρώσων στα περίχωρα του Κιέβου. Στη συνέχεια επιστράτευσε εκατοντάδες χιλιάδες νεοσύλλεκτους, σε μια μάταιη επίθεση γύρω από την πόλη Μπαχμούτ από φέτος τον Ιανουάριο. 

Η αξιολόγηση της DIA, η οποία δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά από την Washington Post, αναφέρει επίσης ότι αν η Ουκρανία προκαλούσε «μη βιώσιμες απώλειες στις ρωσικές δυνάμεις», η Ρωσία θα προτιμούσε να πραγματοποιήσει μια νέα επιστράτευση, παρά να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις. Στις 12 Απριλίου το ρωσικό κοινοβούλιο ψήφισε, άλλωστε, έναν νέο νόμο που επιτρέπει στο υπουργείο Αμυνας να πραγματοποιεί ηλεκτρονικά τις κλήσεις για στρατιωτική υπηρεσία, καθιστώντας ευκολότερη την επιστράτευση. Ενας ακόμη γύρος μοιάζει αναπόφευκτος αυτή τη στιγμή.  

Από την άλλη πλευρά, η Ουκρανία μπορεί να μη βρει άλλη ευκαιρία όπως αυτή που της παρουσιάζεται. Η ευκαιρία κρύβει, όμως, και τον κίνδυνο να καταγράψει στην πορεία σημαντικές απώλειες στρατιωτών και πυρομαχικών, ενώ πολλοί πιστεύουν ότι η βοήθεια από τη Δύση δεν θα ξαναβρεθεί στο μέλλον στα ίδια επίπεδα. Λίγο αργότερα, οι εκλογές στις ΗΠΑ και οι ελλείψεις στρατιωτικού εξοπλισμού θα μπορούσαν να θέσουν σημαντικά εμπόδια στο Κίεβο. Ολα δείχνουν, λοιπόν, ότι οι επόμενοι μήνες θα είναι η πιο αποφασιστική περίοδος του πολέμου στην Ουκρανία.

Ακολουθήστε το Protagon στο Google News